Nguyên nhân tắc nghẽn
Theo khảo sát của công ty Drewry, thời gian chờ tàu tại cảng Bremerhaven (Đức) đã tăng 77% từ cuối tháng 3 đến giữa tháng 5; cảng Antwerp (Bỉ) tăng 37%, Hamburg tăng 49%. Tình trạng này lan tới Thâm Quyến, Los Angeles và New York, khi số tàu chờ cập cảng tăng từ cuối tháng 4. Nguyên nhân gồm thiếu lao động, mực nước thấp và nhu cầu vận tải tăng vọt sau khi phía Mỹ tạm hoãn áp thuế 145% với hàng Trung Quốc.
Ngoài ra, Tổng thống Trump vừa đe dọa áp thuế 50% với EU từ ngày 1/6, sau đó lại hoãn đến ngày 9/7, khiến lượng hàng xuyên Đại Tây Dương tăng đột biến. Các hãng vận tải đã công bố tăng giá cước từ tháng 6. Theo Bloomberg Economics, mức thuế 50% có thể khiến xuất khẩu EU sang Mỹ giảm hơn một nửa.
Công ty tư vấn hàng hải Drewry cho biết tình trạng tắc nghẽn tại các cảng đang kéo dài thời gian vận chuyển, làm gián đoạn kế hoạch tồn kho và buộc các chủ hàng phải dự trữ thêm hàng. Thêm vào đó, tuyến thương mại xuyên đại dương chiều về phía Đông đang cho thấy dấu hiệu của một mùa cao điểm sớm, do lệnh tạm thời giảm thuế quan 90 ngày giữa Mỹ và Trung Quốc, dự kiến hết hạn vào ngày 14/8.
Tình trạng tắc nghẽn tương tự cũng xuất hiện ở Thâm Quyến (Trung Quốc), Los Angeles (Mỹ) và New York (Mỹ), nơi số lượng tàu container chờ cập bến đã tăng lên đáng kể từ cuối tháng 4.
Ông Rolf Habben Jansen, Giám đốc điều hành của hãng vận tải biển Hapag-Lloyd AG có trụ sở tại Hamburg, cho biết dự kiến sẽ mất thêm 6 đến 8 tuần nữa trước khi tình trạng tắc nghẽn tại các cảng được kiểm soát.
Tuy nhiên, ông Torsten Slok, nhà kinh tế của tập đoàn quản lý tài sản Apollo Management, cho rằng thỏa thuận "đình chiến" thuế quan Mỹ-Trung đạt được gần hai tuần trước vẫn chưa tạo ra một làn sóng tàu tăng vọt trên khắp Thái Bình Dương. Ông Slok đặt câu hỏi liệu mức thuế 30% đối với hàng hóa Trung Quốc có còn quá cao hay các công ty Mỹ đơn giản đang chờ xem liệu thuế quan có giảm thêm nữa hay không trước khi tăng cường vận chuyển.
Tắc nghẽn cảng biển tại châu Âu
Biến động chính sách và thách thức toàn cầu
Ngoài các vấn đề về vận hành, chính sách thuế quan khó đoán của Mỹ đang gây ra những biến động lớn trong ngành vận tải biển. Điều này khiến các nhà nhập khẩu và xuất khẩu khó điều chỉnh đơn đặt hàng của họ, gây ra những biến động trái mùa trong nhu cầu. Đối với các hãng vận tải biển, những biến động đó dẫn đến sự chậm trễ và chi phí cao hơn, khiến cước vận chuyển tăng.
Công ty tư vấn kinh tế Oxford Economics nhận định sự không chắc chắn về chính sách sẽ làm tăng rủi ro cho các quyết định chi tiêu. Theo Oxford Economics, Đức, Ireland, Italy, Bỉ và Hà Lan là những nước dễ bị tổn thương nhất nếu Mỹ áp thuế đối với EU.
Sự không chắc chắn ngày càng tăng về việc liệu ông Trump có thực hiện lời đe dọa áp thuế hay trì hoãn như ông đã làm với Trung Quốc đang gia tăng sức ép lên vận tải biển.
Trong những tuần tới, những vấn đề trên có khả năng đẩy giá cước giao ngay cho vận tải đường biển lên cao hơn. Bên cạnh đó, căng thẳng địa chính trị vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến các tuyến đường biển quan trọng.
Các tàu chở hàng vẫn phần lớn tránh Biển Đỏ do lo ngại các cuộc tấn công và đang đi vòng qua phía Nam châu Phi để vận chuyển hàng hóa trên các tuyến đường kết nối châu Á, châu Âu và Mỹ.
Theo ông Habben Jansen, vẫn chưa an toàn để đi qua Biển Đỏ. Ông cũng cho rằng bất kỳ việc khôi phục các chuyến đi thường xuyên qua kênh đào Suez sẽ phải diễn ra dần dần, có lẽ mất vài tháng, để tránh tình trạng lưu lượng tàu quá lớn tại cảng. Ông Habben Jansen giải thích rằng nếu đột ngột điều chuyển các tàu quay lại đi qua kênh đào Suez, điều này sẽ tạo ra tắc nghẽn lớn ở nhiều cảng. Vì vậy, ông cho biết cách tiếp cận của Hapag-Lloyd là nếu có thể, họ sẽ thực hiện việc này trong một khoảng thời gian dài hơn để các cảng không bị tê liệt.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!