Ông Trump bước xuống Chuyên cơ Air Force One trong một chuyến công tác. (Ảnh: A1C Essence Myricks)
Đây sẽ là một trong những món quà lớn nhất từ nước ngoài từng được chính phủ Mỹ nhận, theo tiết lộ từ nhiều quan chức Mỹ am hiểu vấn đề được báo New York Times dẫn lời.
Dự kiến sau khi ông Trump rời nhiệm sở, chiếc máy bay sẽ được chuyển giao cho thư viện tổng thống của ông - điều làm dấy lên nghi vấn rằng ông Trump có thể tiếp tục sử dụng chiếc máy bay này ngay cả sau khi kết thúc nhiệm kỳ.
Ông Trump đã xác nhận kế hoạch nhận máy bay trong một bài đăng trên mạng xã hội vào tối 11/5, sau một ngày vấp phải phản ứng dữ dội kể cả từ một số nghị sĩ Cộng hòa. Trong bài viết, ông chỉ trích đảng Dân chủ vì đặt câu hỏi về đạo đức đối với món quà này, gọi họ là "những người thất bại".
"Bộ Quốc phòng nhận được một ‘món quà miễn phí’ là một chiếc 747, có thể dùng thay thế cho Air Force One (Không lực Một) 40 năm tuổi, trong một giao dịch công khai và minh bạch", ông Trump viết.
Tuy nhiên, một quan chức Qatar cho biết đề xuất này vẫn đang được thảo luận. Trong khi đó, Nhà Trắng khẳng định mọi món quà từ nước ngoài đều sẽ được xử lý theo đúng quy định pháp luật. Dẫu vậy, các nghị sĩ Dân chủ và các tổ chức giám sát đạo đức đã lên tiếng phản đối gay gắt, cho rằng kế hoạch này đặt ra hàng loạt vấn đề nghiêm trọng về đạo đức.
Chuyên cơ Air Force One (Không lực Một) tại Căn cứ quân sự Andrews. (Ảnh: NY Times)
Chiếc máy bay trị giá khoảng 400 triệu USD nếu mua mới, trang bị nội thất xa hoa và sẽ được một nhà thầu quân sự tại Texas nâng cấp để có thể đảm nhận vai trò chuyên cơ Tổng thống. Hai quan chức cấp cao Mỹ xác nhận máy bay sẽ do chính phủ tiếp nhận trước khi chuyển giao cho thư viện ông Trump sau nhiệm kỳ.
Tuy vậy, một số người lo ngại sự giao thoa ngày càng rõ ràng giữa vai trò Tổng thống và lợi ích kinh doanh cá nhân của ông Trump. Robert Weissman, đồng chủ tịch tổ chức vận động vì người tiêu dùng Public Citizen, phát biểu: "Nó cho thấy chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời ông ấy dường như có thể bị mua chuộc".
Chiếc máy bay 747 của Qatar, chỉ hơn 10 năm tuổi, từng được ông Trump đích thân tham quan tại sân bay quốc tế Palm Beach hồi tháng 2. Trong khi đó, chiếc máy bay cá nhân hiện tại của ông - biệt danh "Trump Force One" - là một chiếc 757 cũ từng thuộc sở hữu của nhà đồng sáng lập Microsoft, Paul Allen.
Thông tin ban đầu từ ABC News cho biết thương vụ tặng máy bay sẽ được công bố trong chuyến công du Trung Đông của ông Trump tới ba quốc gia, trong đó có Qatar. Kế hoạch này được xem là cách thay thế cho hợp đồng mua hai chiếc Air Force One mới vốn bị chậm trễ lâu nay giữa chính phủ và Boeing.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt tuyên bố: "Mọi món quà từ chính phủ nước ngoài đều được tiếp nhận theo đúng pháp luật. Chính quyền Tổng thống Trump cam kết minh bạch hoàn toàn".
Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cho rằng nếu ông Trump sử dụng máy bay sau khi rời nhiệm sở, điều đó có thể vi phạm điều khoản "thù lao" trong Hiến pháp Mỹ, vốn cấm quan chức liên bang nhận quà từ chính phủ nước ngoài mà không có sự đồng ý của Quốc hội. Vào năm 2021, Tòa án Tối cao Mỹ đã từ chối ra phán quyết về các vụ kiện liên quan đến điều khoản này trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump.
Ông Trump trả lời phỏng vấn báo chí trên chuyên cơ Air Force One hồi tháng 1/2025. (Ảnh: AP)
Một quan chức quốc phòng tiết lộ Bộ Quốc phòng Mỹ chưa ký hợp đồng nào với nhà thầu L3Harris - đơn vị dự kiến chịu trách nhiệm nâng cấp chiếc máy bay. Việc hoàn tất nâng cấp để đạt chuẩn Air Force One có thể mất nhiều năm chứ không phải vài tháng, đặc biệt vì yêu cầu cao về khả năng chống tấn công hạt nhân và tên lửa.
Một nguồn tin khác cho biết Qatar ban đầu muốn tặng trực tiếp chiếc máy bay cho thư viện ông Trump, để ông có thể sử dụng khi còn tại nhiệm. Tuy nhiên, các luật sư chính phủ đã cảnh báo điều này sẽ vi phạm Hiến pháp. Hiện tại, kế hoạch tiếp nhận và nâng cấp chiếc 747 vẫn đang được các bộ phận pháp lý của Mỹ và Qatar xem xét, chưa có quyết định chính thức.
Các nhà phê bình cho rằng thương vụ này càng đáng nghi ngờ trong bối cảnh tập đoàn Trump Organization vừa công bố dự án xây dựng một khu nghỉ dưỡng golf mới ở Qatar, hợp tác với một công ty có liên hệ với chính phủ nước này.
Jordan Libowitz, phát ngôn viên tổ chức Citizens for Responsibility and Ethics in Washington, phát biểu: "Ranh giới giữa quyết định vì lợi ích quốc gia và lợi ích cá nhân của ông Trump giờ đã không thể phân biệt nổi".
Các nghị sĩ Dân chủ cũng nhanh chóng lên tiếng chỉ trích. Thượng nghị sĩ Adam Schiff gọi đây là hành vi "tham nhũng trắng trợn", trong khi dân biểu Jamie Raskin nhấn mạnh: "Hiến pháp nói rõ: Không được nhận bất kỳ món quà nào từ nước ngoài nếu không có sự chấp thuận của Quốc hội".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!