Nhiều hành vi được người lớn gán nhãn là "chống đối" ở trẻ thực chất là biểu hiện của rối loạn tâm lý mà trẻ chưa biết diễn đạt thành lời. Theo ThS.BS. Nguyễn Quốc Cường - chuyên gia tâm lý tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (TP Hồ Chí Minh) - trẻ em có thể đang cầu cứu bằng cách… từ chối đến trường.
Một trường hợp điển hình là bé trai 8 tuổi được cha mẹ đưa đi khám vì mỗi sáng đều xảy ra "cuộc chiến". Trẻ ném đồ, khóc lóc, kiên quyết không đến lớp. Dù bị la mắng hay đe dọa phạt nặng, tình trạng vẫn không cải thiện. Sau khi được phỏng vấn lâm sàng và làm sàng lọc lo âu - trầm cảm, bác sĩ phát hiện bé có mức lo âu cao, kèm mất ngủ, sợ bị cô lập và căng thẳng khi nghĩ đến việc đến trường. Khi trò chuyện riêng, bé mới nói lý do thật sự: sợ bị bạn bè trêu chọc và bắt nạt.
Trẻ đã được trị liệu tâm lý cá nhân, học cách gọi tên cảm xúc, điều chỉnh phản ứng và đối mặt thay vì trốn tránh lo âu. Đồng thời, cha mẹ cũng được hướng dẫn thay đổi cách tiếp cận để tạo môi trường thấu hiểu và đồng cảm. Sau 3 tháng, bé trở lại trường đều đặn, giảm các hành vi tiêu cực và biết chia sẻ cảm xúc.
ThS.BS. Nguyễn Quốc Cường cho biết: "Hơn 60% trẻ đến khám vì ‘ngỗ nghịch’ thực ra đang mắc rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)… Đây là những vấn đề không đơn thuần là hành vi, mà là tín hiệu trẻ đang cần được hỗ trợ".
Phụ huynh và giáo viên cần lưu ý các dấu hiệu:
Hành vi tiêu cực kéo dài nhiều tuần, tái diễn thường xuyên.
Trẻ kèm theo các biểu hiện như sợ hãi, lo âu, buồn bã, hoảng loạn, mất ngủ, ăn uống thất thường hoặc tự làm hại bản thân.
Việc học, các mối quan hệ và sinh hoạt thường ngày bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Nếu có những biểu hiện trên, trẻ cần được đưa đến cơ sở y tế có chuyên khoa tâm lý nhi để được khám và can thiệp sớm. Rối loạn tâm lý ở trẻ không tự biến mất theo thời gian – mà cần sự thấu hiểu, đồng hành và chăm sóc đúng cách từ gia đình và chuyên gia.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!