Theo ghi nhận từ chính quyền địa phương, tình trạng người dân tập trung ngăn cản hoạt động khai thác khoáng sản hợp pháp đã kéo dài khoảng ba năm trở lại đây, tập trung chủ yếu ở các xã như Ân Tường Tây, Ân Hữu và Ân Nghĩa. Đỉnh điểm là từ đầu tháng 4/2025, một số cá nhân đã lợi dụng mạng xã hội để phát tán thông tin sai lệch, kích động dư luận và có những hành vi cản trở thi công một cách quyết liệt, khiến các doanh nghiệp dù đã được cấp phép đầy đủ vẫn không thể triển khai dự án.
Ba doanh nghiệp đang phải đối mặt với tình cảnh "trúng mỏ nhưng không thể đào" bao gồm Công ty TNHH đầu tư xây dựng Tổng hợp Hoàng Phát (xã Ân Hữu), Công ty TNHH TMDV Tổng hợp Thương Tín (xã Ân Tường Tây) và Công ty TNHH Tổng hợp Dũng Linh (xã Ân Nghĩa). Tâm điểm của sự phản đối xuất phát từ nỗi lo lắng chính đáng của người dân về những tác động tiêu cực tiềm ẩn của việc khai thác cát ven sông, đặc biệt là nguy cơ sạt lở bờ sông, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và tài sản của cộng đồng dân cư.
Điển hình như trường hợp Công ty TNHH đầu tư xây dựng tổng hợp Hoàng Phát, đơn vị đã được UBND tỉnh Bình Định cấp phép khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường tại khu vực sông Kim Sơn (xã Ân Hữu) từ cuối năm 2022 và sau đó được gia hạn giấy phép, cho thuê đất vào đầu năm 2025. Dự án có quy mô khai thác 2 héc-ta với trữ lượng cát địa chất còn lại hơn 39.000 m³, thời gian khai thác kéo dài đến tháng 9/2026. Tuy nhiên, khi công ty tiến hành các bước chuẩn bị ban đầu như đưa phương tiện, thiết bị để san lấp, làm đường vào khu vực mỏ, đã vấp phải sự tập trung ngăn cản của nhiều hộ dân không chỉ ở xã Ân Hữu mà còn từ các địa phương lân cận như Ân Tường Tây và Ân Nghĩa. Tình cảnh tương tự cũng xảy ra với Công ty TNHH Tổng hợp Dũng Linh và Công ty TNHH TMDV Tổng hợp Thương Tín, đẩy cả ba doanh nghiệp vào thế bị động, không thể triển khai bất kỳ hoạt động khai thác nào theo đúng quy định của pháp luật.
Người dân dựng lều bạt, cản trở hoạt động tại bãi cát của Công ty Hoàng Phát.
Ông Nguyễn Xuân Biên, Phó chủ tịch UBND xã Ân Hữu, chia sẻ rằng ban đầu, khi tiến hành tham vấn ý kiến cộng đồng, đa số người dân đều bày tỏ sự ủng hộ đối với hoạt động khai thác cát của doanh nghiệp. Thế nhưng, khi doanh nghiệp bắt đầu triển khai, lại xuất hiện sự phản đối từ một bộ phận người dân, đáng chú ý là có cả những người không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dự án cũng tham gia do bị kích động. Mặc dù chính quyền xã đã nhiều lần tổ chức tuyên truyền, vận động và mời người dân đến đối thoại, đồng thời lãnh đạo địa phương cũng đứng ra cam kết về các biện pháp bảo vệ môi trường, tình hình vẫn chưa có những chuyển biến tích cực.
Về phía doanh nghiệp, bà Hoàng Thị Lam Giang, Phó Giám đốc Công ty Hoàng Phát, bày tỏ sự thấu hiểu đối với những lo lắng của người dân. Bà khẳng định rằng công ty đã được cấp phép khai thác sau khi các cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra và đánh giá tác động môi trường một cách kỹ lưỡng. Công ty cũng đã hoàn tất mọi thủ tục pháp lý, bao gồm cả việc ký quỹ bảo vệ môi trường để sẵn sàng ứng phó và khắc phục nếu có bất kỳ sự cố sạt lở nào xảy ra. Tuy nhiên, bà Giang nhấn mạnh rằng mỏ cát nằm ở vị trí khá xa khu dân cư và đã được đánh giá là không gây ảnh hưởng lớn đến môi trường. Bà Giang cũng bày tỏ sự lo ngại về những thiệt hại nghiêm trọng mà doanh nghiệp phải gánh chịu nếu tình trạng cản trở tiếp tục kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của công ty.
Trong bối cảnh đó, ông Nguyễn Xuân Phong, Phó Chủ tịch UBND huyện Hoài Ân, chỉ ra một vấn đề đáng lo ngại khác. Đó là tình trạng giá khoáng sản thông thường ngày càng tăng cao, tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng để khai thác trái phép. Thậm chí, có dấu hiệu cho thấy các hoạt động này có tổ chức, có người cầm đầu, lôi kéo những người không liên quan tham gia phản đối việc khai thác hợp pháp, nghi vấn về hành vi thao túng, chi phối giá khoáng sản làm vật liệu xây dựng trên địa bàn.
Trước tình hình phức tạp này, UBND huyện Hoài Ân đã khẩn trương báo cáo lên UBND tỉnh Bình Định, đề nghị các sở, ban, ngành liên quan phối hợp chặt chẽ với địa phương trong công tác tuyên truyền, vận động để ổn định tình hình. Đồng thời, huyện cũng đề xuất Công an tỉnh chỉ đạo điều tra, làm rõ các đối tượng chủ mưu kích động, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật, nhằm đảm bảo trật tự an toàn xã hội và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, huyện cũng kiến nghị UBND tỉnh có những chỉ đạo cụ thể để xử lý nghiêm các hoạt động khai thác, thu mua khoáng sản trái phép, không rõ nguồn gốc, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để ngăn chặn tình trạng thao túng, chi phối thị trường vật liệu xây dựng trên địa bàn, góp phần ổn định giá cả và đảm bảo nguồn cung vật liệu cho các công trình xây dựng hợp pháp. Vấn đề này đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền và sự thấu hiểu, đồng thuận từ phía người dân để có thể tìm ra một giải pháp hài hòa, vừa đảm bảo phát triển kinh tế bền vững, vừa giữ vững sự ổn định xã hội tại địa phương.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!