Thị trường bán hàng thông qua sức ảnh hưởng của người nổi tiếng, KOL, KOC ngày càng phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây. Đằng sau những con số triệu view, doanh thu tiền tỷ là thực trạng đáng báo động về việc quảng cáo sai sự thật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và quyền lợi người tiêu dùng.
Trong nhiều vụ án liên quan đến thực phẩm chức năng, thuốc, sữa giả, cơ quan chức năng đã xác định có sự tiếp tay của những người nổi tiếng tham gia quảng cáo thuê. Một số đường dây bị phanh phui cho thấy có thể thu lợi hàng nghìn tỷ đồng nhờ việc sử dụng hình ảnh, lời giới thiệu từ những nhân vật có ảnh hưởng để tiêu thụ sản phẩm bất chính.
Trong một căn phòng nhỏ với ánh đèn sáng rực, hàng chục chiếc điện thoại phát trực tiếp, sự xuất hiện của một gương mặt quen thuộc trên mạng xã hội nhanh chóng thu hút hàng ngàn người xem. Những cú "chốt đơn" liên tục, doanh thu từ các buổi livestream có thể lên đến hàng chục, hàng trăm tỷ đồng.
"Người nổi tiếng bán hàng trên mạng có lượng fan rất đông. Họ nói gì người tiêu dùng cũng tin. Gắn giỏ hàng là nhiều người đã mua ngay, chưa cần biết có lợi hay không" – một người bán hàng trên mạng xã hội chia sẻ.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít sản phẩm được quảng cáo không rõ nguồn gốc, công dụng bị thổi phồng quá mức. Nhiều trường hợp người nổi tiếng chỉ đọc kịch bản có sẵn, quảng bá sản phẩm một cách vô tội vạ, miễn sao "chốt đơn" càng nhiều càng tốt.
Trong đường dây sản xuất sữa giả với doanh thu hàng nghìn tỷ đồng đang được điều tra, lực lượng chức năng xác định có sự tham gia trực tiếp của những người nổi tiếng trong vai trò quảng cáo thuê. Vì lợi nhuận, họ nhận lời tung hô, thần thánh hóa sản phẩm, đẩy giá lên gấp hàng chục lần so với thực tế.
Đại tá Nguyễn Minh Tuấn – Phó Chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an: "Thực chất, đây là quảng cáo thuê nhưng lại đội lốt tư vấn sức khỏe, giới thiệu sản phẩm. Bản chất là dịch vụ quảng cáo thuê vì lợi ích. Đây là kẽ hở. Hành vi đưa thông tin thổi phồng, gian dối có thể cấu thành đồng phạm buôn bán hàng giả, lừa dối khách hàng, thậm chí lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trốn thuế".
Quy định pháp luật về quảng cáo đã có, tuy nhiên mức xử phạt chưa đủ sức răn đe. Cá nhân quảng cáo sai sự thật, phóng đại chất lượng sản phẩm hiện chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính từ 60 – 80 triệu đồng.
Luật sư Nguyễn Hữu Toại – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hừng Đông: "Hành vi của người nổi tiếng gây thiệt hại lớn cho xã hội, trong khi họ lại thu về hàng trăm, thậm chí hàng tỷ đồng. Rõ ràng lợi ích thu được là không tương xứng với hậu quả mà họ gây ra".
Đại tá Nguyễn Minh Tuấn – Bộ Công an: "Luật Quảng cáo hiện nay vẫn còn lỏng lẻo, chưa bao quát hết các hành vi thực tế đang diễn ra trên môi trường mạng, dẫn đến việc khó kiểm soát, xử lý triệt để".
Theo tìm hiểu của phóng viên, nhiều nhãn hàng kém chất lượng sẵn sàng chi 25 – 70% chi phí sản phẩm để thuê người nổi tiếng quảng bá. Không chỉ có diễn viên, ca sĩ, một số bác sĩ, nhân viên y tế cũng bị phát hiện tham gia quảng cáo sai sự thật cho các loại thực phẩm chức năng bị thổi phồng như "sữa tăng chiều cao cho trẻ nhỏ", "thực phẩm phục hồi sức khỏe cho người cao tuổi"…
Hệ quả là người tiêu dùng trở thành nạn nhân khi bỏ tiền mua phải hàng kém chất lượng, thậm chí hàng giả, hàng lậu, gây nguy cơ lớn cho sức khỏe cộng đồng và niềm tin xã hội vào hoạt động thương mại điện tử.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!