Năm 2023 tròn 35 năm ngày nhà viết kịch Lưu Quang Vũ ra đi. Công chúng lại nhớ về ông với tất cả sự tri ân dành cho những đóng góp mà ông để lại cho văn học nghệ thuật Việt Nam. Với một di sản đồ sộ trong sự nghiệp sáng tác, nổi bật là các kịch bản sân khấu, Lưu Quang Vũ được xem là hiện tượng làm thay đổi diện mạo sân khấu Việt Nam những năm 80 của thế kỷ trước. Những vở kịch phản ánh xã hội 4 thập niên trước nhưng đã mang tư duy đi trước thời đại, có tính dự báo rất cao. Trải qua thời gian, kịch Lưu Quang Vũ vẫn giữ vẹn nguyên giá trị và sức hấp dẫn đối với khán giả qua nhiều thế hệ.
Lưu Quang Vũ cũng là một trong số ít tác giả mà kịch bản của ông có thể được dàn dựng trên nhiều loại hình sân khấu, điển hình như vở “Hồn Trương Ba da hàng thịt” không chỉ được dàn dựng thành kịch nói mà còn hiện diện trên sân khấu chèo, cải lương. Năm 2002, tác phẩm còn được đạo diễn người Anh công diễn trên sân khấu Yellow . Ông được ví là Mullie của Việt Nam. Ngay cả khi sân khấu rơi vào thoái trào, tác phẩm của ông vẫn chưa bao giờ mất đi sức hút.
"Ở Lưu Quang Vũ có một con người thứ 2, một nhà tư tưởng. Con người này xuất hiện từ khi ông bắt đầu làm những bài thơ trong chiến tranh. Trong những vở tốt nhất của ông, luôn có xu thế hướng thượng, khai quát những vấn đề chung của con người. Con người phải sống thế nào, con người phải tìm kiếm niềm tin như thế nào, con người phải điều hòa giữa nhu cầu trần thế với lý tưởng cao đẹp, giữa nhu cầu tinh thần cao thượng như thế nào, cho đến nay những vấn đề này con người vẫn phải đặt ra. Cái độc đáo của Lưu Quang Vũ là ông huy động cả kho tàng kinh nghiệm khổng lồ của sân khấu Việt Nam, kể cả sân khấu kịch nói lẫn sân khấu truyền thống. Những mảng miếng trong trò diễn hài hước đến các lớp kịch chỉn chu để vừa đáp ứng sự quan tâm của con người đến những vấn đề xã hội đương đại, đồng thời hướng đến vấn đề lớn của con người, dân tộc nói chung", PGS.TS Phạm Xuân Thạch – Trưởng khoa Văn học, trường ĐH Khoa học, Xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội chia sẻ.
Có thể nói, các kịch bản của Lưu Quang Vũ đến nay vẫn là nguồn cảm hứng sáng tạo đầy hấp dẫn với các đạo diễn sân khấu. Sân khấu Việt Nam từng tổ chức một liên hoan các tác phẩm kịch của Lưu Quang Vũ để các đoàn nghệ thuật tranh tài. Trong bối cảnh sân khấu thiếu trầm trọng các kịch bản hay, sự tìm về kho tàng nghệ thuật Lưu Quang Vũ chính là cách nhiều nhà hát níu chân khán giả, giữ sân khấu sáng đèn trong nhiều năm qua.
Đã thành điểm hẹn, tháng 8 hàng năm dường như đã trở thành mùa kịch Lưu Quang Vũ. Người lớn tuổi đến xem để sống lại quá khứ, chiêm nghiệm về những triết lý cuộc đời. Người trẻ hiểu hơn về những điều thế hệ trước đã trải qua, để soi chiếu và hoàn thiện mình. Sức hấp dẫn của kịch Lưu Quang Vũ là minh chứng cho nghệ thuật chân chính, đúng như câu nói "những giá trị đích thực như những con sông, càng sâu càng chảy êm đềm".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!