Nấm Aspergillus đang mở rộng phạm vi phân bố khi khí hậu nóng lên. (Ảnh: Centres for Disease Control)
Nhóm khoa học tại Đại học Manchester (Anh) vừa công bố bản đồ dự báo sự lan rộng của nấm Aspergillus - một loại ký sinh trùng thực vật phổ biến có thể gây bệnh aspergillosis, tình trạng nguy hiểm chủ yếu ảnh hưởng đến phổi. Kết quả cho thấy, các loài Aspergillus sẽ phát triển tại nhiều khu vực mới như Bắc Mỹ, châu Âu, Trung Quốc và Nga khi khí hậu toàn cầu tiếp tục ấm lên.
Nấm Aspergillus có khả năng phát tán hàng triệu bào tử trong không khí. Hầu hết người khỏe mạnh có thể loại bỏ chúng, nhưng với những người có bệnh phổi mãn tính hoặc suy giảm miễn dịch - như bệnh nhân ung thư, ghép tạng, hậu COVID-19..., nguy cơ nhiễm nấm là rất cao.
"Khi hệ miễn dịch không xử lý được, loại nấm này sẽ phát triển và ‘ăn dần từ bên trong’", nhà nghiên cứu Norman van Rijn nói. Ông cho biết tỷ lệ tử vong do aspergillosis có thể từ 20% - 40%, trong khi việc chẩn đoán lại rất khó do dễ nhầm lẫn với cúm thông thường.
Loài Aspergillus flavus - ưa khí hậu nóng ẩm - có thể mở rộng phạm vi thêm 16% nếu phát thải nhiên liệu hóa thạch không giảm. Loài này kháng nhiều loại thuốc và có thể làm hỏng mùa màng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp Aspergillus flavus vào nhóm nấm nguy hiểm nhất từ năm 2022.
Chuỗi bào tử nấm Aspergillus - loài nấm phổ biến trong đất, cây và thực vật phân hủy. (Ảnh: Getty Images)
Trong khi đó, Aspergillus fumigatus - ưa khí hậu ôn hòa - được dự báo có thể lan tới vùng cực Bắc vào năm 2100, với mức tăng tới 77,5% và có thể ảnh hưởng đến 9 triệu người dân châu Âu.
Khí hậu ấm lên còn khiến nấm thích nghi tốt hơn với nhiệt độ cơ thể người. Thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt hay bão lũ... cũng góp phần phát tán bào tử. Đã có nhiều ca bệnh nấm tăng mạnh sau thiên tai - như sau trận lốc năm 2011 tại bang Missouri (Mỹ).
Giáo sư Justin Remais (UC Berkeley) cho biết số ca aspergillosis tại Mỹ đã tăng khoảng 5% mỗi năm, nhưng dữ liệu còn rất hạn chế. Theo chuyên gia Elaine Bignell (Đại học Exeter), loại nấm này gây tử vong hàng triệu người mỗi năm nhưng vẫn chưa được quan tâm đúng mức.
"Chúng ta đã quen nghe về các bệnh do virus hay vi khuẩn, nhưng lại lơ là với nấm, trong khi bất kỳ ai cũng có thể bị ảnh hưởng trong tương lai", bà Bignell nói.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!