TP Hồ Chí Minh thay đổi quản lý rác sau hợp nhất

Công nhân thu gom rác thải tại TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Thế Hà

Chiều 17/7, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Bùi Minh Thạnh đã chủ trì cuộc họp về công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên toàn địa bàn thành phố. Cuộc họp được tổ chức trực tuyến đến 168 xã, phường và đặc khu nhằm đánh giá thực trạng và đưa ra các giải pháp điều chỉnh quản lý sau khi hợp nhất chính quyền địa phương hai cấp.

Theo báo cáo của ông Nguyễn Hồng Nguyên, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hồ Chí Minh, mỗi ngày thành phố phát sinh khoảng 14.000 tấn chất thải rắn sinh hoạt. Trong đó, khu vực TP Hồ Chí Minh cũ chiếm khoảng 10.500 tấn, khu vực thuộc tỉnh Bình Dương cũ phát sinh khoảng 2.400 tấn và khu vực thuộc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũ khoảng 1.100 tấn. Tỷ lệ rác được thu gom, vận chuyển và xử lý hiện đạt khoảng 99,3%. Tuy nhiên, phần lớn vẫn được xử lý bằng hình thức chôn lấp hợp vệ sinh, chiếm 60%, trong khi tỷ lệ xử lý bằng công nghệ hiện đại như đốt, compost hoặc tái chế mới đạt khoảng 40%.

TP Hồ Chí Minh xác định rõ định hướng đến năm 2030 sẽ xử lý 100% lượng rác sinh hoạt phát sinh và trong đó trên 90% sẽ được xử lý bằng các công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường. Tuy vậy, quá trình triển khai thời gian qua đã bộc lộ nhiều bất cập và vướng mắc.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, một trong những khó khăn lớn là các quy định pháp lý chưa đồng bộ. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 vẫn chưa quy định rõ về định mức kinh tế - kỹ thuật và cơ chế sử dụng nguồn kinh phí cho công tác vệ sinh môi trường, khiến việc lập, phê duyệt và triển khai các phương án giá gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, hiện chưa có quy định cụ thể về tỷ lệ chi phí chung hay lợi nhuận định mức đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác sinh hoạt. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến công tác thẩm định và triển khai các gói thầu. Thực tế cũng cho thấy, mô hình tổ chức thu gom và xử lý rác hiện nay vẫn còn khác biệt rõ rệt giữa các khu vực hành chính hợp nhất, dẫn đến việc thiếu thống nhất trong triển khai.

Tại cuộc họp, đại diện nhiều xã, phường và doanh nghiệp dịch vụ vệ sinh môi trường tiếp tục kiến nghị về những vướng mắc cụ thể, đặc biệt là khó khăn trong việc thực hiện các hợp đồng, đấu thầu sau khi điều chỉnh địa giới hành chính. Một số đơn vị cho rằng việc thiếu hướng dẫn chi tiết khiến các địa phương lúng túng trong quá trình triển khai, làm chậm tiến độ thực hiện các gói dịch vụ vệ sinh môi trường đã được lập kế hoạch từ trước.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Bùi Minh Thạnh khẳng định, quản lý chất thải rắn sinh hoạt là một công tác quan trọng, tác động trực tiếp đến đời sống người dân và chất lượng môi trường đô thị. Ông yêu cầu các sở ngành, địa phương và doanh nghiệp cần có báo cáo cụ thể về những khó khăn đang gặp phải, đồng thời đề xuất giải pháp cụ thể. Thành phố sẽ tổng hợp, xây dựng phương án điều chỉnh và ban hành các quy định áp dụng thống nhất, phù hợp với tình hình mới trên toàn địa bàn.

Lãnh đạo thành phố cũng nhấn mạnh đến yêu cầu thay đổi phương thức điều hành, kiểm tra và giám sát trong công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác sinh hoạt. Các địa phương cần chủ động rà soát và xây dựng lại định mức kỹ thuật trong lĩnh vực vệ sinh môi trường, từ khâu thu gom, vận chuyển đến xử lý. Bên cạnh đó, việc quản lý các khu xử lý chất thải cũng cần được siết chặt, đi cùng với việc đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi công nghệ từ chôn lấp sang đốt rác phát điện – một giải pháp vừa tiết kiệm quỹ đất, vừa thân thiện với môi trường. Các bãi chôn lấp sau khi dừng tiếp nhận rác cần được cải tạo, phục hồi để tái lập mặt bằng, tạo thêm quỹ đất sạch phục vụ phát triển hạ tầng hoặc các mục đích dân sinh khác.

Với định hướng rõ ràng và chỉ đạo quyết liệt từ lãnh đạo thành phố, công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại TP Hồ Chí Minh đang được kỳ vọng sẽ có những chuyển biến tích cực trong thời gian tới. Việc đồng bộ mô hình, hoàn thiện cơ chế và chuyển đổi công nghệ xử lý không chỉ giúp giảm áp lực môi trường mà còn góp phần xây dựng TP Hồ Chí Minh thành đô thị sạch, xanh và bền vững hơn sau hợp nhất.