Cựu Thủ tướng Thái Lan Yingluck Shinawatra. (Ảnh: CNN)
Tòa án Hành chính Tối cao đã đảo ngược một phần phán quyết năm 2021 từng tuyên bà Yingluck vô tội, bằng kết luận bà có hành vi "thiếu trách nhiệm nghiêm trọng" trong việc quản lý xuất khẩu gạo và phớt lờ nhiều cảnh báo từ các cơ quan chính phủ về nguy cơ tham nhũng trong chương trình.
Theo phán quyết mới, bà Yingluck sẽ phải bồi thường một nửa tổng số thiệt hại ước tính hơn 20 tỷ baht (khoảng 608 triệu USD). Tuy nhiên, tòa lại hủy bỏ lệnh của Bộ Tài chính năm 2016 yêu cầu bà bồi thường tới 35,7 tỷ baht (1,1 tỷ USD), với lý do chưa có đủ bằng chứng chứng minh bà trực tiếp gây ra các hành vi tham nhũng.
Chương trình trợ giá gạo từng là chính sách chủ lực giúp đảng Pheu Thai của bà Yingluck giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử năm 2011. Theo đó, chính phủ Thái Lan mua gạo từ nông dân với giá cao hơn khoảng 50% so với giá thị trường thế giới, với mục tiêu đẩy giá gạo tăng bằng cách trữ hàng loạt gạo trong kho.
Tuy nhiên, chính sách này khiến Thái Lan mất dần vị thế là nước xuất khẩu gạo số một thế giới, khi các quốc gia khác tận dụng cơ hội chiếm lĩnh thị trường bằng giá rẻ hơn. Hậu quả là lượng lớn gạo tồn kho bị ứ đọng trong các nhà kho quốc doanh mà không thể tiêu thụ được.
Bà Yingluck bác phán quyết của Tòa Tòa án Hành chính Tối cao đưa ra hôm 22/5. (Ảnh: AP)
Sau phán quyết, bà Yingluck chia sẻ trên Facebook rằng bà "không hề có ý định gây ra tổn thất nào" và đang bị buộc phải chịu trách nhiệm cho "một khoản nợ mà tôi không tạo ra:,
Luật sư của bà, ông Norrawit Larlaeng, cho biết nhóm pháp lý sẽ yêu cầu xét xử lại. Ông lập luận rằng chính phủ đã thu về khoảng 200 tỷ baht (hơn 6 tỷ USD) từ việc bán lượng gạo tồn kho, đủ để bù đắp toàn bộ thiệt hại mà Bộ Tài chính ước tính.
Bà Yingluck là nữ Thủ tướng đầu tiên của Thái Lan, lên nắm quyền vào năm 2011, 5 năm sau khi anh trai bà, cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, bị lật đổ trong một cuộc đảo chính và phải sống lưu vong ở nước ngoài. Đến năm 2014, bà Yingluck cũng bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự và rời khỏi Thái Lan vào năm 2017 ngay trước khi tòa ra phán quyết hình sự. Kể từ đó, bà sống lưu vong ở nước ngoài.
Năm ngoái, bà Yingluck từng được tuyên trắng án trong một vụ án khác liên quan đến quản lý ngân sách cho một dự án chính phủ năm 2013. Tháng 12/2023, bà cũng được tòa xử vô tội trong cáo buộc lạm quyền khi thực hiện việc điều chuyển cán bộ.
Anh trai bà, ông Thaksin - một nhân vật có sức ảnh hưởng lớn nhưng gây nhiều tranh cãi trong chính trường Thái Lan - đã trở về nước vào năm 2023 và sau đó được ân xá trong một vụ án tham nhũng do tuổi cao và sức khỏe yếu.
Trong một vụ việc mới nhất hồi đầu tháng 5, Tòa án Tối cao Thái Lan đã ra quyết định mở cuộc điều tra về việc cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra được điều trị tại bệnh viện suốt 6 tháng sau khi trở về nước vào tháng 8/2023, thay vì phải chấp hành án tù 8 năm vì tội tham nhũng. Dù bản án sau đó được giảm xuống còn 1 năm và ông được ân xá vào tháng 2/2024, nhưng việc ông không một ngày ngồi tù đã gây tranh cãi dữ dội, đặt dấu hỏi về tính minh bạch của hệ thống pháp luật Thái Lan. Tòa án đã yêu cầu các cơ quan y tế và nhà tù cung cấp tài liệu liên quan, đồng thời thông báo sẽ tổ chức phiên điều trần vào tháng 6 tới nhằm làm rõ sự việc.
Cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra (Ảnh: AFP)
Hiện nay, người giữ chức Thủ tướng Thái Lan là bà Paetongtarn Shinawatra, con gái ông Thaksin.
Vào cuối tháng 3 vừa qua, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đã vượt qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm giữa những cáo buộc từ phe đối lập rằng bà đang bị cha mình, cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, thao túng chính trường. Trong phiên họp quốc hội ngày hôm nay, nữ Thủ tướng 38 tuổi nhận được sự ủng hộ của 319 nghị sĩ, trong khi 162 người bỏ phiếu chống và 7 người không đưa ra ý kiến.
Ngay sau cuộc bỏ phiếu, bà Paetongtarn đã bày tỏ sự cảm ơn trên trang Facebook cá nhân, khẳng định tất cả các lá phiếu, dù thuận hay chống, đều là động lực để bà và các thành viên nội các tiếp tục phục vụ người dân Thái Lan một cách tận tụy.
Là con gái của ông Thaksin, bà Paetongtarn trở thành Thủ tướng trẻ nhất trong lịch sử Thái Lan sau khi tòa án phế truất người tiền nhiệm Srettha Thavisin vào năm ngoái, và hiện dẫn dắt chính phủ liên minh do đảng Pheu Thai đứng đầu.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!