TP Hồ Chí Minh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển giao thông xanh với kế hoạch chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe máy điện. Trong đó, nhóm tài xế công nghệ và giao hàng được xác định là đối tượng ưu tiên. Giải pháp cho nào cho mục tiêu này?
TP Hồ Chí Minh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển giao thông xanh với kế hoạch chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe máy điện. Đây là đề án đang được Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh hoàn thiện. Trong đó, nhóm tài xế công nghệ và giao hàng được xác định là đối tượng ưu tiên.
Với tần suất di chuyển cao và lượng phát thải lớn, việc chuyển đổi phương tiện của lực lượng này không chỉ góp phần cải thiện chất lượng không khí, mà còn là bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của thành phố. Thực tế, nhiều tài xế đã bắt đầu chuyển đổi phương tiện. Nhưng đi kèm với tiết kiệm chi phí, vẫn còn không ít lo ngại, từ độ bền, khả năng vận hành đến hạ tầng trạm sạc.
Nhiều ý kiến về việc chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện
Mỗi ngày anh An chạy giao hàng hơn 10 tiếng, với chi phí đổ xăng dao động từ 50.000 - 70.000 đồng. Anh cho biết, hoàn toàn ủng hộ việc đổi xe máy xăng sang xe điện, vì có chính sách hỗ trợ vay lãi suất thấp và có thể tiết kiệm được một khoản tiền từ việc sạc điện.
Ghi nhận thực tế, quá trình chuyển đổi xe xăng sang xe điện đang được nhiều tài xế chủ động thực hiện. Theo tính toán của anh Lăng, một tài xế giao hàng tại TP Hồ Chí Minh, nếu chạy xe điện thì có thể tiết kiệm được 2 triệu đồng mỗi tháng. Số tiền tiết kiệm này có thể hỗ trợ, phụ giúp vào những khoản chi khác của gia đình nên anh đã quyết định chuyển đổi sang xe điện.
Anh Đỗ Chí Lăng chia sẻ: "Có thể chênh lệch rất nhiều, ví dụ tiền xăng một tháng 3 triệu thì ở đây mình tốn 1 triệu tiền sạc điện là cao rồi. Nếu đi xe điện thì mình thấy đỡ ô nhiễm hơn rất nhiều, xe máy thì bao nhiêu chiếc chạy ngoài kia, thải ra thành phố biết bao nhiêu".
Tuy nhiên, các ý kiến khác cho rằng, việc chuyển đổi này cần đi đôi với chất lượng xe, hạ tầng trạm sạc và chi phí thay pin. Vì hiện nay, thành phố còn thiếu các trạm sạc, vẫn còn cảnh xếp hàng chờ đợi để tới lượt. Điều này có thể ảnh hưởng đến thời gian làm việc của tài xế. Anh Nguyễn Văn Hiếu nêu thực tế: “Xe điện hết pin thì phải chờ, còn xe xăng đổ cái chạy liền".
Với 400.000 xe máy dự kiến chuyển đổi sang xe điện, thành phố sẽ phân loại thành 3 nhóm. Nhóm đầu tiên là xe quá cũ, quá niên hạn hoặc gần hết thời hạn sử dụng, không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải. Những phương tiện này nếu sửa chữa, nâng cấp đáp ứng đủ yêu cầu sẽ tốn khá nhiều chi phí. Trong khi đó, việc mua xe điện mới là phương án tối ưu khi nhận được nhiều chính sách hỗ trợ.
Đối với nhóm xe còn mới, niên hạn còn dài và đáp ứng đầy đủ yêu cầu về tiêu chuẩn khí thải thì có thể bán lại xe cho người dân có nhu cầu. Thay vì mua xe mới với giá cao, người dân không tham gia chạy xe dịch vụ có thể cân nhắc mua dòng xe này với giá rẻ hơn hơn.
Nhóm còn lại ở phân khúc giữa, xe không đủ mới và hấp dẫn để bán lại nhưng cũng không quá cũ đến nỗi đem làm phế liệu, nhóm nghiên cứu sẽ đề xuất các phương án cụ thể, phù hợp với từng khu vực, tình trạng xe… Hiện Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh cũng đã tính đến các phương án để hỗ trợ cho việc chuyển đổi xe.
TP Hồ Chí Minh đề xuất chuyển đổi 400.000 xe máy chạy dịch vụ
Thông qua khảo sát hơn 400 tài xế của Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh, bình quân mỗi ngày mỗi tài xế chở khách đi khoảng 80 - 120km, đối với tài xế giao hàng còn đi nhiều hơn từ 100 - 150km. Chi phí nhiên liệu cho xe khoảng 70.000 - 100.000 đồng. Trong khi xe điện chỉ tiêu tốn khoảng 20.000 đồng. Nếu chuyển đổi sang xe điện, thì tài xế có thể tiết kiệm được khoảng 1 triệu đồng/tháng.
Và để chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy, Viện nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh đã làm việc với một số ngân hàng, Tổ chức Tài chính vi mô thiết kế các gói vay mua xe điện thời hạn 24 - 30 tháng, với mức trả góp tương đương khoản tiết kiệm từ tiền xăng. Đồng thời, thành phố sẽ vận dụng Nghị quyết 198 để hỗ trợ ít nhất 2% lãi suất cho khoản vay mua xe điện.
Thành phố cũng sẽ kiến nghị Trung ương miễn thuế giá trị gia tăng, lệ phí trước bạ, cấp giấy chứng nhận và biển số cho người mua xe điện lần đầu. Tổng số tiền hỗ trợ khoảng 3 triệu đồng mỗi xe. Ngoài ra, đề xuất hoàn thuế VAT cho từng chuyến xe chạy điện cũng đang được thành phố đề cập.
Theo kế hoạch, trong tháng 6 này, TP Hồ Chí Minh sẽ hoàn thiện kế hoạch tổng thể nhằm chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy công nghệ sang xe điện. Dự kiến đến tháng 7, chương trình và lộ trình thực hiện sẽ chính thức được công bố tại một hội thảo chuyên đề.
Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh kỳ vọng sẽ hoàn tất mọi thủ tục trong năm nay để có thể triển khai đề án từ tháng 1/2026. Mục tiêu của đề án là chuyển đổi tối thiểu 80% phương tiện của tài xế công nghệ và giao hàng trong 2 năm và đạt tỷ lệ 100% trong 3 năm. Và để đề án thực hiện theo đúng lộ trình, các doanh nghiệp và chuyên gia đã kiến nghị nhiều giải pháp.
Giải pháp thúc đẩy lộ trình chuyển đổi xe máy sang sang xe điện
Mỗi chiếc xe điện này có giá bán hơn 28 triệu đồng, chưa bao gồm chi phí mua hoặc thuê pin. Mức giá này hiện cao hơn một số mẫu xe xăng đang bán trên thị trường. Do đó, doanh nghiệp cho rằng, việc miễn giảm thuế, phí bước đầu sẽ giúp hạ giá thành mỗi xe từ 3 triệu đồng, giúp tài xế có thể tiếp cận dễ hơn.
Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế tuần hoàn đánh giá, đề án chuyển đổi xe máy sang xe điện nếu thành công có thể đạt được nhiều mục đích. Bao gồm giảm khí thải, bảo vệ môi trường, đặc biệt là đảm bảo sức khoẻ cho tài xế, vì đây là đối tượng trực tiếp tham gia giao thông với quy mô lớn và có thời gian dài di chuyển. Và tính khả thi áp dụng chính sách hỗ trợ tài xế cũng khá cao.
Tuy nhiên, để đề án này đi vào thực tiễn thì cần giải quyết hai nhóm vấn đề: Thứ nhất năng lực sản xuất của doanh nghiệp cũng như huy động nguồn lực xã hội tham gia cung cấp từ phương tiện, thiết bị đến trạm sạc… Và nhóm thứ hai là chính sách hỗ trợ các tài xế.
Giảm thuế VAT, lệ phí trước bạ hay giảm 2% lãi suất cho vay… là những chính sách hỗ trợ khi mua xe điện được các chuyên gia đánh giá là phù hợp với tài xế. Thế nhưng, khi thiết kế gói vay cũng cần tính đến trường hợp tài xế hoạt động không hiệu quả, thiếu hụt nguồn thu dẫn đến mất khả năng trả nợ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tài xế mà còn cho các tổ chức tín dụng, ngân hàng thực hiện cho vay.
Theo các chuyên gia, về lâu dài thành phố cần nghiên cứu xây dựng lộ trình phát triển xe điện với mục tiêu rõ ràng từ sản xuất, sở hữu và sử dụng. Song song đó cần thúc đẩy phát triển các hệ thống trạm sạc, bao gồm của phương án hoán đổi pin để tiết kiệm thời gian. Xây dựng quy chuẩn và tiêu chuẩn toàn diện liên quan đến xe điện cũng là mục tiêu dài hạn mà thành phố cần phải thực hiện.
Hiện TP Hồ Chí Minh đang xây dựng chính sách khuyến khích, ưu đãi và lộ trình đối với các cá nhân, hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh và lộ trình thực hiện. Trong đó, chuyển đổi xe máy điện là bước cụ thể hóa Đề án Kiểm soát khí thải của thành phố. Đồng thời góp phần thực hiện cam kết quốc gia về giảm 9% lượng phát thải khí nhà kính đến năm 2030.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!