Nếu bạn nghĩ tuyển thủ Esports chỉ cần chuột, bàn phím và một bộ PC xịn là có thể vô địch thế giới, thì xin chúc mừng, bạn đã quên mất một "đồng đội vô hình" – caffeine, nước tăng lực và hàng tá các loại "thức uống tỉnh táo" khác. Trong thế giới mà từng miligiây có thể quyết định thắng bại, thì việc một game thủ chọn uống cà phê hay Red Bull đôi khi cũng quan trọng không kém việc chọn hero hay vũ khí.
Từ các giải đấu như VCT Pacific, PGL Major, SEA Games Esports cho đến các buổi stream kéo dài thâu đêm suốt sáng, caffeine gần như trở thành "bảo bối quốc dân" để các tuyển thủ giữ được sự tỉnh táo trong từng pha giao tranh. Tuy nhiên, điều gì xảy ra khi "liều lượng vượt kiểm soát" và caffeine trở thành chất kích thích hơn là trợ thủ?
Theo nhiều nghiên cứu khoa học và kinh nghiệm thực tiễn từ chính các tuyển thủ chuyên nghiệp như SofM, Levi hay crazyguy, caffeine giúp tăng khả năng phản xạ, nâng cao sự tập trung và đặc biệt hữu ích trong các trận đấu kéo dài nhiều giờ đồng hồ. Việc thi đấu dưới ánh đèn sân khấu, áp lực khán giả và lịch trình căng như dây đàn khiến một ly cà phê đậm đặc hoặc một lon nước tăng lực trở thành "liều doping hợp pháp" không thể thiếu. Từ khóa "caffeine Esports" hay "game thủ dùng nước tăng lực" sẽ cho thấy hàng ngàn bài viết và chia sẻ từ các đội tuyển hàng đầu thế giới như G2, NAVI, Astralis về chế độ dùng caffeine có kiểm soát như một phần trong giáo án thể lực.
Tuy nhiên, như ông bà ta từng nói, “cái gì quá cũng không tốt”. Việc lạm dụng caffeine, đặc biệt khi kết hợp nhiều loại như cà phê pha đậm, nước tăng lực, kẹo caffeine hoặc thậm chí là viên uống bổ sung, sẽ gây ra hàng loạt tác dụng phụ: Run tay, mất kiểm soát chuột. Rối loạn giấc ngủ, gây mệt mỏi kinh niên. Đánh lừa cảm giác tỉnh táo, khiến game thủ thi đấu trong trạng thái mơ màng mà tưởng rằng mình vẫn "on top". Tại một giải đấu khu vực Đông Nam Á, một tuyển thủ thậm chí đã phải rút lui giữa chừng vì tụt huyết áp do kết hợp caffeine và thức ăn nhanh trước giờ thi đấu – câu chuyện này sau đó trở thành giai thoại cười ra nước mắt trong cộng đồng.
(Với cường độ luyện tập cũng như lịch thi đấu dày đặc, các game thủ thường xuyên phải nạp một lượng caffeine lớn để giữ tỉnh táo)
Một số sản phẩm nước tăng lực trên thị trường hiện nay chứa không chỉ caffeine mà còn taurine, guarana và các hợp chất "tăng năng lượng" khác, mà nếu sử dụng quá mức sẽ có tác động không khác gì chất kích thích thần kinh nhẹ. Ở châu Âu, có những sản phẩm phải dán nhãn cảnh báo như... rượu bia.
Thực tế, các tổ chức như ESIC (Esports Integrity Commission) đã từng cảnh báo về việc sử dụng quá mức các hợp chất này trong môi trường thi đấu Esports chuyên nghiệp. Một vài game thủ từng bị điều tra do có hành vi "uống thuốc tăng tỉnh táo" trước trận – dù không bị cấm hoàn toàn, nhưng vẫn nằm trong danh sách theo dõi. Thật ra, tác động của caffeine đôi khi không mạnh bằng... niềm tin. Nhiều game thủ trẻ tâm sự rằng họ chỉ cảm thấy "đủ đô" khi cầm lon nước tăng lực trên tay, dù thực chất bản thân chưa hề mệt. Hiệu ứng giả dược (placebo) này vô tình khiến họ lệ thuộc vào caffeine như một phần trong "ritual" trước trận – không có nó, là tâm lý tụt mood, chơi không nổi.
Và đây chính là điểm nguy hiểm: caffeine trở thành chốt chặn tâm lý, không phải vì tác dụng sinh lý. Không phải tất cả đều tiêu cực. Nhiều đội tuyển lớn hiện nay đã bắt đầu thuê chuyên gia dinh dưỡng thể thao và huấn luyện viên thể chất để hướng dẫn các game thủ cách sử dụng caffeine một cách hợp lý. Một số tips bao gồm: Không uống caffeine sau 18h để tránh rối loạn giấc ngủ. Uống kèm nước lọc để giảm áp lực lên gan, thận. Tránh dùng liên tục nhiều loại caffeine trong một ngày.
Tại Việt Nam, một số trung tâm huấn luyện Esports như GAM House, Team Flash HQ cũng bắt đầu phổ cập kiến thức về “dinh dưỡng thể thao điện tử”, trong đó caffeine là chủ đề luôn gây tranh cãi.
Trong một buổi họp báo, khi được hỏi về bí quyết thi đấu bền bỉ, một tuyển thủ hóm hỉnh trả lời: "Thực ra team em mạnh vì tụi em… uống nước lọc chanh mật ong thôi ạ, uống bò húc bị run tay". Câu nói vui này phản ánh thực tế rằng đôi khi game thủ thi đấu tốt không phải vì uống thứ "kích thích" gì, mà vì họ ngủ đủ, ăn đủ và không bị lệ thuộc tâm lý vào caffeine.
Caffeine không xấu, nước tăng lực không sai, nhưng như mọi công cụ hỗ trợ khác trong thể thao và cuộc sống, điều quan trọng là biết khi nào nên dùng – và khi nào nên dừng. Game thủ chuyên nghiệp không khác gì vận động viên đỉnh cao, và để đi đường dài, thứ họ cần không phải là một cú hích từ lon nước tăng lực, mà là một chiến lược chăm sóc sức khỏe bền vững, từ giấc ngủ, dinh dưỡng đến tâm lý thi đấu. Vì vậy, trước khi mở nắp lon kế tiếp, hãy tự hỏi: "Mình đang uống để tỉnh táo, hay uống để tự lừa dối rằng mình vẫn ổn?"
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!