Cuộc chơi F-16 của Ukraine đang gặp thách thức?
Sự kiện được công bố bởi Công ty Fores - một doanh nghiệp có trụ sở tại vùng Ural, Nga, đánh dấu lần đầu tiên F-16, biểu tượng của sức mạnh không quân phương Tây, bị bắn hạ trong cuộc xung đột Nga - Ukraine.
Lễ trao thưởng diễn ra trang trọng với sự hiện diện của các chỉ huy quân đội. Công ty Fores cho biết họ thực hiện cam kết đã đưa ra từ tháng 12/2024 tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg, khi Giám đốc điều hành Sergey Shmotyev tuyên bố sẽ trao khoản tiền mặt hậu hĩnh cho nhóm binh sĩ đầu tiên tiêu diệt một chiếc F-16 của Ukraine. Đây được xem là một phần trong chiến dịch hỗ trợ quân sự của công ty này cho Lực lượng vũ trang Nga, vốn đã lên đến khoảng 3 triệu USD tính đến nay.
Một công ty Nga đã thưởng hậu hĩnh cho các binh sĩ bắn hạ chiến đấu cơ F-16 của Ukraine. (Ảnh: Telegram)
Kể từ khi Mỹ và các quốc gia NATO "bật đèn xanh" cho việc chuyển giao tiêm kích F-16 cho Ukraine vào năm 2023, chính quyền Kiev đặt nhiều kỳ vọng vào loại chiến đấu cơ hiện đại này. Tổng cộng hơn 80 chiếc F-16 dự kiến sẽ được bàn giao cho Ukraine, nhưng tiến độ triển khai chậm hơn dự kiến. Những chiếc đầu tiên chỉ mới bắt đầu hoạt động trong năm 2025, và số lượng chính xác vẫn chưa được công khai.
Tính đến cuối tháng 5/2025, Ukraine đã mất ít nhất 3 chiếc F-16 trong chiến đấu, theo các nguồn tin công khai. Cụ thể, một máy bay bị rơi trong cuộc không chiến vào tháng 8/2024, chiếc thứ hai bị bắn hạ vào tháng 4/2025 tại miền Đông Ukraine, và chiếc thứ ba mất liên lạc vào ngày 16/5 khi đang đối phó với cuộc không kích của Nga. Phi công điều khiến chiếc F-16 cuối cùng may mắn sống sót sau khi nhảy dù.
Nga biến F-16 thành mục tiêu
Phía Nga nhiều lần chỉ trích việc phương Tây viện trợ vũ khí hiện đại cho Ukraine, coi đó là hành động leo thang chiến tranh và kéo dài xung đột. Tổng thống Nga Vladimir Putin từng tuyên bố: "Các máy bay F-16 rồi cũng sẽ bốc cháy như các thiết bị khác phương Tây gửi tới".
Tuyên bố của ông Putin không chỉ là lời cảnh báo, mà giờ đây dường như đang dần trở thành thực tế. Việc bắn rơi được một chiếc F-16 có ý nghĩa lớn về mặt tuyên truyền, tâm lý và quân sự đối với Nga. Khoản tiền thưởng lớn cũng cho thấy Moscow coi việc vô hiệu hóa F-16 là ưu tiên chiến lược.
Các vai trò chính của F-16 trong cuộc chiến bao gồm:
Tăng cường kiểm soát không phận
Ukraine hiện chủ yếu dựa vào các tiêm kích MiG-29 và Su-27 từ thời Liên Xô vốn đã lỗi thời, thiếu radar hiện đại và hạn chế trong tác chiến tầm xa. Trong khi đó, F-16 được trang bị hệ thống radar tiên tiến, có khả năng phát hiện máy bay đối phương từ xa và tấn công chính xác. Điều này giúp Ukraine thu hẹp khoảng cách trước ưu thế vượt trội của không quân Nga.
Hỗ trợ tấn công mặt đất chính xác
F-16 có khả năng mang theo các loại vũ khí dẫn đường hiện đại như bom JDAM, tên lửa AGM-65 Maverick và bom laser Paveway. Với sự hỗ trợ tình báo từ phương Tây, các đòn không kích chính xác bằng F-16 có thể phá hủy kho đạn, trung tâm chỉ huy và tuyến hậu cần của Nga - các mục tiêu then chốt trong chiến tranh hiện đại.
Liên kết tác chiến với NATO
Việc Ukraine sử dụng F-16 - loại tiêm kích chủ lực của nhiều quốc gia NATO giúp không quân nước này dễ dàng tích hợp vào mạng lưới chỉ huy, kiểm soát và thông tin liên lạc của phương Tây. Kiev cũng sẽ được tiếp cận nguồn phụ tùng, kỹ sư, và hỗ trợ kỹ thuật rộng khắp - điều mà các dòng tiêm kích Liên Xô không thể mang lại.
Một máy bay tiêm kích F-16 được cất giữ tại một căn cứ quân sự của Ukraine. (Ảnh: AP)
Bất chấp những tổn thất ban đầu, F-16 vẫn được giới phân tích đánh giá là quân bài chiến lược giúp Ukraine cải thiện năng lực phòng không, phản công và phối hợp với phương Tây.
Chuyển giao F-16 là thông điệp chính trị rõ ràng từ phương Tây gửi tới Điện Kremlin. Đây là cam kết mạnh mẽ về việc tiếp tục hỗ trợ Ukraine với các vũ khí hiện đại, đồng thời tạo động lực tinh thần cho quân đội Ukraine và gây áp lực tâm lý đối với lực lượng Nga.
Tuy vậy, việc vận hành F-16 tại Ukraine cũng đi kèm nhiều trở ngại, bao gồm về hạ tầng kỹ thuật, huấn luyện phi công, chi phí vận hành và bảo trì cao, đặc biệt là nguy cơ bị tấn công từ xa khi Nga nhiều lần sử dụng tên lửa hành trình và UAV cảm tử nhằm vào các cơ sở quân sự trọng điểm của Ukraine.
Việc chiếc F-16 đầu tiên bị bắn rơi tại Ukraine và phần thưởng 195.000 USD dành cho nhóm binh sĩ Nga cho thấy sự khốc liệt của cuộc chiến trên không và những rủi ro mà Ukraine phải đối mặt khi đưa vào vận hành khí tài phương Tây hiện đại.
Dù sở hữu tiềm năng chiến lược rõ rệt, F-16 vẫn chưa thể tạo ra bước ngoặt tức thì trong cuộc đối đầu giữa Nga - Ukraine. Hiệu quả của loại tiêm kích này vẫn phụ thuộc vào cách triển khai, mức độ bảo vệ và sự phối hợp tổng thể trong mạng lưới quân sự của Ukraine và phương Tây. Cuộc chơi với F-16 mới chỉ bắt đầu và kết quả sẽ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố chiến trường chưa thể lường trước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!