Việc cắt giảm dịch vụ và hủy bỏ các chuyến đi riêng lẻ diễn ra trong bối cảnh các nhà khai thác tàu container khổng lồ đang nỗ lực giảm thiểu hậu quả từ các chính sách thương mại mới của Mỹ.
Các chuyên gia tư vấn hàng hải cho biết, mức thuế trừng phạt của Tổng thống Donald Trump đối với quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới đã ảnh hưởng mạnh tới thương mại.
Các nhà hoạch định chính sách, nhà kinh tế và chủ doanh nghiệp ngày càng khao khát thông tin về thương mại đường biển - chiếm 80% thương mại thế giới, vì đây là thước đo sức khỏe kinh tế toàn cầu.
Các tàu trên những tuyến đường đó có tổng công suất vận chuyển 25.682 container 40 feet chứa nhiều hàng hóa, chủ yếu là đồ chơi, giày tennis, phụ tùng ô tô và hàng hóa "đầu vào" cho các nhà sản xuất Mỹ... Việc cắt giảm dịch vụ, cùng với việc hủy bỏ các chuyến đi riêng lẻ, diễn ra trong bối cảnh các nhà khai thác tàu container khổng lồ đang nỗ lực giảm thiểu hậu quả từ các chính sách thương mại thất thường của ông Trump.
"Đây không phải là dấu hiệu báo trước, mà là bằng chứng cho thấy hoạt động kinh tế đang suy giảm", ông Simon Sundboell, Tổng giám đốc điều hành của công ty cung cấp dữ liệu hàng hải Đan Mạch eeSea cho biết về tình trạng cắt giảm năng lực vận chuyển tàu container hiện nay.
Các tuyến đường bị đình chỉ bao gồm các dịch vụ theo lịch trình hàng tuần do MSC, Zim và Ocean Alliance điều hành bao gồm Cosco, Thường xanh, CMA-CGM và Orient Overseas Container Line, Sundboell cho biết.
Ông Simon Sundboell cho biết, 4 đợt cắt giảm dịch vụ ảnh hưởng đến các cảng Bờ Tây, một đợt ảnh hưởng đến Bờ Đông và một đợt ảnh hưởng đến Bờ Vịnh.
Maersk và Hapag-Lloyd Gemini Alliance vẫn chưa ngừng dịch vụ - mặc dù cả hai đối tác đều trải qua đợt cắt giảm đáng kể lượng đặt chỗ giữa Trung Quốc và Mỹ vào tháng 4 do thuế quan và đã đổi một số tàu sang các tàu nhỏ hơn .
Vận chuyển trống gia tăng
Các công ty vận chuyển toàn cầu sử dụng dịch vụ đình chỉ và hủy bỏ các chuyến đi riêng lẻ, được gọi là chuyến đi trống để bảo vệ lợi nhuận bằng cách đảm bảo họ không có nhiều tàu trên mặt nước hơn mức khách hàng cần. Điều đó làm giảm chi phí chung không cần thiết và giữ cân bằng cung cầu, hỗ trợ giá giao ngay ngoài hợp đồng cạnh tranh.
Số chuyến tàu không có chuyến tăng đáng kể sau khi đại dịch Covid - 19 làm đảo lộn hoạt động thương mại toàn cầu vào năm 2020 - và là một phần lý do khiến các nhà khai thác tàu container toàn cầu đạt được mức lợi nhuận kỷ lục.
Các nhà bán lẻ lớn của Mỹ như Amazon.com và Walmart, chiếm gần một nửa thương mại container toàn cầu, đã phản ứng với mức thuế 145% của ông Trump đối với Trung Quốc vào tháng trước bằng cách tạm dừng hoặc hủy các đơn đặt hàng của nhà máy sau khi mức thuế nhập khẩu đó làm tăng gấp đôi chi phí hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc.
Công ty tư vấn hàng hải Drewry cho biết trong một podcast đầu tuần này rằng, các chuyến đi riêng lẻ bị hủy hoặc bị bỏ trống trên tuyến xuyên Thái Bình Dương quan trọng từ châu Á đến Bắc Mỹ đã tăng từ 9% trong tuần kết thúc vào ngày 30/3 lên 24% trong tuần kết thúc vào ngày 4/5.
Dữ liệu của Drewry cho thấy, việc hủy chuyến đã làm giảm 20% công suất trên các tuyến từ Châu Á đến Bờ Tây Bắc Mỹ vào tháng 4 và 12% tính đến thời điểm hiện tại trong tháng 5.
Các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc có cuộc thảo luận về các vấn đề thuế quan và thương mại tại Thụy Sĩ vào ngày 10/5. Ảnh minh họa: AFP
Công ty Drewry cho biết, việc cắt giảm ảnh hưởng nặng nề hơn một chút đến Bờ Đông Bắc Mỹ, giảm 22% vào tháng 4 và 18% tính đến thời điểm hiện tại của tháng 5.
Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang lan sang ngành logistics Mỹ, gây ra những gián đoạn đáng kể cho chuỗi cung ứng. Hậu quả từ các mức thuế quan cao đã khiến các cảng container và hãng vận tải hàng không Mỹ ghi nhận sự sụt giảm lớn về khối lượng hàng hóa vận chuyển từ Trung Quốc.
Daniela Ghimp, giám đốc dự án chuẩn hóa giá cước vận tải biển tại Drewry cho biết MSC - công ty khai thác tàu container lớn nhất thế giới đã hủy 30% các chuyến đi xuyên Thái Bình Dương theo lịch trình vào tháng 4 - nhiều hơn bất kỳ hãng vận tải container nào khác.
Cũng theo Daniela Ghimp, Premier Alliance, bao gồm Ocean Network Express (ONE), Hyundai Merchant Marine (HMM) và Yang Ming Marine Transportation dẫn đầu trong tháng 5 với tỷ lệ vận chuyển trống là 20%.
John McCown, thành viên cấp cao tại Trung tâm Chiến lược Hàng hải cho biết, tác động thuế quan của ông Trump có thể sẽ bị trì hoãn cho đến tháng 7, khi tổng khối lượng nhập khẩu container của Mỹ có thể giảm 25% trở lên so với năm trước.
Alan Murphy, Tổng giám đốc điều hành của công ty tư vấn chuỗi cung ứng Sea-Intelligence cho biết: "Cần phải có sự thay đổi và tôi tin rằng hoặc là phải cắt giảm đáng kể công suất, nếu không giá cước giao ngay sẽ bắt đầu giảm mạnh".
Ông Nathan Strang, Giám đốc Vận tải biển tại Flexport cho biết, các doanh nghiệp tạm dừng vận chuyển để chờ đợi kết quả từ đàm phán giữa Washington và Bắc Kinh vào hôm nay, ngày 10/5. Một số nhà nhập khẩu Mỹ đang tập trung tiêu thụ lượng hàng tồn kho hoặc lưu trữ hàng hóa tại các kho ngoại quan nhằm tránh thuế.
Có thể thấy, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung không chỉ tác động đến quan hệ thương mại hai nước mà còn tạo ra những biến động lớn cho ngành logistics toàn cầu. Việc hủy chuyến, giảm lượt đặt chỗ và các chính sách thuế mới đang gây áp lực nặng nề lên các doanh nghiệp vận tải, nhà bán lẻ và người tiêu dùng. Trong bối cảnh này, việc đàm phán để giảm thuế quan trở thành yếu tố then chốt để ổn định chuỗi cung ứng và khôi phục hoạt động thương mại quốc tế.
Được biết, klượng hàng hóa vận chuyển bằng đường hàng không cũng giảm mạnh. Hiệp hội Giao nhận Vận tải Hàng không Mỹ (Airforwarders Association) cho biết lượt đặt chỗ từ các khách hàng Trung Quốc giảm khoảng 30%.
Bên cạnh đó, quyết định của Mỹ chấm dứt chính sách miễn thuế "de minimis" với các lô hàng trị giá dưới 800 USD từ ngày 2/5 càng khiến các doanh nghiệp đối mặt thêm khó khăn. Chính sách này vốn là kênh quan trọng đối với các nhà bán lẻ thương mại điện tử như Shein và Temu.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!