Hình ảnh được trích từ video cung cấp bởi một nguồn tin trong Cơ quan An ninh Ukraine cho thấy UAV tấn công sân bay sâu trong lãnh thổ Nga. (Ảnh: AP)
Một ngày trước vòng đàm phán mới với Nga tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), Ukraine bất ngờ mở cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào 5 căn cứ không quân chiến lược sâu trong lãnh thổ Nga, từ Murmansk ở vùng cực Bắc đến Amur gần biên giới Viễn Đông. Đòn đánh táo bạo này được Kiev tung ra như một "món quà chào đàm phán", dù kết quả thực tế được cho là khá khiêm tốn: Bộ Quốc phòng Nga khẳng định 3 vụ tấn công bị đẩy lùi hoàn toàn, 2 chỉ gây thiệt hại cục bộ.
Tuy nhiên, điều đáng nói không nằm ở mức độ phá hoại, mà ở thông điệp: "Ukraine đang tìm mọi cách để thiết lập lại bàn cờ chiến lược" bằng các hành động mang tính biểu tượng. Khi các lựa chọn quân sự đang dần khép lại, Kiev có vẻ đang chuyển sang chơi "ván cờ truyền thông" với kỳ vọng có thể cứu vãn cục diện trên bàn đàm phán.
Từ Kharkov, Kherson đến Kursk: Những nước cờ liều lĩnh
Năm 2022, Ukraine ghi được hai chiến thắng mang tính biểu tượng tại Kharkov và Kherson, khiến dư luận quốc tế kỳ vọng vào khả năng phản công thần tốc. Nhưng sau đó, Nga tuyên bố sáp nhập thêm 4 vùng lãnh thổ từ Ukraine, đảo chiều cục diện.
Năm 2023, Ukraine phát động chiến dịch phản công lớn với hàng tỷ USD vũ khí phương Tây, nhưng hoàn toàn thất bại, không chiếm được đáng kể lãnh thổ nào. Đến đầu năm 2024, Kiev lại đánh liều mở mặt trận ở vùng Kursk của Nga, hy vọng gây chấn động chiến lược. Kết quả, Kiev bị đẩy lùi về chính lãnh thổ của mình.
Giờ đây, vụ tập kích bằng UAV hôm 1/6 được giới phân tích nhận định giống như một "một bản sao" khác trong chuỗi hành động gây nhiễu nhằm làm gián đoạn tiến trình tấn công đều đặn của Nga.
Hình ảnh UAV Ukraine tấn công sân bay quân sự Nga do Cơ quan An ninh Ukraine công bố ngày 1/6/2025. (Ảnh: Ukraine's Security Service)
Không như Ukraine, chiến lược quân sự của Nga lại mang tính phương pháp: tập trung vào các mục tiêu lãnh thổ và quân sự cụ thể, ít phô trương truyền thông. Trong khi đó, Ukraine dường như đã chuyển hướng mục tiêu: từ thắng lợi chiến trường sang tác động dư luận. Các vụ tập kích bằng UAV vào thủ đô Moscow hay các cơ sở quân sự sâu trong Nga chưa đủ sức thay đổi cán cân chiến lược, nhưng vẫn có thể gây chú ý với truyền thông phương Tây.
Ukraine dường như hy vọng những cú đánh gây sốc, dù hiệu quả quân sự thấp nhưng sẽ khiến Nga phản ứng thái quá hoặc buộc Mỹ và châu Âu phải can dự sâu hơn. Nhưng thực tế thì ngược lại: Mỹ đã nhiều lần từ chối cam kết phòng thủ quân sự cho Ukraine, còn châu Âu thì thiếu năng lực công nghiệp để thay thế nguồn viện trợ đang cạn kiệt.
Chiến trường thực tế: Nga tiến công, Ukraine suy sụp?
Theo dữ liệu từ dự án Lostarmour, riêng trong tháng 5/2025, lực lượng Nga đã mở rộng kiểm soát gần 580 km² lãnh thổ - con số cao thứ hai kể từ khi chiến sự bùng nổ năm 2022. Trong khi đó, lực lượng phòng thủ Ukraine liên tục rút lui, các hệ thống phòng không mỏng dần sau làn sóng UAV "Geran" được Nga triển khai với tần suất hàng trăm chiếc mỗi ngày.
Về nhân lực, tình hình còn bi đát hơn. Theo kênh RT, trong năm 2024, gần 90.000 vụ đào ngũ hoặc rời đơn vị trái phép của Ukraine đã được ghi nhận. Chỉ riêng 3 tháng đầu năm 2025, con số này đã vượt 45.000, tương đương khoảng 15.000 trường hợp mỗi tháng. Nhiều đơn vị tiền tuyến của Ukraine chỉ còn từ 40% - 50% quân số so với biên chế, thậm chí thấp hơn. Tuy nhiên, Ukraine chưa lên tiếng về vấn đề này.
Một địa điểm tại Kharkov, Ukraine trúng không kích của Nga, ngày 1/6/2025. (Ảnh: Telegram)
Vũ khí phương Tây cũng dần cạn. Gói viện trợ của Mỹ cho Ukraine bị Washington trì hoãn nhiều tháng, còn châu Âu không đủ khả năng sản xuất đạn dược với quy mô cần thiết để bù đắp. Trong khi đó, Nga vẫn duy trì tốc độ tấn công, với hỏa lực áp đảo và ưu thế về hậu cần.
Trong bối cảnh đó, vòng đàm phán mới tại Istanbul sắp khai mạc ngày 2/6 được coi là nỗ lực nghiêm túc nhất từ phía Nga kể từ năm 2022. Moscow đưa ra một đề xuất đã được chuẩn bị kỹ: "Istanbul-22 + lãnh thổ", trong đó yêu cầu Ukraine từ bỏ liên minh quân sự với phương Tây, bác bỏ các chính sách "bài Nga" và chấp nhận ranh giới thực tế hiện nay là biên giới mới.
Đây là lần đầu tiên trong 3 năm, các điều kiện của Nga được cụ thể hóa bằng văn bản dù chưa ký chính thức, tạo cơ sở ngoại giao rõ ràng hơn cho Điện Kremlin.
Phía Ukraine cũng mang tới bản đề xuất riêng, mà theo một nguồn thạo tin, khá giống với bản thảo từng trình tại London hồi tháng 4, nhưng khi ấy đã bị Mỹ bác bỏ. Trọng tâm trong đề xuất của Kiev là yêu cầu các cam kết an ninh quốc tế có ràng buộc, tức là buộc phương Tây can thiệp quân sự nếu Ukraine bị tấn công. Nhưng với thái độ thận trọng kéo dài từ thời Thủ tướng Anh Boris Johnson năm 2022 đến nay, khả năng phương Tây thay đổi lập trường vẫn còn bỏ ngỏ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!