Có nên bỏ án tử hình với tội phạm liên quan đến thuốc, thực phẩm giả?

Không khoan nhượng đối với tội phạm liên quan đến thuốc, thực phẩm giả

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm đến quy định về bỏ án tử hình đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) bày tỏ băn khoăn với quy định không còn hình phạt tử hình cho 4 tội danh tham ô, nhận hối lộ, vận chuyển ma túy trái phép và đặc biệt là sản xuất, kinh doanh thuốc giả. Theo đại biểu, những tội này gây hậu quả hết sức nghiêm trọng, ngày càng phức tạp khiến lực lượng chấp pháp khó khăn, vất vả.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

"Tại sao lại giảm án? Nếu nêu ra lý do phải hòa nhập với thế giới để nhân văn với tội phạm thì tôi cũng không hiểu tại sao "lòng chợt từ bi" bất ngờ như thế này. Thân nhân của những nạn nhân, những người đã chết vì tội lỗi này sẽ cảm thấy thế nào...? Do đó, tôi cho rằng vẫn cần giữ án tử hình đối với những trường hợp vi phạm cực kỳ nghiêm trọng nói trên", đại biểu kiến nghị.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan đề nghị phải đưa thêm khung hình phạt cao nhất là tử hình với trường hợp sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, đặc biệt là sữa giả, thực phẩm chức năng giả. Đây là những sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến người yếu thế trong xã hội, sức khỏe và niềm tin của nhân dân. Theo đại biểu, không thể "xuê xoa" với loại tội phạm này, phát hiện ra được đã khó mà khi phát hiện được lại còn phải loay hoay tìm cách xử lý cho đúng với tội trạng.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn Đắk Lắk) cho biết, dự thảo luật quy định tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh và thuốc phòng bệnh thuộc trường hợp làm chết 2 người trở lên bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tù chung thân không xem xét giảm án.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn Đắk Lắk) thảo luận. Ảnh: VPQH

Theo đại biểu, điều kiện quy định cho tội phạm này chưa tương xứng với tính chất và hành vi phạm tội, chưa thể hiện sự răn đe trong thực tế. Bởi, thời gian qua đã có những vụ việc đối tượng tham gia phạm tội với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh đã gây ra nhiều vấn đề, để lại cho xã hội nhiều hậu quả nặng nề.

Loại tội phạm này cũng đã làm ảnh hưởng, thiệt hại nặng nề về vật chất, tài sản, xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của con người. "Phải kiên quyết xử lý đối với tội danh này, nếu chúng ta khoan nhượng thì vô tình sẽ tiếp tay cho vấn đề giết người hàng loạt, ảnh hưởng tới cộng đồng", đại biểu nhấn mạnh.

Hết sức thận trọng khi bỏ án tử hình với 8 tội danh

Kỳ họp thứ Chín Quốc hội khóa XV

Về bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội danh, các đại biểu Quốc hội cho rằng cần hết sức thận trọng.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) cho rằng, một bộ luật vừa bảo đảm được sự nghiêm khắc với tội phạm vừa thể hiện được sự nhân đạo phù hợp với ý chí của nhân dân, là một bộ luật nhân văn của một quốc gia văn minh. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng để tội nào chuyển từ mức tử hình xuống chung thân không giảm án, cơ quan soạn thảo cần xem xét thêm các ý kiến của đại biểu Quốc hội.

Đồng tình với quan điểm cần xem xét kỹ lưỡng việc bỏ án tử hình, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) nhấn mạnh, cần nhìn nhận một cách công bằng, rằng việc bỏ hình phạt tử hình trong một số tội danh không có nghĩa là khoan dung với tội phạm, mà là sự điều chỉnh phù hợp trong bối cảnh pháp lý, nhận thức nhân quyền và thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm hiện nay.

"Việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội danh nào cần có sự xem xét kỹ lưỡng, dựa trên đánh giá khoa học, toàn diện về tính chất, mức độ nguy hiểm, tình hình tội phạm với thực tiễn áp dụng khi xét xử để không làm giảm tính răn đe của pháp luật", đại biểu nói.

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (Đoàn Long An) đề nghị cần cân nhắc đánh giá kỹ về việc bổ sung hình phạt mới là "án tù chung thân không giảm án" bởi sẽ có tác động rất lớn đối với điều kiện cơ sở vật chất nơi giam giữ, áp lực về nhân lực và nguồn lực cho tổ chức thi hành án. Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng việc áp dụng hình phạt này sẽ mất đi ý nghĩa phạt tù là để giáo dục phạm nhân.

"Những người bị tuyên án tù chung thân không giảm án họ hiểu rằng suốt cuộc đời phải ở trong tù, từ đó phát sinh việc chống đối, quậy phá, không tham gia lao động, giả ốm đau hoặc phát sinh ý nghĩ, hành vi tiêu cực vì họ nghĩ có cải hối cũng không thể được trở lại hòa nhập với cuộc sống của cộng đồng", đại biểu phân tích.

Bộ Công an nêu lý do bỏ tử hình tội tham ô, nhận hối lộ, sản xuất thuốc giả

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long phát biểu. Ảnh: VPQH

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long nêu rõ, tại phiên thảo luận, đại biểu tập trung vào đề xuất bổ sung loại hình phạt mới (chung thân không xem xét giảm án); bỏ hẳn tử hình với một số tội danh; tăng mức hình phạt với một số tội, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường, sản xuất buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh; tái hình sự hóa hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.

Phó Thủ tướng nêu rõ, việc Chính phủ chỉ đề xuất chỉnh sửa bổ sung một số điều là chọn ra một số việc cấp bách, bức xúc.

Về đề xuất bỏ tử hình với 8 tội danh, Phó Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, đến năm 2024 đã có 142/193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc bỏ án tử hình trong quy định.

Với Việt Nam, việc bỏ tử hình với 8 tội danh là bước tiến rất dài trong quan điểm về chính sách hình sự với một số tội. Bộ luật Hình sự đầu tiên được ban hành năm 1985 có 44 điều luật quy định hình phạt tử hình; năm 1999 giảm còn 29 điều; năm 2009 giảm tiếp 7 điều còn 22 điều; năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) giảm còn 18 điều và trong dự thảo sửa lần này còn 10 điều luật quy định hình phạt tử hình.

Trước đó, Bộ Công an cũng đã có báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận tổ, trong đó có đề xuất bỏ án tử hình với 8 tội danh.

Trước nhiều ý kiến đề nghị giữ hình phạt tử hình với tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ, Bộ Công an cho biết, những tội này không phải là "tội ác", không xâm phạm tính mạng con người, không xâm phạm trực tiếp an ninh quốc gia, không cần thiết tước bỏ mạng sống. Đây cũng là xu hướng chung của thế giới.

Bộ Công an cũng cho rằng, việc không áp dụng hình phạt tử hình và thay bằng tù chung thân không xét giảm án vẫn bảo tính răn đe vì đây là hình phạt đặc biệt nghiêm khắc, vĩnh viễn tước đi tự do của một con người.

Đối với việc bỏ hình phạt tử hình với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, nhiều đại biểu Quốc hội cũng đề nghị vẫn giữ hình phạt tử hình.

Giải trình vấn đề này, Bộ Công an cho hay, Bộ Chính trị đã cơ bản thống nhất thu hẹp hình phạt tử hình, trong đó có việc nghiên cứu bỏ hình phạt này đối với tội sản xuất, buôn bán thuốc giả.

Thực tiễn xét xử cho thấy, thuốc giả chủ yếu là giả nhãn mác, kém chất lượng, không có tác dụng chữa bệnh... rất khó xác định có gây chết người hay không để áp dụng hình phạt tử hình. Thực tế chưa có trường hợp nào bị tuyên án tử hình về tội danh này.

Xét về tính nguy hiểm cho xã hội, hành vi này không gây nguy hiểm cho xã hội như hành vi giết người hay khủng bố.

Nếu sử dụng độc tố để sản xuất thuốc giả nhằm giết người thì sẽ bị xử lý về tội giết người. Do đó, có thể xem xét bỏ hình phạt tử hình đối với tội danh này.

Đối với tội vận chuyển trái phép chất ma túy, nhiều ý kiến cũng đề nghị giữ hình phạt tử hình, Bộ Công an cho biết, đây là tội danh có tỉ lệ áp dụng hình phạt tử hình cao thứ hai trong các tội danh.

Tuy nhiên, so với tội mua bán trái phép chất ma túy và tội sản xuất trái phép chất ma túy (các tội vẫn giữ hình phạt tử hình) thì tội vận chuyển trái phép chất ma túy có tính chất trung gian, ít nguy hiểm hơn với hành vi mua bán, sản xuất.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!