Niềm hi vọng của người dân làng nghề
Từng được kỳ vọng là nơi bảo tồn và quảng bá tinh hoa nghề đúc đồng truyền thống xứ Huế, Trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghề đúc đồng Huế (phường Phường Đúc, quận Thuận Hóa) nay đã trở thành một khu đất hoang, nhếch nhác, ngập rác và phân bò.
Công trình được đầu tư hơn 4,5 tỷ đồng vào năm 2005, nằm ở vị trí đắc địa mặt tiền đường Bùi Thị Xuân, nhưng sau gần 20 năm, thứ còn sót lại chỉ là một hình hài đổ nát, đầy bụi bặm và mạng nhện, khiến nhiều người dân làng nghề không khỏi xót xa.
Cảnh tan hoang ở nơi từng sầm uất của làng nghề đúc đồng.
Ngay sau khi hoàn thành, trung tâm từng được giao cho UBND phường Phường Đúc quản lý và bố trí cho các hộ dân địa phương vào kinh doanh, trưng bày sản phẩm đúc đồng.
Sau Festival Nghề truyền thống Huế 2007, nơi đây từng là một điểm đến du lịch văn hóa, được Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch (cũ) gắn biển "Dịch vụ du lịch đạt chuẩn".
Thế nhưng, do vướng mắc trong quản lý công sản và hoạt động không hiệu quả, đến năm 2022, UBND TP Huế (khi đó còn là cấp tỉnh) đã thu hồi mặt bằng, buộc các hộ kinh doanh trả lại không gian trưng bày và di dời sản phẩm về nhà hoặc thuê nơi khác. Trung tâm được chuyển giao cho Trung tâm Phát triển Quỹ đất TP Huế quản lý. Kể từ đó, không còn ai chăm sóc hay sử dụng hợp lý khu đất này nữa.
Công trình xuống cấp trầm trọng.
Ghi nhận thực tế cho thấy, toàn bộ khuôn viên trung tâm giờ bị bao phủ bởi cỏ dại, rác thải và chất thải vật nuôi. Dãy ki-ốt xuống cấp, cửa đóng then cài, nền gạch loang lổ, bụi phủ dày đặc. Đặc biệt, ngay trước hiên nhà, phân bò vương vãi; phía trong là nơi nhốt gia súc, bàn ghế mốc meo, tủ trưng bày trống rỗng, một số hiện vật nằm lăn lóc dưới đất.
Kỳ vọng đến thất vọng
Bà Nguyễn Thị Thu Phượng, một người thợ đúc đồng lâu năm ở phường Phường Đúc, chia sẻ trong nỗi ngậm ngùi: "Trung tâm này từng là niềm tự hào của dân làng nghề tụi tui. Hồi mới xây xong, có du khách tới xem, có mấy đoàn làm phim tới quay, người dân phấn khởi lắm. Vậy mà giờ nó trở thành nơi chăn bò, chứa rác, đêm thì nghe nói có người lạ lui tới. Thật là xót quá chừng."
Bà Phượng cho biết, sau khi bị thu hồi mặt bằng, gia đình bà phải mang đồ nghề, khuôn mẫu và đồ trưng bày về lại nhà, không còn điều kiện tiếp cận khách du lịch như trước. "Chúng tôi không cần chỗ to đẹp, chỉ mong một nơi gọn gàng, sạch sẽ để giới thiệu nghề tổ, chứ để như vầy thì uổng quá," bà nói.
Bằng chứng nhận Danh hiệu làng nghề truyền thống cũng bị bỏ xó không thương tiếc.
Cùng chung nỗi bức xúc, bà Lê Thị Thu Hường, người từng có quầy trưng bày tại trung tâm cho rằng việc để công trình xuống cấp như hiện nay là một sự lãng phí rất lớn. "Chúng tôi từng rất kỳ vọng đây là nơi giữ gìn nghề cha ông. Giờ ai đi qua nhìn cũng buồn. Khách du lịch tới hỏi, tụi tui không biết nói sao. Từ chỗ quảng bá sản phẩm làng nghề mà giờ thành bãi thả bò giữa phố, thử hỏi còn ai tin vô chủ trương phát triển làng nghề nữa?"
Trao đổi với phóng viên, ông Huỳnh Ngọc Dũng - chủ tịch UBND phường Phường Đúc xác nhận, thực trạng hoang phế tại Trung tâm giới thiệu sản phẩm làng nghề là có thật và đã kéo dài nhiều năm qua. "Sau khi mặt bằng được thu hồi và giao về cho Trung tâm Phát triển Quỹ đất TP Huế, phường không còn thẩm quyền quản lý trực tiếp. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn nhận rất nhiều phản ánh từ người dân địa phương về tình trạng xuống cấp, nhếch nhác của khu vực này."
Bên trong khu trưng bày chỉ còn là hoang phế.
Ông Dũng cho biết chính quyền phường nhiều lần kiến nghị lên cấp trên về việc cần có phương án sử dụng lại khu đất, thậm chí đề xuất xã hội hóa để giao cho các hiệp hội làng nghề quản lý, nhưng đến nay vẫn chưa có động thái cụ thể nào từ phía thành phố.
Trong bối cảnh TP Huế đang đẩy mạnh quảng bá du lịch văn hóa và bảo tồn di sản phi vật thể, việc một trung tâm từng được xem là đầu tàu quảng bá nghề truyền thống lại bị bỏ quên là một nghịch lý.
Di sản làng nghề không chỉ cần được gìn giữ qua tay nghề của nghệ nhân, mà còn cần được quan tâm từ chính sách và hành động cụ thể từ chính quyền. Nếu không, những giá trị văn hóa từng là niềm tự hào sẽ tiếp tục bị phủ bụi trong lãng quên, hoặc tệ hơn là trở thành những "chuồng bò tiền tỷ" giữa lòng phố thị.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!