Nhiều quốc gia ủng hộ công nhận Nhà nước Palestine - triển vọng trong tiến trình hòa bình Trung Đông

Trong 1 tuần qua, lãnh đạo nhiều quốc gia chủ chốt đã lên tiếng ủng hộ việc công nhận Nhà nước Palestine, nhằm thúc đẩy giải pháp hai Nhà nước và chấm dứt xung đột tại khu vực Trung Đông.

Canada là quốc gia mới nhất tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine vào tháng 9/2025. Theo Thủ tướng Canada Mark Carney, ý định này dựa trên thiện chí của chính quyền Palestine trong việc thực hiện các cải cách thiết yếu, bao gồm lời hứa của Tổng thống Mahmoud Abbas về việc tổ chức tổng tuyển cử vào năm 2026 và không quân sự hóa Nhà nước Palestine.

Nước Anh cũng bày tỏ ý định công nhận Nhà nước Palestine nhưng có điều kiện kèm theo. Thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết: "Tôi có thể xác nhận Vương quốc Anh sẽ công nhận Nhà nước Palestine tại Đại hội đồng Liên hợp quốc vào tháng 9. Điều này sẽ được thực hiện nếu chính phủ Israel thực hiện các bước thực chất để chấm dứt tình hình kinh hoàng ở Gaza, đồng ý ngừng bắn và cam kết hòa bình bền vững lâu dài, khôi phục triển vọng về giải pháp hai Nhà nước".

Tuần trước, Tổng thống Emmanuel Macron cũng thông báo rằng Pháp sẽ công nhận Nhà nước Palestine vào tháng 9/2025. Hôm 30/7, Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot cho biết Pháp cùng 14 quốc gia khác đã đưa ra một tuyên bố chung kêu gọi các nước trên toàn thế giới tiến tới việc công nhận chính thức Nhà nước Palestine.

Tuy nhiên, các động thái công nhận này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ phía Israel. Nước này cho rằng việc công nhận Nhà nước Palestine ở thời điểm này là "phần thưởng cho phong trào Hamas" và có thể làm tổn hại đến nỗ lực đàm phán ngừng bắn và trao trả con tin tại Dải Gaza.

Đây là lần đầu tiên các cường quốc G7 và thành viên thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc như Anh, Pháp khẳng định kế hoạch kèm mốc thời gian cụ thể công nhận Nhà nước Palestine. Điều này đánh dấu sự thay đổi trong lập trường truyền thống của phương Tây vốn là chờ đợi tiến trình hòa đàm Israel - Palestine hay sau khi các bên liên quan đạt được các thỏa thuận về những vấn đề biên giới hay tình trạng của Jerusalem mới quyết định vấn đề này.

Giới quan sát và báo chí Trung Đông nhận định những công nhận này mang nhiều ý nghĩa. Theo đó, đây là cách thể hiện quan điểm rằng người Palestine có quyền được sống trong một quốc gia độc lập, có chủ quyền bên cạnh Israel theo tinh thần giải pháp hai Nhà nước. Qua đó cũng gia tăng áp lực quốc tế đối với Israel và góp phần định hình dư luận toàn cầu về vấn đề này.

Trên thực tiễn, những tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine sẽ tăng tính chính danh, củng cố vị thế pháp lý và chính trị của Palestine trên trường quốc tế, thúc đẩy nước này tham gia các tổ chức quốc tế và tạo tiền đề cho các bước đàm phán mới. Tuy nhiên, giới quan sát cũng thẳng thắn chỉ ra rằng những sự ủng hộ này sẽ không làm thay đổi hiện trạng ngay lập tức bởi dù được công nhận, Palestine vẫn chưa kiểm soát hoàn toàn lãnh thổ của mình và Israel vẫn giữ vai trò kiểm soát chính. 

Bên cạnh đó, nếu Mỹ, EU, Trung Quốc hay Nga không có hành động rõ ràng tiếp theo thì ảnh hưởng thực tế sẽ hạn chế. Việc công nhận chủ yếu mang tính ngoại giao, không đồng nghĩa với việc Israel sẽ thay đổi chính sách hay từ bỏ các khu định cư. Để sự công nhận trên dẫn đến sự thay đổi thực sự trên thực địa, cần có sự phối hợp và áp lực đồng bộ từ các cường quốc và tổ chức quốc tế.

Việc nhiều nước tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine chắc chắn có tác động đến tiến trình hòa bình Trung Đông dù mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào cách các bên liên quan như Palestine, Israel, Mỹ, EU hay các nước Arab phản ứng. Trong đó, việc công nhận Palestine khiến Israel và các nước ủng hộ Israel chịu áp lực phải xem xét lại chính sách hiện tại. Từ đó, cộng đồng quốc tế có thể tận dụng sự kiện này để tái khởi động tiến trình đàm phán hai Nhà nước vốn bế tắc nhiều năm.

Điều này sẽ củng cố vị thế của Palestine trên bàn đám phán và gia tăng sự can dự quốc tế, đặc biệt từ các nước công nhận Palestine. Tuy nhiên, tiến trình hòa bình Trung Đông hoàn toàn có thể chứng kiến việc Israel thay vì nhượng bộ sẽ phản ứng bằng cách mở rộng các khu định cư, thắt chặt kiểm soát ở bờ Tây hoặc từ chối đàm phán với Palestine. Điều này có thể làm căng thẳng leo thang nếu không đi kèm với các cơ chế gây sức ép thực tế từ quốc tế.

Nếu Mỹ sử dụng quyền phủ quyết trong Hội đồng Bảo an để ngăn Palestine trở thành thành viên chính thức của Liên hợp quốc có thể làm mất hiệu lực thực tế của việc công nhận Nhà nước Palestine.