Vướng mắc kéo dài
Dự án hồ chứa nước Bản Mồng được xây dựng trên thượng nguồn sông Hiếu do Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 4, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp – Môi trường) làm chủ đầu tư; trong đó, đầu mối chính đặt tại xã Yên Hợp, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An.
Tại Nghệ An, đến nay công tác giải phóng mặt bằng lòng hồ, địa bàn huyện Quỳ Hợp đã hoàn thành đến cao trình +71,86m; huyện Nghĩa Đàn hoàn thành cao trình +71,86m; huyện Quỳ Châu, hoàn thành cao trình +71,86. Hạng mục cầu trên Quốc lộ 48 qua kênh thông hồ hoàn thành 98%.
Các đập phụ 1, 2 và 3, đập phụ số 2 đã hoàn thành, riêng đập phụ số 1 và số 3 còn phần khối lượng hợp long. Tổng mức đầu tư hợp phần đền bù, di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng và hợp phần các trạm bơm lấy nước từ sông Hiếu là hơn 2.900 tỷ đồng. Đến năm 2023 đã được bố trí và giải ngân là hơn 1.800 tỷ đồng.
Tuy nhiên, công tác điều chỉnh dự án đang còn gặp những khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, công tác tư vấn gặp nhiều khó khăn trong việc khảo sát, điều tra hiện trạng, tính toán thủy lực, thủy văn để lựa chọn phương án công trình phù hợp, đặc biệt là phương án xử lý mái kênh tiêu Châu Bình.
Hạng mục đập chính dự án đã hoàn thành - Ảnh: Hồ Văn Ngợi
Theo báo cáo từ UBND huyện Quỳ Châu (Nghệ An), toàn xã Châu Bình có khoảng 1.000 hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án thủy lợi Bản Mồng, trong đó bản Bình Quang có hơn 140 hộ dân phải di dời.
Trải qua gần 15 năm kể từ ngày khởi công, dự án hồ chứa nước Bản Mồng vẫn chưa thể đưa vào sử dụng. Đến nay, còn gần 40 hộ vẫn chưa nhận được phương án hỗ trợ cụ thể nào, 25 hộ đang phải bám trụ để duy trì cuộc sống chờ hướng giải quyết của địa phương.
Hiện nay, chính quyền, cơ quan chức năng cùng nhà thầu tư vấn đang đề xuất các phương án kỹ thuật xử lý. Ngoài ra, công tác điều chỉnh dự án phải thực hiện nhiều thủ tục nên cần nhiều thời gian để rà soát tổng hợp, ngoài ra, việc điều chỉnh hợp phần qua nhiều bước, nhiều cấp ban, ngành theo đúng quy trình, quy định.
Riêng tại tỉnh Thanh Hoá, trong quá trình triển khai còn một số vướng mắc liên quan đến bố trí quỹ đất, thủ tục pháp lý về thẩm định, phê duyệt dự án hợp phần. Theo đó, tổng nhu cầu đất thủy lợi để thực hợp phần dự án trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa là hơn 681ha. Đến nay UBND tỉnh Thanh Hóa mới bố trí được hơn 382ha đất thủy lợi. Bên cạnh đó, công tác thẩm định, phê duyệt dự án đã chậm hơn 1 tháng so với kế hoạch và ảnh hưởng đến tiến độ triển khai công việc tiếp theo.
Hiện nhà thầu đang thi công hạng mục đập phụ số 1 thuộc khu vực thủy lợi Bản Mồng - Ảnh Minh Hợp.
Quyết tâm về đích trong năm 2025
Ngày 31/3/2025, gói thầu số 36, một trong những hạng mục lớn và phức tạp của dự án hồ chứa nước Bản Mồng đã chính thức hoàn thành đúng tiến độ. Gói thầu bao gồm các hạng mục: đập tràn, đập bê-tông, cống lấy nước và đập phụ. Đây là trái tim của toàn bộ hệ thống đầu mối, nơi điều tiết dòng chảy, khống chế lũ và cấp nước cho vùng hạ du.
Việc hoàn thành gói thầu này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, tạo nền tảng vững chắc cho công trình tiến tới vận hành đồng bộ.
Theo đại diện Ban Quản lý dự án thủy lợi Bản Mồng: Dự án hồ chứa nước Bản Mồng có ý nghĩa chiến lược trong việc cung cấp nước tưới cho hàng chục nghìn héc-ta đất canh tác tại Nghệ An và các vùng phụ cận, cấp nước sinh hoạt cho hàng trăm nghìn người dân, đồng thời góp phần phòng, chống hạn hán và lũ lụt cho vùng hạ lưu.
Ngày 31/3/2025, gói thầu số 36, một trong những hạng mục lớn và phức tạp của dự án hồ chứa nước Bản Mồng đã chính thức hoàn thành đúng tiến độ - Ảnh: Ban quản lý dự án cung cấp
Theo kế hoạch, toàn bộ 5 cửa, với vai trò kiểm soát dòng nước tại đập tràn sẽ bảo đảm vận hành thử trước ngày 31/5. Các công nhân đang làm việc 3 ca liên tục, kể cả ngày chủ nhật, để bảo đảm đúng tiến độ. Việc hoàn thành các gói thầu quan trọng được xem là điều kiện tiên quyết để sớm đưa công trình vào vận hành. Trên công trường, tất cả các đơn vị đang đồng lòng, tập trung tối đa nhân lực, vật lực để "vượt nắng, thắng mưa", hoàn thành sứ mệnh đã cam kết. Quyết tâm hoàn thành toàn bộ dự án ngày 31/12/2025, đại diện Ban Quản lý dự án thủy lợi Bản Mồng khẳng định.
Hồ chứa nước Bản Mồng giai đoạn 1 là công trình thủy lợi lớn nhất Nghệ An với sức chứa 225 triệu m3 nước, với 8 trạm bơm lấy nước dọc sông Hiếu phục vụ tưới tiêu cho hơn 18.800 ha đất nông nghiệp của 5 huyện, thị của tỉnh. Ngoài ra, trong thân đập chính còn có Thủy điện Bản Mồng với công suất lắp máy 45 MW.
Giai đoạn 1 của dự án có tổng mức đầu tư dự kiến là 5.552 tỷ đồng, được bố trí từ ngân sách Nhà nước. Năm 2010, dự án được khởi công, do Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 4 làm chủ đầu tư cụm công trình đầu mối và Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An làm chủ đầu tư hợp phần bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Ngày 26/10/2023, dự án này đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư tại Quyết định số 1248/QĐ-TTg; đến ngày 7/2/2024, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phê duyệt điều chỉnh dự án đầu tư tại Quyết định số 532/QĐ-BNN-XD.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!