Ngày 28/5, Tây Ban Nha, Ireland và Na Uy đã chính thức công nhận Nhà nước Palestine, động thái được cho là làm gia tăng sự cô lập đối với Israel trong bối cảnh cuộc chiến tại Dải Gaza vẫn đang tiếp diễn.
Thủ tướng Ireland Simon Harris tuyên bố quyết định này là nhằm "giữ cho phép màu hòa bình còn tồn tại", bất chấp sự phản đối gay gắt từ phía Israel.
Tuần trước, ba quốc gia châu Âu đã công bố ý định công nhận Nhà nước Palestine. Tuy nhiên, chỉ đến hôm nay, các chính phủ này mới đồng loạt phê chuẩn tuyên bố, đưa nó chính thức có hiệu lực.
Động thái của ba nước châu Âu không chỉ mang tính biểu tượng mà còn cho thấy sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ châu lục này về việc có nên công nhận Nhà nước Palestine hay không.
Tây Ban Nha, Ireland và Na Uy đã chính thức công nhận Nhà nước Palestine. (Ảnh: AP)
Hiện nay, phần lớn các quốc gia trên thế giới, bao gồm nhiều nước châu Âu đã công nhận Nhà nước Palestine, điều này được tái khẳng định trong một nghị quyết của Liên hợp quốc thông qua hồi đầu tháng 5 với 143 quốc gia bỏ phiếu ủng hộ việc Palestine trở thành thành viên chính thức.
Tuy nhiên, con số cụ thể về số quốc gia công nhận Palestine vẫn còn nhiều tranh cãi, bởi một số nước từng nằm trong khối Đông Âu đã đưa ra tuyên bố công nhận từ thời kỳ Liên Xô cũ, nhưng hiện nay đã có những thay đổi đáng kể trong chính sách đối ngoại sau khi giành độc lập.
Việc Tây Ban Nha, Ireland và Na Uy cùng lúc công nhận Nhà nước Palestine được coi là một thông điệp mạnh mẽ gửi tới Israel và các đồng minh phương Tây.
Thủ tướng Simon Harris cho biết Ireland từng mong muốn công nhận Nhà nước Palestine sau khi tiến trình hòa bình đạt được kết quả, nhưng tình hình hiện nay khiến họ phải hành động sớm hơn. "Tôi kêu gọi Thủ tướng Israel Netanyahu lắng nghe cộng đồng quốc tế và chấm dứt thảm họa nhân đạo đang diễn ra tại Gaza", ông Harris nhấn mạnh.
Ngoại trưởng Na Uy Espen Barth Eide cũng tuyên bố: "Chính phủ Israel cho đến nay vẫn không có dấu hiệu hợp tác xây dựng. Cộng đồng quốc tế cần tăng cường hỗ trợ chính trị và kinh tế cho Palestine và tiếp tục nỗ lực hướng tới giải pháp hai nhà nước".
Tại Madrid, Thủ tướng Pedro Sánchez tuyên bố trong bài phát biểu truyền hình toàn quốc rằng Tây Ban Nha sẽ gia nhập hàng ngũ hơn 140 quốc gia đã công nhận Nhà nước Palestine, đồng thời khẳng định đây là "cách duy nhất để đạt tới hòa bình lâu dài - một Nhà nước Palestine tồn tại bên cạnh Nhà nước Israel trong hòa bình và an ninh".
Ngay sau khi ba quốc gia châu Âu công bố quyết định, Israel đã triệu hồi các đại sứ của mình tại Tây Ban Nha, Ireland và Na Uy. Ngoại trưởng Israel Israel Katz lên án mạnh mẽ động thái này, gọi đây là "một phần thưởng dành cho Hamas và Iran".
"Sau khi tổ chức khủng bố Hamas thực hiện cuộc thảm sát lớn nhất đối với người Do Thái kể từ thời kỳ Holocaust, khi họ gây ra những tội ác tình dục tàn ác nhất mà thế giới từng chứng kiến, các nước này lại lựa chọn công nhận một Nhà nước Palestine", ông Katz tuyên bố.
Người dân Palestine đấu tranh để nhận được thực phẩm viện trợ tại một bếp ăn cộng đồng ở Jabalia, phía bắc Dải Gaza, ngày 19/5/2025. (Ảnh: AP)
"Hồi ức" về Thụy Điển năm 2014
Trước đây, vào năm 2014, Thụy Điển từng là quốc gia Tây Âu đầu tiên công nhận Nhà nước Palestine. Khi đó, Ngoại trưởng Thụy Điển Margot Wallstrom cho biết quyết định này hoàn toàn phù hợp với luật pháp quốc tế.
"Chúng tôi thấy không có lý do gì để trì hoãn thêm. Có lãnh thổ, có người dân và có chính quyền. Từ chối công nhận Palestine chỉ vì tình trạng chiếm đóng sẽ là trái với nguyên tắc trong luật quốc tế", bà Wallstrom khẳng định.
Tuy nhiên, quyết định của Thụy Điển không tạo ra làn sóng công nhận tương tự từ các nước Tây Âu khác. Thay vào đó, nhiều quốc gia như Pháp, Bỉ, Ba Lan và Hy Lạp chỉ thể hiện sự ủng hộ cho giải pháp hai nhà nước thông qua các hành động ngoại giao, chứ chưa đi đến bước công nhận chính thức.
Trong cuộc bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc ngày 10/5, nhiều nước châu Âu đều bỏ phiếu thuận cho nghị quyết đề xuất công nhận Palestine là thành viên chính thức. Đan Mạch cũng bỏ phiếu "ủng hộ", nhưng đến ngày 28/5, quốc hội nước này lại bác bỏ đề xuất công nhận Palestine, theo hãng tin Reuters.
Trong khi đó, một số quốc gia như Anh, Đức, Italy và Hà Lan đã chọn cách bỏ phiếu trắng. Nghị quyết của Đại hội đồng có tính biểu tượng cao, vì bị Mỹ phủ quyết tại Hội đồng Bảo an. Trong tổng số 193 thành viên, có 143 quốc gia ủng hộ, 25 bỏ phiếu trắng và 9 phản đối.
Tính đến cuối tháng 5/2025, Đức vẫn chưa công nhận Nhà nước Palestine. Chính phủ Đức duy trì quan điểm rằng việc công nhận Nhà nước Palestine nên được thực hiện thông qua một tiến trình đàm phán giữa Israel và Palestine, hướng tới giải pháp hai nhà nước bền vững.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Đức đã nhấn mạnh rằng mục tiêu của chính sách đối ngoại Đức là hướng tới một Nhà nước Palestine độc lập tồn tại song song với Israel, nhưng điều này phải đạt được thông qua đàm phán, không phải bằng các bước đi đơn phương .
Theo Reuters, một số nước Đông Âu từng thuộc khối Xô viết như Hungary, Cộng hòa Czech, Ba Lan, Slovakia, Romania và Bulgaria hiện vẫn công nhận Nhà nước Palestine. Tuy nhiên, sự công nhận này phần lớn bắt nguồn từ thời kỳ còn chịu ảnh hưởng của Liên Xô cũ, vốn có chính sách đối đầu với Mỹ và các đồng minh như Israel.
Ngày nay, một số nước như Ba Lan vẫn duy trì quan hệ gần gũi với chính quyền Palestine, thường xuyên tổ chức các cuộc gặp với giới chức Ramallah. Trong khi đó, các nước như Cộng hòa Czech đã có sự thay đổi lập trường rõ rệt. Czech là một trong 4 quốc gia bỏ phiếu chống tại Dự thảo nghị quyết Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tháng này, cùng với Israel, Hungary, và Đức.
Tại Slovenia, Thủ tướng Robert Golob thông báo chính phủ nước này sẽ xem xét đề xuất công nhận Nhà nước Palestine trong tuần này, sau một loạt cuộc tham vấn.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu tại phiên tranh luận chung của kỳ họp thứ 79 của Đại hội đồng Liên hợp quốc, tháng 9/2024. (Ảnh: UN)
Động thái mới từ ba quốc gia châu Âu công nhận Nhà nước Palestine đã tạo thêm sức ép ngoại giao lên Israel trong bối cảnh cuộc xung đột ở Gaza vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, và khả năng đạt được giải pháp hai nhà nước ngày càng xa vời. Dù không mang lại hiệu lực pháp lý tức thì, nhưng việc công nhận chính thức từ các quốc gia phương Tây mang tính biểu tượng rất lớn và có thể thay đổi cục diện chính trị quốc tế trong thời gian tới.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!