Hà Nam hiện có 58 làng nghề đang duy trì hoạt động sản xuất nhưng chỉ một số ít trong đó được đầu tư xây dựng trạm xử lý nước thải tập trung. Phần lớn các làng nghề còn lại, trong đó có làng dệt lụa Nha Xá (xã Mộc Hoàn, thị xã Duy Tiên) vẫn đang loay hoay giữa sản xuất và bài toán ô nhiễm môi trường. Mỗi ngày, nước thải chưa qua xử lý triệt để vẫn xả ra môi trường trong khi những nỗ lực xây dựng trạm xử lý nước thải vẫn gặp nhiều vướng mắc.
Cơ sở dệt nhuộm tại làng nghề Nha Xá của gia đình ông Lê Thanh Sơn mỗi ngày sử dụng khoảng 25 m3 nước để làm ra những tấm lụa truyền thống. Ông là một trong những hộ đầu tiên mạnh dạn đầu tư gần 1 tỷ đồng cho hệ thống xử lý nước thải. Tuy nhiên, theo ông Sơn, hệ thống này cũng chỉ xử lý được khoảng 50-70% nước thải.
"Trong làng có rất nhiều nhà sản xuất khác đều mắc về quy trình xử lý nước thải chưa đảm bảo, vì xử lý mang tính chất thủ công. Rất khó khăn, đương nhiên ai cũng biết mình làm nghề không đảm bảo môi trường tốt nhất, mình cũng trăn trở nhưng khả năng thì có hạn", ông Sơn cho biết.
Thực tế, không phải hộ dân nào cũng đủ nguồn lực để đầu tư hệ thống xử lý nước thải. Phần lớn các cơ sở sản xuất chỉ dừng lại ở việc xây dựng bể lắng, lọc thô sơ và nước thải chưa được xử lý triệt để vẫn xả thẳng ra môi trường mỗi ngày.
Ông Phạm Văn Hoạt, chủ cơ sở làng nghề dệt Nha Xá cho biết: "Xử lý được 60-70% là sự cố gắng rất nhiều năm của chúng tôi rồi".
Trên thực tế, tỉnh Hà Nam đã quy hoạch cụm công nghiệp 10 ha cho làng nghề Nha Xá và dự kiến sẽ xây dựng trạm xử lý nước thải tập trung. Tuy nhiên, do thiếu nhà đầu tư, đến nay dự án vẫn nằm trên giấy.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội sản xuất và kinh doanh lụa Nha Xá bày tỏ mong muốn được hỗ trợ mặt bằng, vị trí, khu vực xử lý để các hộ tập trung xả thải một chỗ.
Ông Phạm Minh Đức, Phó Chủ tịch UBND xã Mộc Hoàn cho biết: ''UBND tỉnh có thư mời đến các doanh nghiệp để đầu tư xây dựng công trình này, chúng tôi sẽ vận động bà con để di chuyển máy móc, cơ sở vật chất về nơi mới đảm bảo bảo vệ môi trường trong làng nghề".
Khi những giải pháp vẫn đi vào bế tắc, làng nghề dệt Nha Xá sẽ còn phải đối mặt với ô nhiễm kéo dài, cùng sự đánh đổi bằng chính sức khỏe người dân và tương lai của nghề truyền thống.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!