Trí tuệ nhân tạo "giải cứu" đại dương

Con số này tăng gấp đôi so với 20 năm về trước. Đến năm 2100, có thể khoảng 90% các loài sinh vật biển bị tuyệt chủng nếu như không có các giải pháp can thiệp kịp thời và hiệu quả.

Đại dương - chiếm tới 70% diện tích bề mặt Trái đất - không chỉ đóng vai trò điều hòa khí hậu toàn cầu, mà còn đang đối mặt nguy cơ trở thành bãi rác nhựa khổng lồ. Theo các dự báo, đến năm 2050, khối lượng rác thải nhựa có thể vượt cả tổng lượng cá. Trí tuệ nhân tạo (AI) đã được các nhà hải dương học ứng dụng từ nhiều năm qua, chủ yếu để thu thập dữ liệu từ các robot dưới đáy biển. Tuy nhiên, những bước tiến gần đây đang mở ra các ứng dụng sâu rộng hơn - góp phần bảo vệ hệ sinh thái đại dương một cách bền vững.

Mercator - tổ chức khoa học đại dương liên chính phủ thuộc Liên minh châu Âu - là đơn vị tạo ra “bản sao kỹ thuật số của đại dương”. Hệ thống này hiển thị 9 tỷ điểm dữ liệu thu thập từ camera dưới nước và truyền lên vệ tinh. Nhờ sức mạnh AI, Mercator có thể mô phỏng nhanh các kịch bản môi trường phức tạp.

“Cá ngừ có ở đây không? Nếu đánh bắt tại khu vực này, thời điểm này, sẽ ảnh hưởng ra sao đến quần thể?” - là những câu hỏi từng rất khó trả lời, nhưng nay đã có thể được AI trả lời tức thì.

Công ty khởi nghiệp OptoScale (Na Uy), thành lập năm 2018, tập trung vào bài toán đánh bắt cá hồi công nghiệp. Thiết bị tích hợp AI của họ - một camera đặt trong lồng nuôi khoảng 200.000 con cá - có thể đo chính xác trọng lượng từng con theo thời gian thực, từ đó tính toán lượng thức ăn phù hợp. Nhờ đó, chi phí được tiết kiệm đáng kể, đồng thời giảm thiểu chất thải, hạn chế ô nhiễm đại dương.

Tại Mỹ, công ty Cognizant ứng dụng AI để giám sát chất lượng nước - giúp các doanh nghiệp tránh vi phạm tiêu chuẩn môi trường và đối diện án phạt nặng nề.

Trong khi đó, ứng dụng OnDeck Fisheries AI ghi lại hình ảnh từ tàu cá, sau đó sử dụng trí tuệ nhân tạo để nhận diện các loài cá bị đánh bắt hoặc vứt bỏ, góp phần kiểm soát tình trạng khai thác trái phép.

Một tổ chức môi trường tại Hà Lan thậm chí đã kết hợp AI với công nghệ lập bản đồ để phát hiện rác thải nhựa, tổ chức thu gom và xử lý hiệu quả hơn nhiều so với các phương pháp truyền thống.

Tuy nhiên, những sáng kiến trên vẫn chưa đủ tạo ra sự thay đổi mang tính hệ thống. Việc ứng dụng AI trong bảo vệ đại dương vẫn còn khiêm tốn so với hàng loạt dự án khí hậu đang được đầu tư mạnh mẽ trên đất liền.

Đại dương vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất đối với nhân loại. Dù các khu bảo tồn biển đầu tiên đã được thành lập từ những năm 1920, hiểu biết về thế giới dưới mặt nước vẫn còn rất hạn chế. Trong nhiều thập kỷ, con người luôn tò mò, đam mê khám phá và khai thác nguồn tài nguyên khổng lồ này - vốn được ví như “trái tim” của nền kinh tế toàn cầu: cung cấp thực phẩm, việc làm, vận tải, du lịch…

Tại Hội nghị Đại dương Liên Hợp Quốc (UNOC) vào tháng 6 vừa qua, cộng đồng quốc tế đã đạt được một số cam kết mới về tài chính, bảo tồn biển sâu và mở rộng các khu vực bảo vệ. Tuy nhiên, phía trước vẫn còn một hành trình dài để khai phá tiềm năng, cũng như bảo vệ sự sống của đại dương và công nghệ, đặc biệt là AI, đang là công cụ không thể thiếu.

Việc hướng sự quan tâm vào đại dương có thể mở ra một “mặt trận công nghệ” hoàn toàn mới, khi các quốc gia và công ty cố gắng tìm ra cách giảm thiểu tác động đến môi trường và các ứng dụng AI ngày càng phổ biến.