Người đã tiêm vaccine ngừa COVID-19 có an toàn trước biến thể mới XBB.1.16?

Trả lời phỏng vấn báo chí quốc tế, theo các chuyên gia ở một số nước nơi COVID-19 đang quay trở lại, câu trả lời là có – nhưng không hoàn toàn tuyệt đối. Tiến sĩ Davidson Hamer, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học Boston (Hoa Kỳ), cho rằng virus SARS-CoV-2 vẫn tiếp tục đột biến, nhưng phần lớn những biến đổi hiện nay đang nằm trong "tầm kiểm soát" nhờ miễn dịch cộng đồng đã được xây dựng qua tiêm chủng và phơi nhiễm tự nhiên.

"Chúng ta vẫn cần cảnh giác, đặc biệt với người cao tuổi và có bệnh nền. Nhưng phần đông dân số hiện đã có mức đề kháng nhất định với các biến thể mới nhờ vaccine và miễn dịch tự nhiên", ông Hamer nói.

Người cao tuổi cần được quan tâm phòng bệnh chu đáo, tránh lây nhiễm COVID-19 để hạn chế rủi ro.

Cùng quan điểm, Tiến sĩ Cai Weiping – chuyên gia tại Bệnh viện Nhân dân số 8 Quảng Châu (Trung Quốc) – phân tích, việc các ca mắc tăng trở lại chủ yếu phản ánh sự suy giảm kháng thể sau gần một năm không có làn sóng lây nhiễm lớn. Thêm vào đó, nhiều người đã không tiêm vaccine trong một thời gian dài, khiến lớp bảo vệ cộng đồng yếu đi theo thời gian. "Đây là hiện tượng bình thường về mặt miễn dịch học", ông nhận định.

Trước tình hình đó, các chuyên gia nhấn mạnh việc duy trì tiêm nhắc lại định kỳ – đặc biệt ở nhóm nguy cơ cao như người lớn tuổi, người mắc bệnh mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hiện khuyến cáo tiêm mũi nhắc sau mỗi 12 tháng cho các đối tượng này để đảm bảo hiệu lực miễn dịch.

Biến thể XBB.1.16 của COVID-19 có tốc độ lây lan nhanh gấp 7 lần cúm mùa, khiến cả thế giới đặc biệt cảnh giác. XBB.1.16, một nhánh phụ của Omicron, do nguy cơ lan rộng trong cộng đồng. COVID-19 vẫn là bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất hiện nay ở tất cả nhóm tuổi, bao gồm trẻ nhỏ, thanh thiếu niên, người trưởng thành và người già.

Dù đại dịch đã qua đỉnh, giới y tế toàn cầu vẫn cảnh báo COVID-19 chưa kết thúc. Tại Mỹ, mỗi năm vẫn ghi nhận khoảng 50.000 ca tử vong vì COVID-19 – tương đương với mức độ nguy hiểm của cúm mùa nặng. Đáng lưu ý, hội chứng hậu COVID-19 (Long COVID) cũng tiếp tục là gánh nặng kéo dài, với hơn 14 triệu người Mỹ đang sống chung với các triệu chứng như mệt mỏi, suy giảm trí nhớ, đau cơ và rối loạn giấc ngủ.

Một thách thức khác là sự xuất hiện của các biến thể mới có khả năng né miễn dịch. WHO hiện theo dõi sát các biến thể như LP.8.1 và KP.2 – được cho là có tốc độ lây lan nhanh hơn XBB.1.16. Nếu các chủng này tiếp tục tiến hóa theo hướng né tránh hệ miễn dịch, nguy cơ xuất hiện làn sóng dịch mới là điều không thể loại trừ, nhất là khi tâm lý chủ quan và tỷ lệ tiêm nhắc tại nhiều nơi đang giảm.

Trả lời phỏng vấn của phóng viên VTV mới đây, TS.BS Võ Hải Sơn – Phó Cục Trưởng Cục Phòng bệnh – Bộ Y tế cho biết: Mặc dù không gây triệu chứng nghiêm trọng như các chủng trước đó, tốc độ lây nhiễm nhanh khiến XBB.1.16 trở thành mối lo ngại với các nhóm dân số nguy cơ cao. Bộ Y tế nhấn mạnh người dân không nên chủ quan, đồng thời cần tiếp tục duy trì các biện pháp phòng ngừa cá nhân.

WHO cảnh báo rằng việc giảm tỷ lệ tiêm chủng, gián đoạn giám sát dịch tễ hoặc buông lỏng truyền thông phòng dịch sẽ tạo "khoảng trống nguy hiểm" để virus bùng phát trở lại. Do đó, cộng đồng y tế quốc tế tiếp tục kêu gọi duy trì giám sát dịch tễ, đầu tư vào nghiên cứu vaccine và giữ vững năng lực ứng phó khẩn cấp để không bị động trước những biến động mới.

Ngoài ra, giới chuyên gia lưu ý rằng dù tỷ lệ tử vong của XBB.1.16 tương đối thấp, biến thể này vẫn có khả năng gây quá tải hệ thống y tế nếu số ca nhiễm tăng quá nhanh trong thời gian ngắn.

Trước tình hình bệnh COVID-19, Bộ Y tế đã chủ động tăng cường công tác giám sát, theo dõi chặt chẽ tình hình COVID-19, tăng cường triển khai các biện pháp phòng, chống dịch tại các cơ sở y tế và tại cộng đồng; sẵn sàng thu dung, cấp cứu, chăm sóc, điều trị hiệu quả các trường hợp mắc bệnh, đặc biệt với các nhóm nguy cơ cao (phụ nữ có thai, người mắc bệnh nền, người cao tuổi…), không để xảy ra các trường hợp tử vong.

Từ đầu năm 2025 đến nay, Việt Nam ghi nhận rải rác 148 trường hợp mắc COVID-19 tại 27 tỉnh, thành phố, không có tử vong. Trong đó TP Hồ Chí Minh (34 trường hợp mắc), 19 tỉnh, thành phố khác ghi nhận 1 đến 2 ca mắc/ tỉnh. Không ghi nhận các ổ dịch tập trung, tuy nhiên có sự gia tăng nhẹ trong 3 tuần gần đây, trung bình với 20 ca mắc/tuần.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!