Có nhiều vấn đề được cho là đang chi phối quan hệ giữa hai nước láng giềng Nam Á này như chủ nghĩa dân tộc, ảnh hưởng của quân đội trong chính trị Pakistan, cũng như việc trấn áp các nhóm cực đoan có vũ trang...
Việc Chính phủ Ấn Độ mới đây tuyên bố đình chỉ Hiệp ước sông Ấn - hiệp ước được coi là sống còn quản lý nguồn nước của Pakistan - cũng là một trong những nguyên nhân đẩy quan hệ hai nước láng giềng vốn nhiều thù địch đến chỗ căng thẳng.
Mới đây nhất, Ấn Độ còn cho thực hiện việc nắn dòng một nhánh sông để ngăn nước chảy vào Pakistan. Theo đó, Hiệp ước sống Ấn đang trở thành một vũ khí để gây sức ép trong quan hệ hai nước.
Hiệp ước sông Ấn - được ký vào năm 1960 dưới sự trung gian của Ngân hàng Thế giới - từ lâu là nền tảng quản lý nguồn nước giữa Ấn Độ và Pakistan. Hiệp ước phân chia 6 nhánh sông của hệ thống sông Ấn: Ấn Độ được quyền sử dụng Sutlej, Beas, Ravi; Pakistan phụ thuộc vào Indus, Jhelum, Chenab cho thủy điện và nông nghiệp tưới tiêu.
Hệ thống sông Ấn là huyết mạch của cả hai quốc gia, đặc biệt là đối với Pakistan, nơi nông nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào nguồn nước này (Ảnh: PTI)
Tuy nhiên, quyết định của Ấn Độ vào ngày 23/4/2025 - tạm đình chỉ hiệp ước sau vụ tấn công khủng bố ở Kashmir khiến 26 du khách thiệt mạng - đã biến nguồn nước thành vũ khí chiến lược, đẩy căng thẳng Ấn Độ - Pakistan lên đỉnh điểm.
Các quan chức Pakistan phản ứng mạnh mẽ với tuyên bố này. Trên mạng xã hội X, Bộ trưởng Bộ Năng lượng Pakistan Awais Leghari tuyên bố: "Từng giọt nước là quyền lợi chính đáng của Pakistan. Và Pakistan sẽ bảo vệ bằng mọi giá - về pháp lý, chính trị và ngoại giao".
Việc đình chỉ hiệp ước không chỉ làm gia tăng căng thẳng mà còn đe dọa sinh kế của hàng triệu nông dân Pakistan. Điều này sẽ đặt Pakistan vào thế khó. Đất nước này khô cằn và đang phải vật lộn với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng, một phần là do tình hình thời tiết khắc nghiệt. Hồi tháng 4, cơ quan quản lý nước của Pakistan đã cảnh báo rằng Punjab và Sindh - các tỉnh nông nghiệp quan trọng của nước này - có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu nước lên tới 35% trong giai đoạn cuối của mùa vụ hiện tại.
Ông Chietigj Bajpaee - nghiên cứu viên cấp cao về Nam Á - cho biết: "Hiệp ước được thiết kế để phi chính trị hóa quản lý nguồn nước, giao cho các chuyên gia kỹ thuật. Việc đình chỉ dù tạm thời đã phá vỡ giới hạn đỏ, làm gia tăng nguy cơ leo thang".
Ông Shahid Maitla - Tổng biên tập tạp chí Bloom Pakistan - nói: "Chắc chắn cần phải có sự hòa giải quốc tế, điều này có thể làm giảm căng thẳng giữa hai quốc gia. Và cần phải có một nhóm điều tra quốc tế độc lập".
Giới quan sát cho rằng, dù chưa gây tác động tức thì, việc dừng Hiệp ước sông Ấn làm dấy lên lo ngại về an ninh lương thực và xung đột trong tương lai. Khi căng thẳng song phương vẫn nóng lên từng ngày, Hiệp ước sông Ấn đang trở thành tâm điểm của cuộc chiến địa chính trị.
Bình luận (0)