Ngày 29/5 tại Hà Nội đã diễn ra Tọa đàm "Thuế thuốc lá và sức khỏe cộng đồng" do Viện Nghiên cứu Người Cao tuổi - Trung ương, Hội Người cao tuổi Việt Nam phối hợp với Trung tâm Vì sự Phát triển Phụ nữ Bắc Trung Bộ và Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá Bộ Y tế tổ chức.
Đây là hoạt động có ý nghĩa thiết thực nhằm hiện thực hóa chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, đồng thời thể hiện vai trò chủ động của các tổ chức quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc thúc đẩy chính sách công vì lợi ích cộng đồng.
Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đang thảo luận sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), bao gồm điều chỉnh thuế thuốc lá. Nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ sự quan tâm mạnh mẽ không chỉ về hiệu quả thu ngân sách mà còn về vai trò của chính sách thuế trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy công bằng xã hội.
TS. Phan Văn Hùng, Phó Chủ tịch Hội người cao tuổi Việt Nam phát biểu. Ảnh: Hoàng Long
Phát biểu tại tọa đàm, TS. Phan Văn Hùng, Phó Chủ tịch Hội người cao tuổi Việt Nam cho biết: "Việc tăng thuế đối với thuốc lá không chỉ là giải pháp tài chính mà còn là quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong việc bảo vệ sức khỏe nhân dân – một quyền cơ bản, thiêng liêng của mỗi công dân. Đây là chính sách nhân văn sâu sắc nhằm hạn chế tiêu dùng các sản phẩm gây hại, giảm thiểu gánh nặng bệnh tật, nâng cao chất lượng cuộc sống, bảo đảm công bằng xã hội và phát triển bền vững".
Theo ông Hùng, tác hại của thuốc lá không chỉ giới hạn ở người hút trực tiếp mà còn lan tỏa ảnh hưởng tiêu cực đến những nhóm dân cư dễ tổn thương như người cao tuổi, phụ nữ, trẻ em – những đối tượng có hệ miễn dịch yếu, sức đề kháng kém và khả năng tự bảo vệ hạn chế trước khói thuốc thụ động. Những hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ, suy tim, các bệnh hô hấp mãn tính, suy giảm trí tuệ và nhiều biến chứng nguy hiểm khác đã, đang và sẽ tiếp tục đe dọa sức khỏe và sự phát triển xã hội nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời.
Tăng thuế thuốc lá, theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới và các tổ chức quốc tế uy tín, là công cụ chính sách hiệu quả nhất để giảm tiêu dùng thuốc lá, đặc biệt ở nhóm thanh thiếu niên và người thu nhập thấp. Đồng thời, nguồn thu thuế sẽ được sử dụng để đầu tư cho công tác truyền thông, giáo dục, cai nghiện và chăm sóc sức khỏe cộng đồng, góp phần thực hiện tốt các nhiệm vụ phòng, chống tác hại thuốc lá.
Khuyến nghị tăng dần thuế 15.000 đồng/bao vào năm 2030
Trình bày tại tọa đàm, bà Nguyễn Thị Thu Hương (Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế) nhấn mạnh, tỷ lệ sử dụng thuốc lá tại Việt Nam còn cao, gánh nặng bệnh tật do sử dụng thuốc lá gây ra đe dọa khả năng Việt Nam đạt được các mục tiêu quốc gia về kiểm soát thuốc lá và y tế, cũng như cam kết đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) liên quan đến sức khỏe.
Bà Nguyễn Thị Thu Hương (Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế) phát biểu. Ảnh: Hoàng Long
Trong bối cảnh đó, cải cách thuế TTĐB đối với thuốc lá là vô cùng cần thiết. Mức thuế cao được thực hiện càng sớm sẽ giúp cứu sống nhiều người, giảm tổn thất kinh tế, xã hội và con người.
Để đạt được hiệu quả giảm tiêu dùng thuốc lá, cần cải cách chính sách thuế thuốc lá theo hướng bổ sung thuế tuyệt đối (để chuyển sang hệ thống thuế hỗn hợp) với mức đủ lớn. Tăng thuế theo một lộ trình đều đặn để giá thuốc lá theo kịp mức tăng thu nhập và dần hướng tới mức thuế tối ưu là chiếm 75% giá bán lẻ để góp phần đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá.
Hiện dự thảo Luật đưa ra mức thuế suất đối với thuốc lá là 75% và theo lộ trình tăng dần, áp dụng đồng thời thuế suất tỷ lệ và thuế tuyệt đối cụ thể là ít nhất 2.000 đồng/bao vào năm 2027 và tăng dần đạt 10.000 đồng/bao vào năm 2031.
Trong khi đó, theo phương án theo khuyến nghị của WHO và đề xuất của Bộ Y tế, cần bổ sung mức thuế tuyệt đối với sản phẩm thuốc lá ở mức ít nhất 5.000 đồng/bao vào năm 2026 và tăng dần đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030, bên cạnh thuế tỷ lệ hiện tại.
Phương án theo khuyến nghị của WHO và đề xuất của Bộ Y tế
So sánh tác động của 2 phương án thuế
Tọa đàm hôm nay là diễn đàn quan trọng để các nhà làm luật, nhà khoa học, chuyên gia y tế, đại diện các tổ chức xã hội cùng trao đổi, đánh giá toàn diện hiệu quả, tính khả thi của chính sách thuế thuốc lá và những tác động xã hội, sức khỏe. Qua đó, thể hiện tiếng nói chung, sự đồng thuận cao trong cộng đồng, đồng thời xác định rõ vai trò, trách nhiệm của từng cá nhân, gia đình và xã hội trong việc bảo vệ quyền được sống trong môi trường trong lành, không khói thuốc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!