Lạm phát lõi đạt đỉnh 2 năm
Số liệu lạm phát lõi đạt mức cao nhất trong 2 năm nhấn mạnh thách thức mà Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đang đối mặt khi phải cân bằng giữa áp lực lạm phát cao, đặc biệt trong nhóm thực phẩm, và các rủi ro đối với nền kinh tế vốn mong manh do tác động từ thuế quan của Mỹ.
Theo dữ liệu vừa được công bố, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) lõi - không bao gồm chi phí thực phẩm tươi sống dễ biến động - của Nhật Bản tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước trong tháng 5, vượt mức dự báo trung bình của thị trường là 3,6%, và cao hơn mức tăng 3,5% trong tháng 4.
Đây là mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 1/2023, khi chỉ số này đạt 4,2%.
Bên cạnh đó, một chỉ số khác loại bỏ cả yếu tố biến động của thực phẩm tươi sống và nhiên liệu, thường được BoJ xem là thước đo chính xác hơn về áp lực giá từ phía cầu cũng tăng 3,3% so với cùng kỳ trong tháng 5, so với mức tăng 3,0% trong tháng 4. Đây là mức tăng nhanh nhất tính theo năm kể từ tháng 1/2024, khi chỉ số này đạt 3,5%.
Giá thực phẩm cao một cách dai dẳng, đặc biệt là gạo, lương thực thiết yếu tiếp tục là động lực chính thúc đẩy lạm phát của Nhật Bản.
Cụ thể, giá thực phẩm (không bao gồm thực phẩm tươi sống) đã tăng 7,7% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm trước, nhanh hơn mức tăng 7,0% của tháng 4, cho thấy gánh nặng chi phí sinh hoạt ngày càng đè nặng lên các hộ gia đình. Riêng giá gạo đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.
BoJ đã chấm dứt chương trình kích thích quy mô lớn kéo dài suốt một thập kỷ vào năm ngoái và lần đầu tiên nâng lãi suất ngắn hạn lên 0,5% vào tháng 1 năm nay, trong bối cảnh lạm phát Nhật Bản được đánh giá đang tiến gần đến mục tiêu 2% một cách bền vững. Ảnh: Bloomberg.
Cũng theo dữ liệu, lạm phát trong khu vực dịch vụ đạt 1,4% trong tháng 5, nhích nhẹ từ mức 1,3% trong tháng 4, nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với mức tăng 5,3% của giá hàng hóa.
Kỳ vọng tăng lãi suất tiếp tục được duy trì
BoJ đã kết thúc chương trình kích thích quy mô lớn vào năm ngoái và tiến hành nâng lãi suất ngắn hạn lên 0,5% vào tháng 1 năm nay, với nhận định rằng Nhật Bản đang tiệm cận mục tiêu lạm phát 2% một cách bền vững.
Mặc dù BoJ đã phát tín hiệu sẵn sàng nâng lãi suất thêm, nhưng những tác động kinh tế từ việc Mỹ tăng thuế đã buộc ngân hàng này phải hạ dự báo tăng trưởng, khiến việc xác định thời điểm nâng lãi suất tiếp theo trở nên phức tạp hơn.
Dù BoJ nhiều lần phát tín hiệu sẵn sàng tiếp tục tăng lãi suất, các tác động kinh tế từ việc Mỹ áp thuế cao hơn gần đây đã buộc ngân hàng trung ương này phải hạ dự báo tăng trưởng, đồng thời làm phức tạp thêm các quyết định về thời điểm nâng lãi suất tiếp theo.
Theo khảo sát của Reuters, phần lớn chuyên gia kinh tế dự đoán lần tăng lãi suất thêm 25 điểm cơ bản tiếp theo của BoJ sẽ diễn ra vào đầu năm 2026.
Mặt khác, theo biên bản cuộc họp chính sách ngày 30/4 - 1/5 vừa được công bố, các nhà hoạch định chính sách của BoJ nhất trí về sự cần thiết phải tiếp tục nâng lãi suất, hiện vẫn đang ở mức thấp, nhưng một số thành viên cho rằng cần tạm dừng trong ngắn hạn do bất định xung quanh chính sách thương mại của Mỹ.
Tại cuộc họp nói trên, BoJ đã giữ nguyên lãi suất ở mức 0,5%, đồng thời điều chỉnh mạnh giảm các dự báo về tăng trưởng và lạm phát do lo ngại tác động tiêu cực đến nền kinh tế Nhật Bản từ việc Mỹ tăng thuế.
Mặc dù Hội đồng Chính sách nhất trí rằng lãi suất cần tiếp tục được nâng nếu nền kinh tế phục hồi trở lại, một số thành viên nhận định thời điểm để lạm phát cơ bản của Nhật tiệm cận mục tiêu 2% của BoJ có thể bị lùi lại khoảng một năm, theo biên bản.
Hội đồng cũng có quan điểm chia rẽ về xu hướng lạm phát trong thời gian tới.
Một số thành viên cảnh báo rằng hàng hóa nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc có thể kéo giá cả tại Nhật Bản xuống thấp, trong khi những người khác lại cho rằng lạm phát có thể vượt dự báo của BoJ, do các doanh nghiệp ngày càng sẵn sàng tăng giá và tăng lương cho người lao động.
Chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump là chủ đề chi phối thảo luận, với một số thành viên dự đoán BoJ sẽ bước vào giai đoạn "tạm ngưng" cho đến khi có thêm tín hiệu rõ ràng về tiến triển của các cuộc đàm phán thương mại của Washington, bao gồm cả với Nhật Bản.
"BoJ cần duy trì lập trường chờ đợi và quan sát cho đến khi các diễn biến trong chính sách thuế của Mỹ ổn định hơn", một thành viên được trích dẫn trong biên bản phát biểu. Trong khi đó, một thành viên khác cho rằng BoJ nên tạm dừng ở thời điểm hiện tại, nhưng không nên quá bi quan và cần sẵn sàng nối lại việc tăng lãi suất "khi có sự thay đổi chính sách từ phía Mỹ".
Marcel Thieliant, Giám đốc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại Capital Economics cho biết, "quan điểm của chúng tôi là sức mạnh dai dẳng của lạm phát sẽ thuyết phục BOJ phải tăng lãi suất một lần nữa vào tháng 10, trái ngược với quan điểm chủ đạo của thị trường rằng căng thẳng thương mại của Mỹ sẽ buộc họ phải kiềm chế trong năm nay".
Trước đó, hồi đầu tháng 6, Thống đốc BoJ Kazuo Ueda đã tái khẳng định lập trường sẵn sàng tiếp tục nâng lãi suất nếu lạm phát cơ bản tiến gần tới mục tiêu 2%. “Khi chúng tôi có đủ cơ sở để tin rằng lạm phát cơ bản đang tiệm cận hoặc dao động quanh ngưỡng 2%, BoJ sẽ tiếp tục điều chỉnh tăng lãi suất để giảm dần mức độ hỗ trợ tiền tệ”, ông Ueda phát biểu trước Quốc hội Nhật Bản./.
Các nhà phân tích của Bank of America dự báo BOJ sẽ tăng lãi suất vào tháng 6 và tháng 12 năm nay, đồng thời nâng dự báo về mức lãi suất cuối cùng lên 1,5% vì cho rằng BOJ sẽ có thêm 2 đợt nâng lãi suất nữa vào tháng 6/2026 và quý 1/2027 trước khi dừng lại.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!