Thời "không đèn": Từ nhà máy đến kho hàng

Bên trong nhà máy "không đèn" tại Trung Quốc

Một nhà máy hoạt động 24/7, không bao giờ bật đèn, không cần điều hòa, không có phòng nghỉ, căng tin hay thậm chí là phòng vệ sinh. Đây không phải là khoa học viễn tưởng. Mà điều này đang diễn ra ngay tại Trung Quốc. Những nhà máy sản xuất hoàn toàn tự động được gọi là "nhà máy không đèn" - Dark factory, đang định nghĩa lại ngành sản xuất toàn cầu.

Nền tảng của các nhà máy không ánh đèn này là hệ thống robot và máy móc hiện đại, đang được trang bị cảm biến hồng ngoại, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và thị giác máy, loại bỏ nhu cầu chiếu sáng truyền thống. Theo báo cáo, một số nhà máy không ánh đèn có thể tạo ra 99,99% sản phẩm đạt tiêu chuẩn do hệ thống được tối ưu để loại bỏ các lỗi do con người gây ra.

Hãng công nghệ Xiaomi – một trong những công ty tiên phong đầu tiên đã đầu tư 330 triệu USD xây dựng một nhà máy vận hành trong bóng tối gần như hoàn toàn, ngoại trừ một vài tia lửa lóe lên khi các bộ phận được hàn lại với nhau và ánh sáng le lói từ các thiết bị. Nhà máy rộng 81.000 m2 để sản xuất các mẫu điện thoại cao cấp.

Trung Quốc thúc đẩy mô hình nhà máy "không đèn"

Ngoài Xiaomi, hãng xe điện Geely và nhiều công ty lớn tại Trung Quốc cũng đang xây dựng các nhà máy không ánh đèn của riêng mình.

Zeekr, thương hiệu xe điện cao cấp thuộc tập đoàn Geely (Trung Quốc). Sản lượng trung bình 300.000 xe/năm. Giá xe có thể lên tới 125.000 USD, tức hơn 3 tỷ đồng. Công ty đã tăng gấp đôi số lượng robot tự động hoá.

Ông Zhao Chunlin - Phó Tổng giám đốc Zeekr, Trung Quốc cho biết: "Hiện chúng tôi có 800 robot hoạt động liên tục trên dây chuyền. Gần như công đoạn lắp ráp hiện không cần con người. Chi phí lao động tăng, do vậy tự động hoá bằng robot là cách hiệu quả nhất để tăng sản xuất với chi phí thấp".

Theo Liên đoàn Robot quốc tế, số lượng robot công nghiệp tại Trung Quốc đã đạt kỷ lục 1,7 triệu robot trong năm ngoái, chiếm hơn một nửa số lượng robot toàn cầu. Các mô hình nhà máy "không đèn" được thúc đẩy bởi Kế hoạch sản xuất tại Trung Quốc 2025 - Made in China 2025. Mục tiêu là phát triển ngành sản xuất công nghệ cao, hiện đại hóa các ngành công nghiệp truyền thống, đặc biệt trong lĩnh vực xe điện.

Walmart thử nghiệm mô hình cửa hàng "không đèn"

Tại Mỹ, gã khổng lồ ngành bán lẻ Walmart cuối tháng trước đã âm thầm thử nghiệm cửa hàng không đèn - Dark store đầu tiên của mình tại Dallas, bang Texas. Gọi là không đèn nhưng hiểu đơn giản đây là mô hình cửa hàng không mở cửa cho khách, chỉ xử lý đơn hàng trực tuyến. Đây thường là một nhà kho thu nhỏ nằm giữa Thành phố - không biển hiệu, không khách ra vào.

Bên trong vẫn có đủ các mặt hàng quen thuộc, chủ yếu là các sản phẩm được đặt mua nhiều nhất qua kênh online, nhằm rút ngắn thời gian xử lý đơn hàng và đẩy nhanh tốc độ giao. Thay vì người tiêu dùng, đối tượng thường xuyên ra vào những cửa hàng này là nhân viên đóng gói và đội ngũ giao hàng trên xe đạp điện. Một cửa hàng không đèn tương tự cũng đang được Walmart chuẩn bị tại Bentonville, bang Arkansas, nơi đặt trụ sở chính của tập đoàn.

Sự lan rộng của mô hình cửa hàng "không đèn"

Walmart không phải là cái tên duy nhất theo đuổi mô hình này tại Mỹ. Theo tạp chí Wired, các chuỗi siêu thị như Whole Foods đã từng bước chuyển một số cửa hàng truyền thông mô hình Dark store để phục vụ duy nhất các đơn hàng online.

Các startup đến từ châu Âu cũng đang đồng loạt tràn vào thị trường Mỹ, mở hàng trăm Dark store chỉ trong vài năm trở lại đây.

Riêng tại Thành phố New York, có tới hơn 110 địa điểm như vậy đã đi vào hoạt động, phân bổ khắp 5 quận. Trong số này, không ít nằm trên các trục phố lớn, nơi từng là mặt bằng của tiệm giặt ủi, các cửa hàng bách hóa, phòng tập gym hay tiệm bánh quen thuộc của cả khu phố.

Xu hướng không đèn từ nhà máy đến nhà kho sẽ là tất yếu khi chúng làm thay đổi bài toán chi phí, tốc độ. Song trong ngắn hạn, những mô hình cũng đang âm thầm gây ra những tác động tới thị trường lao động và diện mạo quy hoạch.

Báo cáo Tương lai Việc làm tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới dự đoán, cứ 4 lao động sẽ có một người bị ảnh hưởng bởi robot và trí tuệ nhân tạo trong 5 năm tới.

Còn tại New York, Mỹ ngày càng nhiều mặt tiền của các cửa hàng từng là nơi tương tác cộng đồng - từ tiệm tạp hóa, hiệu thuốc đến quán cà phê góc phố - dần được thay thế bằng những không gian mờ đục, đóng kín, chỉ còn bảng hiệu gấp gọn bên ngoài kêu gọi tải app mua sắm. Cộng đồng mất đi nơi gặp gỡ tự nhiên, đường phố trở nên đơn điệu, thiếu nhịp sống vốn có.