Sau nhiều năm được xem là một trong những thủ tục hành chính rườm rà, tới đây, người dân có thể không cần xin cấp giấy phép xây dựng tại các khu vực đã có quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị. Đây là nội dung trọng tâm được Bộ Xây dựng trình bày tại họp báo Chính phủ thường kỳ, theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng tại Công điện số 78 về cắt giảm thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng.
ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam
Theo đó, với những khu vực đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 và thiết kế đô thị theo Luật Kiến trúc, người dân sẽ không cần xin cấp phép xây dựng như trước. Thay vào đó, cơ quan quản lý nhà nước sẽ thực hiện hậu kiểm dựa trên bộ hồ sơ mà chủ đầu tư đăng ký với chính quyền địa phương.
"Đây là một nội dung nhận được rất nhiều sự quan tâm. Theo ý kiến của Bộ Xây dựng, vấn đề này liên quan đến Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, cùng các nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành. Việc xem xét bỏ thủ tục xin cấp phép xây dựng đối với một số khu vực, công trình cụ thể trong quy hoạch chi tiết sẽ mang lại lợi ích rõ ràng cho người dân. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian thực hiện thủ tục hành chính mà còn giảm bớt những lo lắng, phiền hà cho người dân khi phải đi lại, hoàn thiện hồ sơ xin phép xây dựng", ông Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nhận định.
Việc cắt bỏ thủ tục cấp phép đồng nghĩa với yêu cầu rất cao về chất lượng quy hoạch chi tiết. Mọi thông tin liên quan đến mật độ xây dựng, số tầng, khoảng lùi, hệ thống hạ tầng kỹ thuật đều phải thể hiện rõ ràng trên bản quy hoạch và được công bố công khai.
"Tôi cho rằng, nếu nói đến việc bỏ giấy phép xây dựng thì chúng ta cần chuẩn bị rất nhiều điều kiện, bởi đây không phải là câu chuyện đơn giản rằng người dân có thể xây dựng tùy ý theo ý mình. Bỏ giấy phép xây dựng ở những khu vực đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 và thiết kế đô thị đồng nghĩa với việc toàn bộ các nội dung trong quy hoạch phải được thể hiện rõ ràng và đầy đủ. Cụ thể, quy hoạch chi tiết cần xác định rõ các yếu tố như: số tầng được phép xây dựng, mật độ xây dựng, khoảng lùi, hệ thống cây xanh, cũng như phương án kết nối với hạ tầng kỹ thuật chung. Đây là những nội dung có ý nghĩa rất quan trọng", ông Chính nhấn mạnh.
Để đảm bảo công tác hậu kiểm phát huy hiệu quả, chính quyền cơ sở sẽ giữ vai trò then chốt. Việc phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, đặc biệt là phường xã, là điều kiện tiên quyết để kiểm tra và xử lý kịp thời các sai phạm trong xây dựng.
"Chúng ta đang trong quá trình tinh giản bộ máy và hướng tới mô hình chính quyền cơ sở hai cấp. Trong bối cảnh đó, cấp cơ sở – cụ thể là xã, phường – giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc quản lý kiến trúc, xây dựng trên địa bàn. Tôi cho rằng, để thực hiện tốt việc này, cần có cơ chế thanh tra phù hợp với đặc điểm quản lý đô thị. Thay vì chỉ dựa vào lực lượng thanh tra cấp thành phố như trước, cần trao quyền cho thanh tra tại các đơn vị cơ sở. Đồng thời, đội ngũ cán bộ cấp phường, xã cần có năng lực chuyên môn vững vàng, hiểu biết pháp luật và đủ năng lực để thực hiện hiệu quả công tác quản lý trật tự xây dựng", ông Chính nêu quan điểm.
Bên cạnh đó, ông Chính cũng cho rằng việc người dân tự lập hồ sơ xây dựng và đăng ký với chính quyền sẽ tạo điều kiện cho cơ chế giám sát hai chiều, từ khâu tiền kiểm đến hậu kiểm. Nếu được triển khai nghiêm túc, mô hình này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn giảm áp lực cho cơ quan nhà nước.
"Đặc biệt, trong bối cảnh bỏ giấy phép xây dựng ở những nơi đã có quy hoạch chi tiết, người dân cần chủ động lập hồ sơ xây dựng theo đúng quy định. Hồ sơ đó phải được gửi tới chính quyền để theo dõi, giám sát từ khâu tiền kiểm đến hậu kiểm, đảm bảo xây dựng đúng quy hoạch, đúng pháp luật", ông Chính nói.
Một trong những điểm đáng chú ý là yêu cầu nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ cấp cơ sở, nhất là năng lực đọc hiểu bản vẽ quy hoạch, thẩm định hồ sơ và phát hiện sai phạm. Đây được xem là điều kiện tiên quyết để công tác hậu kiểm đạt hiệu quả thực chất.
"Quy hoạch là một lĩnh vực mang tính khoa học cao, đòi hỏi sự tích hợp đồng bộ của nhiều yếu tố: từ không gian, kiến trúc đến hạ tầng kỹ thuật và xã hội. Chính vì vậy, người làm công tác quản lý nhà nước về xây dựng và đô thị bắt buộc phải hiểu sâu về công tác quy hoạch. Họ cần có khả năng đọc và phân tích bản vẽ quy hoạch, nắm rõ các yêu cầu đặt ra đối với từng công trình trong mối quan hệ với quy hoạch chi tiết và tổng thể của đô thị. Chỉ khi hiểu đúng, hiểu đủ, công tác quản lý mới có thể hiệu quả, góp phần xây dựng đô thị phát triển bền vững và hài hòa", ông Chính nhấn mạnh.
Rõ ràng, bỏ giấy phép xây dựng không đồng nghĩa với buông lỏng quản lý mà là chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm một cách có điều kiện. Khi quy hoạch được đảm bảo, cán bộ cơ sở đủ năng lực, người dân có trách nhiệm tuân thủ quy định, thì việc cắt giảm thủ tục sẽ là cú hích thực sự cho cải cách hành chính trong lĩnh vực xây dựng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!