Phát hiện manh mối mới về nguồn gốc của vàng trong vũ trụ

Mạnh Dương (Theo CNN)-Thứ ba, ngày 06/05/2025 06:35 GMT+7

Hình minh họa của một nghệ sĩ mô tả cách một vết nứt trong lớp vỏ của một ngôi sao neutron có từ tính cao có thể gây ra các vụ phun trào năng lượng cao. (Ảnh: NASA)

bangdatally.xyz - Một nghiên cứu mới cho thấy các vụ bùng phát từ magnetar – sao neutron có từ trường cực mạnh – có thể là nguồn hình thành vàng trong vũ trụ.

Một nhóm nhà nghiên cứu quốc tế cho biết họ đã phát hiện manh mối mới cho thấy các vụ bùng phát từ magnetar - sao neutron có từ trường cực mạnh - có thể là nguồn hình thành các nguyên tố nặng như vàng trong vũ trụ.

Từ lâu, giới thiên văn học đã tìm cách lý giải nguồn gốc của vàng. Trong khi các nguyên tố nhẹ như hydro, heli... hình thành sau vụ nổ Big Bang, thì các nguyên tố nặng như vàng, vẫn là điều bí ẩn. Trước đây, vàng được cho là sinh ra từ các vụ va chạm giữa sao neutron.

Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đăng trên tạp chí The Astrophysical Journal Letters dẫn đầu bởi nhà thiên văn học Anirudh Patel (Đại học Columbia, Mỹ) đã phát hiện một tín hiệu từ dữ liệu không gian năm 2004 cho thấy magnetar cũng có thể sản sinh ra vàng. Magnetar là sao neutron đặc biệt có từ trường cực mạnh và có thể phát ra các vụ bùng phát dữ dội do hiện tượng "động đất sao".

Các nhà khoa học phát hiện manh mối mới về nguồn gốc vàng trong vũ trụ - Ảnh 1.

Các đường sức từ, được hiển thị bằng màu xanh lá cây, ảnh hưởng đến chuyển động của vật liệu tích điện xung quanh sao từ. (Ảnh: NASA)

Eric Burns, nhà vật lý thiên văn tại Đại học bang Louisiana, cho biết nhóm nghiên cứu phát hiện dữ liệu tia gamma từ vụ bùng phát magnetar năm 2004 khớp gần như hoàn hảo với mô hình giả thuyết trước đó về quá trình tạo ra các nguyên tố nặng. Dữ liệu từ các vệ tinh RHESSI và Wind của NASA cũng hỗ trợ kết quả này.

Các vụ "động đất sao" khiến lớp vỏ của magnetar bị vỡ, phóng vật chất ra không gian. Theo ông Patel, điều kiện vật lý trong các vụ bùng phát đó phù hợp để hình thành nguyên tố nặng như vàng.

Tuy vậy, một số chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng. Tiến sĩ Eleonora Troja (Đại học Rome) cho rằng bằng chứng này chưa đủ vững chắc như vụ va chạm sao neutron được ghi nhận năm 2017. Bà cũng lưu ý rằng magnetar là những vật thể phức tạp và có thể tạo ra các kim loại nhẹ hơn thay vì vàng.

Dù còn tranh luận, nhóm nghiên cứu tin rằng magnetar có thể chiếm tới 10% lượng nguyên tố nặng hơn sắt trong Dải Ngân hà. Sứ mệnh COSI của NASA, dự kiến phóng vào năm 2027, có thể xác nhận giả thuyết này trong tương lai.