Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), nhiều học giả và giới nghiên cứu tại Mỹ đã chia sẻ quan điểm, nhìn lại cuộc chiến tranh Việt Nam để rút ra những bài học sâu sắc. Tại thủ đô Washington, Đài tưởng niệm chiến tranh Việt Nam – một bức tường đá đen khắc tên hơn 58.000 binh sĩ Mỹ thiệt mạng hoặc mất tích – là nơi thu hút hàng triệu người đến tưởng niệm và suy ngẫm.
Ông Andrew Well Dang, Giám đốc Sáng kiến Di sản chiến tranh thuộc Viện Hòa bình Mỹ, người có hơn 20 năm gắn bó với Việt Nam, cho rằng cả hai chính quyền Dân chủ và Cộng hòa tại Mỹ đều đã công khai thừa nhận việc đưa quân sang Việt Nam là một sai lầm. Theo ông, kể từ sau cuộc chiến, Mỹ trở nên thận trọng hơn trong việc đưa quân sang nước ngoài, đặc biệt là khi không có lợi ích chiến lược rõ ràng.
Cùng quan điểm đó, Giáo sư Philip J. Brenner từ Đại học American University nhấn mạnh, bài học quan trọng nhất đối với người Mỹ là phải học cách thấu hiểu và tôn trọng văn hóa, lịch sử của các quốc gia khác. Ông chỉ ra rằng, trước đây, nhiều người Mỹ cho rằng các quốc gia khác cần phải vận hành giống như Mỹ, trong khi thực tế, sự khác biệt là điều cần được tôn trọng, chứ không thể áp đặt.
Giáo sư Brenner cũng chia sẻ rằng, ngày càng nhiều người Mỹ đến Việt Nam để du lịch, học tập và nghiên cứu. Các chương trình giao lưu học giả và nhân dân giữa hai nước đã góp phần giúp người Mỹ hiểu hơn về cuộc đấu tranh vì chính nghĩa của người dân Việt Nam.
Tuy nhiên, ông cũng cho rằng trong tâm thức nhiều người Mỹ, cuộc chiến tại Việt Nam vẫn là một vết thương chưa lành. Việc không thể chấp nhận thất bại của một siêu cường đã khiến một số người Mỹ cố tìm cách lý giải khác cho cuộc chiến, thay vì nhìn nhận rằng người Việt Nam đã chiến đấu vì phẩm giá và nền độc lập dân tộc.
Theo các học giả, việc nhìn nhận lịch sử một cách trung thực và tôn trọng lẫn nhau không chỉ giúp hai nước khép lại quá khứ, mà còn tạo nền tảng vững chắc để giải quyết các vấn đề hiện tại trong quan hệ song phương Việt – Mỹ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!