Xã T. (Quảng Nam), một buổi chiều tháng Tư. Trong căn phòng nhỏ của trụ sở UBND xã, cán bộ địa chính Nguyễn Văn D. vẫn miệt mài đối chiếu từng thửa đất với sơ đồ bản đồ điện tử. "Tụi tôi được giao KPI từ đầu năm. Cứ ba tháng là đánh giá một lần. Làm tốt thì có thưởng, làm dở thì nhắc nhở. Chẳng ai dám cầm chừng nữa đâu chị ạ." - anh cười, rồi cúi xuống tiếp tục gõ máy.
Hình ảnh đó - có thể rất đỗi bình thường ở một xã vùng quê - lại đang là biểu tượng của một sự chuyển động tích cực, trong bối cảnh cả nước bước vào công cuộc tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị, theo tinh thần Nghị quyết 18.
Nhưng không phải nơi nào cũng như xã T. Không phải ai cũng đang chạy đua với thời gian, với hiệu quả công vụ. Ở nhiều nơi, một thực trạng khác đang diễn ra: tình trạng "làm việc cầm chừng" - lặng lẽ nhưng đáng lo ngại.
Tại một xã vùng cao ở huyện B. (Sơn La), cán bộ văn hóa thở dài khi chúng tôi hỏi về việc triển khai các mô hình sinh hoạt cộng đồng: "Chờ sáp nhập đã rồi tính chị ơi. Giờ làm xong không biết tháng sau mình còn ở đây không nữa…". Một câu nói nửa đùa, nửa thật - nhưng đủ phản ánh tâm trạng bất an mà nhiều cán bộ đang trải qua. Những người đã gắn bó lâu năm với địa phương, nay nghe tin đơn vị sẽ bị sáp nhập, chức danh sẽ rút gọn - bỗng rơi vào trạng thái ngại làm, sợ sai, lặng im đợi "sắp xếp".
Ngược lại, ở Hà Tĩnh, chúng tôi ghi nhận một cách làm đáng chú ý: chính quyền tổ chức các buổi đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo huyện và cán bộ cấp xã nằm trong diện sắp xếp. Không văn bản hành chính khô cứng, không mệnh lệnh một chiều. Chỉ là ngồi xuống - đối thoại - làm rõ ai ở lại, ai luân chuyển, ai nghỉ.
"Tôi thấy yên tâm hơn. Biết được tiêu chí rồi thì mình còn động lực mà làm. Không phải mơ hồ nữa." - chị Nguyễn Thị T., cán bộ tư pháp xã vừa sáp nhập nói.
Tại T., xã nông thôn mới kiểu mẫu của huyện P. (Quảng Nam), mô hình KPI cá nhân gắn thưởng 3 tháng/lần đã khiến mọi bộ phận chuyển mình rõ rệt. Chủ tịch xã kể: "Có anh trước đây làm tà tà, giờ thì chăm chỉ ra trò. Vì biết làm tốt là được công khai khen thưởng, được cộng điểm giữ lại sau khi sáp nhập."
Ba tháng sau khi áp dụng KPI, tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn tăng từ 68% lên 92%. Ứng dụng đánh giá hài lòng của người dân qua app "Chính quyền số" cũng tăng gấp đôi lượt phản hồi tích cực.
Tại Hà Nội, khi triển khai sáp nhập tổ dân phố, lãnh đạo phường P. chọn cách đào tạo lại cán bộ, thay vì cắt giảm máy móc. Những người được giữ lại được giao thêm việc, tăng quyền, tăng trách nhiệm. "Không còn cảm giác ai đang bị thừa. Ai cũng có việc để thấy mình cần thiết."
Cải cách bộ máy không thể chỉ là việc tái cấu trúc phòng ban, cơ cấu tổ chức. Nó là một cuộc cách mạng về tinh thần công vụ. Nếu cán bộ còn "giữ ghế chờ", "làm cho đủ ngày công", "sợ mất vị trí" thì dù có giảm bao nhiêu đầu mối, máy vẫn không chạy.
"Cầm chừng" là căn bệnh có thật - và không thể chữa bằng nghị quyết. Nó chỉ được chữa bằng niềm tin, công khai và công bằng.
Chúng ta đang đi trên hành trình đầy khó khăn nhưng đáng giá: xây dựng một bộ máy hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiện đại. Và trên hành trình đó, mỗi cán bộ cần được đánh thức - không chỉ bằng trách nhiệm - mà bằng niềm tin rằng: Họ không bị bỏ lại phía sau.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!