Khi tuyển thủ người Pháp ZywOo ký hợp đồng hàng triệu USD hay game thủ Hàn Quốc Faker được vinh danh như một "di sản sống quốc gia", không ít người hâm mộ tại Việt Nam tự hỏi: "Bao giờ mới có game thủ Việt được đối xử như vậy?" Câu hỏi này không mới, nhưng dường như vẫn chưa có câu trả lời trọn vẹn.
Trong bối cảnh Esports Việt Nam ngày càng phát triển, không thể phủ nhận rằng những tài năng trẻ của chúng ta không thiếu – nhưng con đường để họ bước ra thế giới vẫn ngổn ngang thách thức. Từ chuyện xin visa thi đấu, tìm kiếm tài trợ, đến khả năng tiếp cận nền đào tạo bài bản – tất cả đều là những "phép thử" mà nhiều game thủ trẻ Việt Nam vẫn loay hoay.
Nếu chỉ xét về kỹ năng cá nhân, phản xạ, tư duy chiến thuật và tinh thần máu lửa – game thủ Việt Nam hoàn toàn không thua kém bạn bè quốc tế. Nhiều tuyển thủ trẻ như Tricker, Yiwei, KT, hay những người từng "đem chuông đi đánh xứ người" như Divkid, Levi, Jinoo,... đã cho thấy rõ điều đó khi thi đấu tại LPL, PCS, hay các giải đấu CS:GO khu vực Đông Nam Á.
Tuy nhiên, phần đông các tên tuổi trên đều phải "tự bơi" giữa đại dương Esports đầy cạnh tranh, khi mà sự hậu thuẫn từ các đơn vị trong nước vẫn còn khá manh mún, thiếu chiến lược lâu dài.
(Nếu tài năng trẻ Lazyfeel quay trở lại Việt Nam thi đấu, chưa chắc đã gặt hài được thành công như hiện tại)
Một trong những trở ngại phổ biến mà các game thủ Việt thi đấu quốc tế gặp phải chính là vấn đề… visa. Nghe tưởng đùa, nhưng có không ít trường hợp các đội Esports Việt Nam bỏ lỡ cơ hội thi đấu quốc tế chỉ vì bị từ chối thị thực – dù họ đã vượt qua vòng loại bằng năng lực thực sự.
Từ khóa "visa game thủ" không chỉ là một nỗi ám ảnh với các tuyển thủ, mà còn là cơn đau đầu cho các đội tuyển. Đặc biệt là khi những chuyến đi thi đấu đòi hỏi thời gian chuẩn bị gấp rút, thì việc chờ đợi giấy tờ hoặc "đoán mò" lý do bị từ chối khiến cả đội phải đối mặt với sự trì trệ không đáng có.
Chưa hết, bài toán tài trợ Esports tại Việt Nam cũng là câu chuyện dài không kém. Không nhiều doanh nghiệp trong nước nhìn Esports như một thị trường nghiêm túc và bền vững, dẫn đến tình trạng đội tuyển tự túc chi phí, vận hành kiểu "chống nạng chạy thi". Trong khi đó, ở các quốc gia như Hàn Quốc hay Trung Quốc, việc đầu tư vào đào tạo Esports đã trở thành một phần trong chiến lược phát triển thể thao giải trí quốc gia.
Nhiều game thủ trẻ Việt Nam hiện nay bắt đầu từ những quán net nhỏ, luyện tập bằng niềm đam mê, rồi được tuyển chọn theo kiểu "may hơn khôn" – ai đánh hay thì được để ý, chứ chưa có một hệ thống phát hiện tài năng bài bản nào.
Tại Hàn Quốc, học viện đào tạo Esports mọc lên như nấm, nơi học viên vừa học chiến thuật, vừa được rèn luyện thể lực, truyền thông, tâm lý thi đấu. Còn ở Việt Nam, nhiều tuyển thủ vẫn chưa được dạy… cách giao tiếp bằng tiếng Anh. Điều này khiến khi bước ra sân khấu quốc tế, họ lúng túng không chỉ vì khác biệt chiến thuật, mà còn vì rào cản văn hóa, ngôn ngữ và cả áp lực tâm lý.
Thử tưởng tượng bạn 19 tuổi, lần đầu ra nước ngoài thi đấu, không phiên dịch đi kèm, không chuyên gia hỗ trợ, chỉ có chiếc vali và chiếc laptop. Một cuộc phiêu lưu đúng nghĩa, nhưng tiếc thay – nó không phải tiểu thuyết. Có thể bạn chưa biết, nhiều giải đấu tầm trung như PUBG SEA, CS2 Asia Open hay các vòng loại Wild Rift quốc tế, đội Việt Nam thường được... "gom góp" từ nhiều cộng đồng nhỏ. Người thì góp chi phí, người giúp truyền thông, người lo... đặt vé máy bay giá rẻ.
Dù không thiếu sự nỗ lực và lòng nhiệt tình, nhưng mô hình này rõ ràng là thiếu tính bền vững. Đó là chưa kể đến rủi ro tổn thương tâm lý cho các game thủ trẻ – khi họ luôn phải "gồng mình" ở mọi mặt trận từ kỹ thuật cho đến tài chính.
Tất nhiên, trong khó khăn lại lóe lên những tia sáng đáng ngưỡng mộ. Có những tổ chức như Team Flash, GAM Esports hay V Gaming đã cố gắng đầu tư dài hơi, đưa game thủ Việt ra thi đấu tại MSI, AIC, hay SEA Games. Những nỗ lực ấy xứng đáng được ghi nhận, nhưng để tạo ra một thế hệ game thủ chuyên nghiệp mang tầm vóc quốc tế, chừng đó là chưa đủ.
Đây có lẽ là nhận định vừa hài hước vừa chua chát nhất, nhưng lại đúng đến lạ lùng. Cơ hội esport Việt không thiếu, tiềm năng thì thừa, nhưng nhiều game thủ trẻ bị "mất hút" chỉ vì không có ai chỉ đường, tạo điều kiện để họ phát triển đúng hướng. Một số tuyển thủ từng chia sẻ thẳng thắn: "Thi đấu quốc tế là giấc mơ lớn, nhưng không biết bắt đầu từ đâu." Từ việc viết email cho ban tổ chức, điền form thi đấu bằng tiếng Anh, đến hiểu luật quốc tế – họ đều phải tự học hoặc nhờ bạn bè dịch hộ. Nghe có vẻ buồn cười, nhưng lại là sự thật trần trụi về việc Esports ở Việt Nam vẫn đang vận hành bằng... đam mê là chính.
Đã đến lúc các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp và cả cộng đồng cần ngồi lại để nhìn nhận Esports không còn là thú vui "vô bổ" nữa – mà là một ngành công nghiệp tỷ đô đang vươn lên mạnh mẽ. Nếu có một hệ sinh thái bài bản, với chính sách hỗ trợ game thủ thi đấu quốc tế, cấp visa thuận lợi, quỹ tài trợ minh bạch, và hệ thống đào tạo chuyên nghiệp – thì game thủ Việt hoàn toàn có thể mơ đến những danh hiệu quốc tế mà không phải đánh đổi quá nhiều bằng nỗ lực cá nhân đơn độc.
Bởi lẽ, trong một cuộc chơi toàn cầu như Esports, chỉ tài năng thôi chưa đủ. Và biết đâu, chỉ cần một cú huých từ một chính sách hợp lý, "Faker Việt Nam" của chúng ta sẽ không còn là chuyện viển vông nữa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!