Một đám cháy bùng phát tại vườn ô liu ở làng Salem, phía đông Nablus thuộc Bờ Tây bị chiếm đóng, ngày 25/5/2025. (Ảnh: AFP/Yonhap)
Kế hoạch này còn bao gồm cả việc hợp pháp hóa các tiền đồn đã được xây dựng mà không có sự chấp thuận chính thức trước đó.
Quyết định này tiếp tục làm dấy lên lo ngại từ cộng đồng quốc tế, vốn coi các khu định cư tại Bờ Tây là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế và là một trở ngại nghiêm trọng đối với tiến trình giải quyết xung đột kéo dài hàng thập kỷ giữa Israel và Palestine.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel, ông Israel Katz, tuyên bố việc mở rộng định cư sẽ "tăng cường quyền kiểm soát của chúng ta đối với Judea và Samaria" - cách gọi mang tính tôn giáo của Israel dành cho khu vực Bờ Tây, đồng thời khẳng định đó là "sự khẳng định quyền lịch sử của chúng ta trên vùng đất Israel, và là câu trả lời đanh thép trước chủ nghĩa khủng bố của người Palestine".
Ông Katz cũng nhấn mạnh rằng đây là "bước đi mang tính chiến lược nhằm ngăn chặn việc thành lập một Nhà nước Palestine, điều có thể đe dọa an ninh của Israel".
Israel đã xây dựng hơn 100 khu định cư tại Bờ Tây, nơi hiện có khoảng 500.000 người Do Thái sinh sống. Các khu định cư này rất đa dạng, từ những tiền đồn nhỏ nằm trên đồi cao cho đến các khu đô thị phát triển với nhà chung cư, trung tâm thương mại, nhà máy và công viên công cộng...
Trong khi đó, Bờ Tây là nơi sinh sống của khoảng 3 triệu người Palestine. Họ sống dưới sự kiểm soát của quân đội Israel, với quyền quản lý các trung tâm dân cư phần lớn thuộc về Chính quyền Palestine được phương Tây hậu thuẫn. Trái ngược với người Palestine, các cư dân định cư Do Thái tại đây là công dân Israel và được hưởng đầy đủ quyền lợi từ nhà nước này.
Binh lính Israel nhắm súng trường bên ngoài một cửa hàng tại Nablus, ở Bờ Tây. (Ảnh: AFP/Getty Images)
Việc mở rộng khu định cư Do Thái đã gia tăng đáng kể trong những năm gần đây, ngay cả trước khi xung đột ở Dải Gaza bùng phát sau cuộc tấn công do Hamas thực hiện vào ngày 7/10/2023.
Động thái mới nhất của Israel được cho là sẽ làm gia tăng căng thẳng tại khu vực và làm phức tạp thêm nỗ lực quốc tế nhằm tìm kiếm giải pháp hai nhà nước - một đề xuất vốn đã bị đình trệ từ lâu do những bất đồng sâu sắc giữa hai bên. Các tổ chức nhân quyền và giới quan sát cho rằng việc mở rộng định cư không chỉ đe dọa khả năng thành lập một nhà nước Palestine độc lập mà còn dẫn đến tình trạng phân biệt và bạo lực ngày càng gia tăng giữa người định cư và cư dân Palestine bản địa.
Theo nhiều nhân chứng và hội đồng làng địa phương, ngày 25/5 vừa qua, một nhóm người định cư Israel bị cáo buộc đã phóng hỏa tại một khu vực trồng ô liu gần làng Salem, phía đông thành phố Nablus, sát con đường dẫn tới khu định cư Alon Moreh. Hình ảnh hiện trường cho thấy một đám cháy lớn đang thiêu rụi vườn cây của người dân Palestine - một minh chứng rõ nét cho những căng thẳng ngày càng leo thang ở khu vực này.
Phần lớn cộng đồng quốc tế, bao gồm cả Liên hợp quốc và Liên minh châu Âu, đều lên tiếng phản đối hoạt động định cư của Israel tại Bờ Tây, cho rằng hành động này vi phạm Công ước Geneva và làm suy yếu cơ hội cho một nền hòa bình bền vững tại Trung Đông. Tuy nhiên, chính phủ Israel dưới thời Thủ tướng Benjamin Netanyahu vẫn kiên quyết thúc đẩy chính sách định cư, coi đó là một phần trong chiến lược bảo vệ "an ninh quốc gia và di sản dân tộc Do Thái".
Các nhà phân tích cũng cảnh báo rằng việc hợp pháp hóa thêm nhiều tiền đồn không chỉ làm tăng nguy cơ đối đầu bạo lực giữa người Israel và Palestine, mà còn khiến tiến trình đàm phán hòa bình, vốn đã đình trệ nhiều năm, càng thêm xa vời.
Lực lượng Israel được cho là đang phá hủy các công trình của người Palestine ở Hebron thuộc Bờ Tây. (Ảnh: Shutterstock)
Vào tháng 7 năm ngoái, Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) của Liên Hợp Quốc đã ra phán quyết rằng sự hiện diện của Israel tại các vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng là "bất hợp pháp" và phải chấm dứt ngay lập tức việc xây dựng các khu định cư. Phản ứng lại, Israel lên án ý kiến không có tính ràng buộc pháp lý này của Hội đồng gồm 15 thẩm phán thuộc ICJ, cho rằng các vùng lãnh thổ này là một phần của quê hương lịch sử của người Do Thái.
Israel đã rút toàn bộ các khu định cư khỏi Dải Gaza vào năm 2005, nhưng nhiều nhân vật cấp cao trong chính phủ hiện tại đã kêu gọi tái lập các khu định cư này và tái định cư phần lớn dân số Palestine tại đây sang nơi khác, dưới danh nghĩa "di cư tự nguyện".
Người Palestine xem những kế hoạch như vậy là bản thiết kế cho việc trục xuất họ một cách cưỡng bức khỏi quê hương, trong khi các chuyên gia cho rằng những kế hoạch này rất có thể vi phạm luật pháp quốc tế.
Dưới thời Tổng thống Donald Trump, chính quyền Mỹ đã đảo ngược lập trường truyền thống về vấn đề Trung Đông khi công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan bị chiếm từ Syria và không còn coi các khu định cư Do Thái tại Bờ Tây là vi phạm luật pháp quốc tế. Đây được xem là sự ủng hộ rõ ràng đối với các tuyên bố lãnh thổ của Israel, bất chấp sự phản đối từ cộng đồng quốc tế. Trong khi đó, theo nhận ghi nhận của hãng tin Reuters, cựu Tổng thống Joe Biden, mặc dù chính thức phản đối hoạt động xây dựng khu định cư tại Bờ Tây, nhưng lại ít khi gây áp lực thực chất lên Israel nhằm hạn chế việc mở rộng các khu định cư này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!