Hơn 22.600 căn hộ nhà ở xã hội đã hoàn thành trong 5 tháng đầu năm, đạt hơn 20% mục tiêu của cả năm. Mới đây, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 201 ngày 29/5 về thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Tinh thần chủ đạo của Nghị quyết của Quốc hội là cắt giảm, cải cách thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, như giao chủ đầu tư không qua đấu thầu, không yêu cầu lập nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, bỏ các thủ tục về thẩm định thiết kế cơ sở, thẩm định giá, miễn giấy phép xây dựng, thực hiện lồng ghép một số thủ tục hành chính mà theo báo cáo của Bộ Xây dựng sẽ cắt giảm được ít nhất 350 ngày.
Nghị quyết của Quốc hội cũng cho phép thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, mở rộng đối tượng là doanh nghiệp, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị xã hội được thuê nhà ở xã hội để bố trí cho cán bộ công chức, viên chức, người lao động của mình ở, tạo điều kiện cho cán bộ công chức, viên chức, người lao động yên tâm công tác, bao gồm cả công nhân, người lao động là người nước ngoài. Cùng với đó bổ sung và giao UBND cấp tỉnh quy định điều kiện để được hưởng chính sách về nhà ở xã hội đối với các đối tượng chịu tác động bởi việc tổ chức sắp xếp lại đơn vị hành chính.
Ngay trong chiều 2/6, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì Hội nghị triển khai Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển cho nhà ở xã hội và rà soát đánh giá tình hình phát triển nhà ở xã hội 5 tháng đầu năm, kế hoạch triển khai các tháng cuối năm.
Theo báo cáo của 63 địa phương và dựa theo tình hình triển khai trê thực tế, Bộ Xây dựng đánh giá, đã có sự chuyển biến rõ rệt trong kết quả phát triển nhà ở xã hội (NOXH) của các địa phương. Nhiều địa phương đã quan tâm, đôn đốc triển khai thực hiện, có kết quả tốt. Tuy nhiên, cũng còn nhiều địa phương có kết quả triển khai chưa đạt yêu cầu. Năm 2025, mục tiêu cả nước hoàn thành 100.000 căn NOXH. Các chỉ tiêu cụ thể được cũng giao về cho từng địa phương. Đến nay, có 20 địa phương sẽ hoàn thành chỉ tiêu được giao, với số lượng căn là gần 46.000 căn. Tuy nhiên vẫn có những địa phương còn lại vẫn đang triển khai chậm, không thể hoàn thành được nhiệm vụ đã đề ra.
Chuẩn bị quỹ đất sạch là một trong những vấn đề quan trọng nhất để thu hút doanh nghiệp tham gia phát triển NOXH. Ví dụ như TP Hà Nội đang chuẩn bị 20 quỹ đất mới, quy mô 1.000ha để phát triển phân khúc này. Địa phương kiến nghị, sau Nghị định 201, cần có hướng dẫn cụ thể việc tạo quỹ đất này như thế nào.
Ông Dương Đức Tuấn - Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội cho biết: "Chúng tôi nhiều lần kiến nghị là có thể triển khai dự án đầu tư công, chuẩn bị sẵn quỹ đất độc lập để phát triển thì mới tiết kiệm thời gian, vì công tác giải phóng mặt bằng mất rất nhiều thời gian. Tuy nhiên, khả năng chủ động tạo lập quỹ tại điều 11, chúng tôi cũng chưa thấy rõ lắm. Đề nghị, lãnh đạo Chính phủ, Bộ Xây dựng có hướng dẫn cụ thể hơn".
Ông Lê Minh Ngân - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho hay: "Trong Nghị quyết 201 đã giải quyết rất rõ, mở rộng nguồn vốn, bao gồm nguồn vốn đầu tư công, chi thường xuyên, nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật thì Hà Nội còn băn khoăn là quy trình sử dụng nguồn vốn này để tạo quỹ đất như thế nào. Chúng tôi đề xuất, hiện nay Luật Đất đai có quy định về quỹ phát triển đất, là đơn vị thực hiện chức trách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, để tạo quỹ đất cho việc này. Vậy bây giờ chúng ta thêm chức năng này, tức là tạo quỹ đất cho NOXH".
Nghị quyết 201 cũng quy định dự án NOXH được miễn tiền sử dụng đất. Như vậy, các chính sách tổng thể đã rất thuận lợi trong việc triển khai phân khúc này.
Tiếp tục giảm lãi suất cho nhà ở xã hội
Hiện lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội còn cao, nhiều ý kiến đề xuất giảm lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội để phù hợp với thực tiễn.
Tại Hội nghị, các ý kiến cũng chỉ ra, theo quy định tại Nghị định 100, lãi suất cho vay mua nhà ở xã hội bằng lãi suất cho vay với hộ nghèo, quy định theo từng thời kì, hiện nay là 6,6%/năm. Theo đánh giá, mức này vẫn khá cao so với mặt bằng chung, khó tiếp cận với các đối tượng là người nghèo, có hoàn cảnh khó khăn, công nhân lao động. Do đó, cần kéo giảm mặt bằng lãi suất này.
Ông Phạm Thanh Hà - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho hay: "Bộ Xây dựng có thể đề xuất sửa nghị định đó và thay mức lãi suất là 6,6% bằng lãi suất khác. Cách thứ 2, vì mình tham chiếu lãi suất cho vay người nghèo, Bộ Tài chính có thể điều chỉnh chung lãi suất cho vay người nghèo điều chỉnh xuống. Lãi suất tham chiếu giảm xuống, thì lãi suất cho vay cũng giảm theo".
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng biểu dương nỗ lực của các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp, người dân trong việc đồng lòng thực hiện các mục tiêu phát triển nhà ở xã hội. Song, Thủ tướng cũng chỉ ra các nguyên nhân khiến công tác này còn chưa đạt yêu cầu.
Trong đó có việc các cấp lãnh đạo, người đứng đầu các địa phương chưa quan tâm đúng mức, hiểu các cơ chế chính sách chưa sâu, chưa kĩ, chưa hết, dẫn đến lúng túng trong quá trình tổ chức thực hiện, đặc biệt là các quy định về đối tượng được mua nhà ở xã hội, không phải chỉ cho công nhân trong khu công nghiệp, mà còn rất nhiều đối tượng khác như cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang, giáo viên… Thủ tướng nhấn mạnh, thể chế chính sách đã từng bước hoàn thiện, quan trọng nhất vẫn nằm ở khâu thực thi tại các bộ ngành, địa phương.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Một là cấp ủy chính quyền, đặc biệt là người đứng đầu các bộ ngành, địa phương phải thực sự quan tâm, lãnh đạo đúng tầm đúng tâm, vì nhân dân, vì Tổ quốc. Các chủ thể có liên quan triển khai chính sách NOXH phải nắm chắc, tổ chức thực hiện linh hoạt, kịp thời, sáng tạo. Thứ 3, rà soát lại các chính sách liên quan đến tiếp cận vốn, việc mua, xây dựng, làm sao cho thủ tục hành chính rườm rà phải cắt bỏ. Thứ 4, quan tâm đặc biệt đến việc chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong chính sách, vì chính sách chúng ta đang rất thông thoáng. Các bộ, ngành, đặc biệt các địa phương nghiên cứu đa dạng hóa các loại hình nhà ở xã hội, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo, các đội tượng giáo viên.
Vận hành hiệu quả quỹ nhà ở quốc gia
Quỹ nhà ở quốc gia sẽ được thành lập và hoàn thành ngay trong tháng 6 này.
Thủ tướng cũng giao Bộ Xây dựng phối hợp Bộ Tài chính, xây dựng, trình Chính phủ thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, hoàn thành ngay trong tháng 6 này.
Quỹ Nhà ở quốc gia hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, gồm: Quỹ nhà ở trung ương do Chính phủ thành lập, Quỹ nhà ở địa phương do UBND cấp tỉnh thành lập. Quỹ dùng để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội cho các dự án nhà ở xã hội và tạo lập quỹ nhà ở xã hội cho thuê, tức là nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê.
Việc hình thành Quỹ Nhà ở quốc gia là một giải pháp bổ sung thêm nguồn cung về nhà ở do nhà nước tạo lập và chỉ chuyên để cho thuê với mục tiêu tiết kiệm nguồn lực về đất đai, giúp nhiều người được luân phiên sử dụng quỹ nhà ở này, giúp giải quyết nhu cầu chỗ ở cho những đối tượng không có khả năng mua nhà ở xã hội.
Thực tế, hiện nay, Luật Nhà ở không còn quy định bắt buộc việc chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội phải dành một tỷ lệ căn hộ để cho thuê, nên trên thực tế các chủ đầu tư sẽ bán để thu hồi vốn, chứ ít có sản phẩm để cho thuê. Do vậy, Quỹ nhà ở quốc gia được nhiều người dân và địa phương chờ đợi.
"1 căn chung cư 2 ngủ, 2 vệ sinh, 60 - 70m2, giờ toàn 4-5 tỷ đồng, hơi cao. Nhu cầu như chúng tôi cần nhà ở xã hội, cần những trợ giúp chính sách của Nhà nước", chị Tạ Thùy Linh, TP Hà Nội chia sẻ.
Ông Trương Quốc Huy - Bí thư Tỉnh ủy Hà Nam cho biết: "Với các lĩnh vực khó khăn, những lĩnh vực cần có sự hỗ trợ thì Nhà nước phải đứng ra làm bà đỡ và Nhà nước phải thực hiện nhiệm vụ này. Trong thời gian tới, tỉnh Hà Nam sẽ quyết định dành vốn đầu tư công để xây nhà ở xã hội cho thuê".
Nhiều ý kiến cho rằng cần làm rõ mô hình tổ chức, cách thức vận hành của quỹ để bảo đảm chặt chẽ, tránh sơ hở, thất thoát, lãng phí.
Ông Lê Thanh Hải - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Hải Phát cho hay: "Nếu chúng ta không có cơ chế giám sát đầy đủ thì Quỹ nhà ở xã hội này có thể sẽ là kẽ hở cho trục lợi cho cá nhân trong việc này".
"Quỹ phát triển nhà ở xã hội đã được hình thành và phát huy tốt tại một số quốc gia như là Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Anh, Mỹ. Ở Việt Nam nếu có quy định, cơ chế vận hành rõ ràng thì chúng tôi tin rằng sẽ tạo ra thế chủ động trong việc kiểm soát, cung cấp nhà ở xã hội ra", bà Đỗ Thu Hằng - Giám đốc cấp cao Savills Hà Nội chia sẻ.
Nhiều doanh nghiệp bất động sản, đã sẵn sàng chờ đợi Nghị quyết 201 của Quốc hội được thực thi, để bắt tay vào triển khai xây dựng các dự án nhà ở xã hội mới, cung cấp các căn hộ có giá thành hợp lý, đáp ứng nhu cầu của người dân.
Chỉ 2 ngày sau khi Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội được thông qua, Chính phủ đã ban hành kế hoạch triển khai Nghị quyết này.
Về thể chế, Chính phủ đã ban hành 25 Nghị định nhằm tạo lập hệ thống pháp luật để phát triển nhà ở xã hội. Về công tác chỉ đạo, điều hành Chính phủ cũng ban hành 12 Công điện, chỉ thị, quyết định.
Thủ tướng Chính phủ chủ trì nhiều hội nghị trực tiếp kết hợp trực tuyến toàn quốc với các địa phương, doanh nghiệp với nhiều giải pháp, nhiệm vụ cụ thể, quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội.
Điều này cho thấy quyết tâm cao độ của Chính phủ nhằm đạt được mục tiêu xây dựng 100.000 căn nhà ở xã hội đến cuối năm nay. Với cơ chế đặc thù trên, thì mục tiêu 100.000 căn nhà ở xã hội vào năm nay sẽ không còn quá xa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!