Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức, từ áp lực ngân sách đến biến động quốc tế, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí không chỉ là nhu cầu, mà đã trở thành một đòi hỏi cấp thiết mang tính sống còn. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, tiết kiệm là chính sách lớn, đạo đức lớn, là "hòn đá tảng" để xây dựng xã hội văn minh và phát triển bền vững.
Ông Bùi Hoài Sơn, đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội
Tuy nhiên, thực tiễn lại đang bộc lộ những khoảng trống đáng lo ngại. Các biểu hiện lãng phí vẫn hiện hữu ở nhiều nơi, từ những dự án bỏ hoang, tài sản công không được khai thác hiệu quả, cho đến thói quen tiêu xài hoang phí trong đời sống thường ngày. Không hiếm những câu chuyện như hàng trăm tấn xi măng bị hư hỏng vì chậm thi công ở Hà Tĩnh, hay hàng loạt trụ sở công dôi dư sau sáp nhập hành chính bị bỏ hoang suốt nhiều năm.
Đại biểu Quốc hội Bùi Hoài Sơn nhìn nhận: "Chúng ta đã có luật, và tại Quốc hội, hằng năm, chúng tôi vẫn đọc các báo cáo về tiết kiệm, chống lãng phí. Tuy nhiên, rõ ràng rằng mặc dù đã có những chuyển biến trong thực tiễn, những kỳ vọng mà chúng ta đặt ra vẫn lớn hơn rất nhiều. Chính vì vậy, chúng ta rất cần có một chuyển biến thực chất hơn. Tất cả những thói quen tiết kiệm, chống lãng phí cần phải trở thành một văn hóa, một trách nhiệm, một chuẩn mực đạo đức của mỗi người. Trên cơ sở đó, chúng ta chuyển hóa thành hành vi cụ thể của từng cá nhân, từng gia đình, từng cộng đồng và của toàn xã hội."
Không chỉ là vấn đề ý thức, ông Sơn cho rằng cần những biện pháp mạnh tay để tiết kiệm, chống lãng phí đi vào thực chất: "Tôi nghĩ rằng, để việc tiết kiệm, chống lãng phí trở nên thực chất hơn, chúng ta cần có nhiều hành động cụ thể. Chẳng hạn, cần xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu. Bởi trách nhiệm nêu gương, trách nhiệm xây dựng văn hóa của một tổ chức có vai trò rất quan trọng và bắt đầu từ người lãnh đạo."
Vấn đề đặt ra là làm sao để các quy định pháp luật không chỉ nằm trên giấy? Theo ông Bùi Hoài Sơn, cần có cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ: "Cần có quy trình gắn trách nhiệm, cũng như các biện pháp kiểm tra, giám sát cụ thể. Từ đó, gắn liền công tác khen thưởng với việc xử lý các hành vi vi phạm một cách đúng đắn, phù hợp, rõ người, rõ trách nhiệm. Tất cả những điều đó cần được thực hiện một cách thông suốt để tạo ra một môi trường minh bạch, trách nhiệm, điều mà hiện nay chúng ta thường gọi bằng thuật ngữ ‘văn hóa công vụ hiện đại'".
Một trong những lĩnh vực gây lãng phí lớn hiện nay chính là tài sản công dôi dư sau sắp xếp tổ chức bộ máy. Ông Sơn đề xuất ba giải pháp then chốt: "Thứ nhất, cần tiến hành thống kê, phân loại các tài sản dôi dư sau sắp xếp, từ đó có giải pháp cụ thể đối với từng loại. Thứ hai, phải quy rõ trách nhiệm cho các cơ quan và người đứng đầu trong việc xử lý các tài sản này. Bởi nếu sau này có vấn đề xảy ra thì cần có người chịu trách nhiệm. Thứ ba, và cũng là điều tôi cho là vô cùng quan trọng, đó là phải có sự công khai, minh bạch trong việc xử lý toàn bộ tài sản công dôi dư."
Tiết kiệm không chỉ giới hạn trong phạm vi vật chất, mà còn là việc sử dụng hiệu quả nguồn lực thời gian, một yếu tố vô hình nhưng cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển cá nhân và đất nước. "Tiết kiệm thời gian chính là một cách để mỗi người góp phần không chỉ cho gia đình mình, mà còn cho sự phát triển bền vững của đất nước. Để làm được điều đó, cần có sự chung tay của nhiều bộ phận khác nhau như nhà trường, các thiết chế xã hội, các cơ quan, tổ chức… nhằm tạo ra một môi trường giúp thế hệ trẻ, những chủ nhân tương lai của đất nước, hình thành nhận thức đúng đắn về thời gian và việc tiết kiệm như một trách nhiệm, một chuẩn mực đạo đức đối với bản thân, gia đình và xã hội", ông Sơn nhấn mạnh.
Rõ ràng, chống lãng phí không chỉ là ngăn chặn thất thoát nguồn lực, mà còn là cách để vun đắp sức mạnh nội sinh, hướng tới một Việt Nam phát triển bền vững, giàu mạnh từ những điều nhỏ bé nhất trong đời sống hàng ngày.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!