Tình trạng sụt lún đất đang diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương như Bắc Kạn, Tuyên Quang – những khu vực có nền địa chất yếu, đá vôi phong hóa và mạch nước ngầm mạnh.
Mặc dù cảnh báo sớm được xem là yêu cầu cấp thiết, nhưng thực tế cho thấy công tác dự báo vẫn còn nhiều hạn chế, khiến việc phòng ngừa và bảo vệ an toàn cho người dân gặp không ít khó khăn.
Tháng 7/2024, một hố sụt bất ngờ xuất hiện trên ruộng lúa của gia đình ông Hà Văn Cẩn tại thị trấn Bằng Lũng (Chợ Đồn, Bắc Kạn). Kể từ đó, khu vực này bị bỏ hoang, phần diện tích còn lại được chuyển sang trồng ngô nhằm hạn chế tác động đến hố sụt.
Ông Hà Văn Cẩn, thị trấn Bằng Lũng, Chợ Đồn, Bắc Kạn, chia sẻ: "Tự nhiên thấy nó xoáy, trùng lặp như thế thôi chứ mình cũng không lường trước được bao giờ nó sụt. Trực tiếp canh tác ở đây phải đề phòng sụt lún nó lở sâu vào tiếp nên đi lại phải xa ra."
Ông Đặng Đình Phong, Phó Chủ tịch UBND huyện Chợ Đồn, cho biết: "Chúng tôi đã có chỉ đạo cảnh báo, tuyên truyền vận động người dân không đến gần, cũng như không tự ý tổ chức việc san lấp tạo mặt bằng lại những hố sụt đó."
Đại diện nhiều địa phương thừa nhận, các cảnh báo hiện nay chủ yếu mang tính tạm thời do chưa có khảo sát địa chất toàn diện. Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đang triển khai Dự án "Điều tra, đánh giá đặc điểm karst ngầm" nhằm điều tra hiện trạng sụt lún và xây dựng bản đồ dự báo, giúp địa phương quy hoạch, tái quy hoạch dân cư và hạ tầng một cách an toàn hơn.
Tuy nhiên, việc ứng dụng bản đồ này vẫn còn hạn chế.
TS. Nguyễn Đại Trung, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho biết: "Bản đồ này khi được chuyển giao cho các tỉnh, đến cấp tỉnh hoặc cấp xã cần các chuyên gia hay người sử dụng bản đồ để đưa ra các quyết định, nhưng hiện giờ các trang thiết bị hay các phần mềm chưa được cập nhật đến cấp xã nên việc sử dụng bản đồ này dưới dạng số còn hạn chế."
Hiện tại, việc giám sát sụt lún theo thời gian thực vẫn rất hạn chế. Phương pháp chủ yếu được áp dụng là khoan thăm dò và quan trắc động thái nước ngầm tại một số điểm.
“Các phương pháp như đo điện vật lý để xác định quy mô loại hang, đưa các đầu dò cập nhật thường xuyên kết nối internet, kết nối máy quay đầu dò để đưa sự phát triển của miệng hang chưa được tiến hành. Mới chỉ 1 phần quan trắc mực nước ngầm còn diện phân bố chiều dài chiều rộng chiều sâu hướng phát triển hệ thống hang ngầm chưa tiến hành" - TS. Nguyễn Đại Trung, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho biết.
Tại các vùng có địa chất karst, sụt lún đất không còn là hiện tượng bất thường mà đã trở thành mối nguy hiểm hiện hữu. Chỉ khi dự báo, cảnh báo sớm được thực hiện một cách bài bản đi cùng với quy hoạch bền vững thì mới giảm thiểu tối đa những rủi ro do hiện tượng này gây ra.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!