Hàng loạt người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật
Mạng xã hội ngày càng trở thành kênh quảng bá sản phẩm phổ biến, nhưng cũng bộc lộ nhiều bất cập khi liên tiếp xuất hiện các trường hợp quảng cáo sai lệch, thiếu kiểm chứng – đặc biệt là những nội dung do người nổi tiếng tham gia thực hiện quảng cáo sản phẩm.
Chỉ trong vài tháng đầu năm 2025, hàng loạt vụ vi phạm được cơ quan chức năng phát hiện, cho thấy thực trạng đáng lo ngại. Loạt video quảng bá “kẹo rau củ” có sự góp mặt của hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên, Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs lan truyền như một sản phẩm có thể thay thế rau xanh trong các bữa ăn, dù chưa được kiểm chứng công dụng. Sau phản ánh từ dư luận, những đối tượng này đã bị khởi tố vì hành vi lừa dối người tiêu dùng.
Cũng trong thời gian qua, một loại “sữa trị tiểu đường” cũng gây tranh cãi khi được giới thiệu như “thần dược”, “thay thế thuốc điều trị” trong các video quảng cáo có sự tham gia của một số nghệ sĩ gạo cội. Dù thực chất chỉ là thực phẩm bổ sung, cách thể hiện dễ gây hiểu nhầm về công dụng điều trị bệnh – đặc biệt nguy hiểm với nhóm bệnh nhân cần tuân thủ phác đồ y tế.
Ở lĩnh vực mỹ phẩm, "nữ đại gia" Đoàn Di Băng quảng bá sản phẩm Hanayuki với nội dung chủ yếu trên mạng xã hội, thông qua livestream và bài đăng cá nhân gắn thẻ thương hiệu. Từ kem chống nắng ghi chỉ số SPF 50 nhưng thực tế chỉ đạt SPF 2,4; đến sản phẩm dầu gội chứa thành phần không công bố; và dầu xả không đạt chuẩn vi sinh. Ba lô hàng sau đó bị đình chỉ lưu hành vì vi phạm nghiêm trọng.
Nữ Dj Ngân 98 cũng gây tranh cãi khi tiếp thị loạt thực phẩm giảm cân như X1000, X3 (Super Detox X3) và X7 Plus bằng ngôn từ gây chú ý như “an toàn tuyệt đối”, “không cần ăn kiêng”. Trong một video, cô khẳng định: “Giảm cân nhà Ngân khách uống giảm sương sương 5 – 10 ký là chuyện bình thường”. Tuy nhiên, nội dung quảng cáo không nêu rõ thành phần, không cảnh báo đối tượng hạn chế sử dụng và thiếu minh bạch về giấy phép công bố sản phẩm.
Điểm chung trong các trường hợp trên là hình thức quảng bá tận dụng danh tiếng, hình ảnh người nổi tiếng để tạo niềm tin và thúc đẩy hành vi tiêu dùng. Việc trình bày nội dung theo dạng chia sẻ đời sống, livestream trải nghiệm hay “truyền miệng kỹ thuật số” khiến quảng cáo dễ tiếp cận, nhưng lại dễ vượt ngoài tầm kiểm soát về tính xác thực.
Không chỉ “xin lỗi là xong”
Thực trạng nêu trên đặt ra câu hỏi về trách nhiệm pháp lý của người nổi tiếng khi tham gia quảng bá sản phẩm trên môi trường trực tuyến. Trong bối cảnh các vi phạm ngày càng phổ biến, việc làm rõ ranh giới pháp luật đối với hoạt động của KOL, nghệ sĩ là cần thiết – nhất là khi hành vi quảng cáo sai sự thật có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và quyền lợi cộng đồng.
Trao đổi với phóng viên Thời báo VTV, Tiến sĩ – Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp cho biết: “Người nổi tiếng quảng cáo gian dối là phản bội người hâm mộ, lừa dối khách hàng và tạo ra môi trường kinh doanh không lành mạnh. Với những người nổi tiếng thì hành vi quảng cáo sai sự thật là tiếp tay cho hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng và các hoạt động gian lận thương mại, hành vi này sẽ gây ra nhiều thiệt hại cho xã hội, cho người tiêu dùng và đặc biệt là cho các fan hâm mộ của họ bởi vậy trách nhiệm pháp lý sẽ được đặt ra nghiêm khắc hơn so với các trường hợp vi phạm khác”.
Về pháp lý, theo Tiến sĩ – Luật sư Đặng Văn Cường, dưới góc độ pháp lý thì quảng cáo sai sự thật là hành vi vi phạm pháp luật nên người thực hiện hành vi này sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý, chứ không phải cứ làm sai xin lỗi là xong. Người thực hiện hành vi quảng cáo sai sự thật nếu gây thiệt hại, cá nhân vi phạm phải bồi thường theo quy định.
Mức phạt hành chính có thể lên tới 80 triệu đồng đối với cá nhân, 160 triệu đồng đối với tổ chức; đồng thời, người vi phạm có thể bị tịch thu khoản thu lợi bất chính và áp dụng hình phạt bổ sung. Đặc biệt, nếu cá nhân biết rõ sản phẩm không có giá trị như quảng cáo nhưng vẫn thực hiện, khiến người tiêu dùng bị lừa dối và doanh nghiệp thu lợi bất chính từ 5 triệu đồng trở lên, hoặc tái phạm khi đã từng bị xử lý, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “lừa dối khách hàng” với mức án tối đa 5 năm tù.
Tiến sĩ – Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp
Hoàn thiện khung pháp lý dành cho người nổi tiếng khi quảng cáo sai sự thật
Thực tế cho thấy, hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội – đặc biệt khi do KOL và nghệ sĩ thực hiện – hiện vẫn chưa có hành lang pháp lý đủ chặt chẽ để kiểm soát.
Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp cho biết: “Để kiểm soát hành vi gian lận thương mại, quảng cáo sai sự thật hay lừa dối người tiêu dùng, cần hoàn thiện chính sách pháp luật, tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức pháp lý cho doanh nghiệp, đơn vị quảng cáo và cả người tiêu dùng. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế quản lý đồng bộ, phát hiện, xử lý vi phạm kịp thời, và nâng cao trách nhiệm của người nổi tiếng khi quảng bá sản phẩm, bao gồm cả việc áp dụng đa dạng các biện pháp chế tài phù hợp với những người hoạt động nghệ thuật và kinh doanh trên không gian mạng” - Luật sư Cường cho biết.
Cũng theo ông Đặng Văn Cường chia sẻ: "Một số người nổi tiếng vì lợi nhuận nên bất chấp các hành vi vi phạm pháp luật, họ sẵn sàng nộp phạt hành chính, có thể có vài lời xin lỗi, nhưng sau đó lại đâu vào đấy và tiếp tục vi phạm. Do hoạt động tự do, thiếu quản lý và nhận thức pháp luật còn hạn chế, việc ngăn chặn hành vi lệch chuẩn từ người nổi tiếng gặp nhiều khó khăn. Bởi vậy cần áp dụng các chế tài mạnh mẽ đối với những người nổi tiếng và có thể bổ sung các hình thức xử lý như “phong sát”, cấm biểu diễn, cấm thực hiện hoạt động nghề nghiệp trong một thời gian".
Hoàn thiện cơ chế giám sát nội dung quảng cáo trên môi trường mạng
Bên cạnh trách nhiệm của người nổi tiếng, một nguyên nhân quan trọng khiến quảng cáo sai sự thật tràn lan là do các nền tảng mạng xã hội chưa kiểm soát hiệu quả nội dung quảng cáo.
Về vấn đề này, Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho biết: "Hiện nay trên các nền tảng mạng xã hội để kiểm soát nội dung quảng cáo là vô cùng khó khăn do lượng thông tin đăng tải quá lớn, nội dung đa dạng, lan truyền nhanh và thường xuyên thay đổi. Bên cạnh đó, tình trạng người dùng ẩn danh, giả mạo, công nghệ liên tục cập nhật, cùng với động cơ lợi nhuận và nhận thức pháp luật hạn chế khiến việc xử lý vi phạm càng thêm phức tạp".
Bên cạnh những khó khăn và khoảng trống pháp lý hiện nay, cũng cần ghi nhận một số nỗ lực từ phía cơ quan quản lý và chính các nền tảng trong việc kiểm soát nội dung vi phạm.
"Pháp luật hiện hành đã quy định rõ trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội đối với hành vi quảng cáo sai sự thật. Những nội dung gây hiểu lầm về giá cả, công dụng, nguồn gốc sản phẩm – đặc biệt nếu ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng – đều có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự." - Luật sư Bình cho biết.
Tuy nhiên, theo Luật sư Diệp Năng Bình, để quản lý hiệu quả quảng cáo trên mạng xã hội, cần bổ sung các quy định pháp lý chặt chẽ hơn: Một là về trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội và người nổi tiếng trong việc kiểm soát nội dung quảng cáo; Hai là tăng cường giám sát quản lý kiểm tra nội dung quảng cáo trên môi trường không gian mạng; Ba là phải có những chế tài nghiêm minh hơn nữa đối với các hành vi vi phạm quảng cáo trên không gian mạng đặc biệt là do những người nổi tiếng thực hiện.
Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật.
Trong bối cảnh mạng xã hội ngày càng chiếm ưu thế trong truyền thông và quảng bá sản phẩm, việc kiểm soát nội dung quảng cáo – đặc biệt là các quảng cáo do người nổi tiếng thực hiện – đang trở thành thách thức lớn đối với cơ quan quản lý và toàn xã hội. Những hành vi quảng cáo sai sự thật không chỉ xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng, mà còn làm xói mòn niềm tin vào thị trường, gây bất ổn môi trường kinh doanh và thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!