Các tín đồ Hồi giáo tụ họp quanh Kaaba - thánh tích linh thiêng nhất của đạo Hồi - tại khuôn viên Đại Thánh đường ở thánh địa Mecca ngày 1/6/2025, trước thềm lễ hành hương Hajj (Ảnh: AFP)
Lễ hành hương Hajj là một trong những lễ hội tôn giáo thường niên lớn nhất thế giới. Sự kiện năm nay sẽ bắt đầu từ ngày 4/6. Nhiệt độ những ngày diễn ra lễ hành hương được dự báo lên đến hơn 40oC.
Hajj là một trong 5 cột trụ của Hồi giáo và cũng là một bổn phận mà tất cả tín đồ Hồi giáo nếu có đủ khả năng phải thực hiện ít nhất một lần trong đời. Theo chính quyền địa phương, tính đến ngày 30/5, hơn 1,3 triệu người hành hương đã đến Saudi Arabia để tham gia lễ hành hương kéo dài nhiều ngày.
Năm nay, chính quyền đã huy động hơn 40 cơ quan nhà nước và 250.000 nhân viên, tăng gấp đôi nỗ lực nhằm giảm thiểu các rủi ro liên quan đến nhiệt độ sau đợt nắng nóng năm 2024 khiến hàng trăm người hành hương tử vong. Theo Bộ trưởng phụ trách lễ Hajj của Saudi Arabia Tawfiq al-Rabiah, các khu vực có bóng râm đã được mở rộng thêm 50.000 m2, hàng nghìn nhân viên y tế sẵn sàng túc trực và hơn 400 máy làm mát sẽ được sử dụng trong suốt lễ Hajj. Phần mềm trí tuệ nhân tạo tiên tiến cũng sẽ được sử dụng để giám sát lượng dữ liệu và hình ảnh khổng lồ, bao gồm cả video từ đội thiết bị bay không người lái giúp kiểm soát đám đông khổng lồ tại Mecca.
Các lều trại dành cho người hành hương Hồi giáo được dựng lên tại Mina, gần thánh địa Mecca, ngày 1/6/2025 (Ảnh: AFP)
Bất chấp thời tiết nóng nực, người hành hương vẫn vui sướng khi đặt chân tới thánh địa Mecca. "Đây thực sự là phước lành từ Thánh Allah. Chúng tôi cảm thấy bình yên và an toàn ở nơi đây" - Abdul Majid Ati, luật sư người Philippines kiêm chuyên gia cố vấn luật Sharia, nói tại khu vực gần Thánh đường Masjid al-Haram.
Năm 2024, 1.301 người hành hương, hầu hết là những người không đăng ký giấy phép nên không được vào lều và xe bus có máy lạnh, đã tử vong khi nhiệt độ tăng vọt lên 51,8oC.
Siết chặt giấy phép hành hương Hajj để ngăn chặn tình trạng quá tải
Trước thềm lễ hành hương Hajj năm nay, chính quyền Saudi Arabia mở chiến dịch siết chặt ngăn chặn những người hành hương không xin giấy phép. Họ tổ chức đột kích thường xuyên, giám sát bằng thiết bị bay không người lái, cảnh báo bằng tin nhắn tới những người muốn lén vào Mecca. Theo đó, chính quyền Saudi Arabia đã ngăn chặn 269.678 người không có giấy phép hành hương Hajj.
Chính phủ nước này cho rằng tình trạng quá tải trong lễ hành hương Hajj là do sự tham gia của những người hành hương không được cấp phép. Đồng thời, chính quyền cũng cho biết phần lớn các nạn nhân thiệt mạng trong đợt nắng nóng khắc nghiệt năm 2024 thuộc nhóm người này.
Giấy phép hành hương Hajj được phân bổ cho các quốc gia theo hạn ngạch và được phân phối cho các cá nhân thông qua hình thức rút thăm. Chi phí đắt đỏ khiến nhiều người tới Mecca mà không xin giấy phép bất chấp nguy cơ bị bắt và trục xuất nếu bị phát hiện. Ngoài phạt tiền lên tới 5.000 USD, những người bị phát hiện vào Mecca trái phép trong thời gian diễn ra lễ Hajj có thể phải đối mặt lệnh cấm nhập cảnh vào Saudi Arabia trong 10 năm.
Các quan chức cũng đã áp dụng hình phạt đối với hơn 23.000 cư dân Saudi Arabia vì vi phạm các quy định về Hajj và thu hồi giấy phép của 400 công ty tổ chức Hajj. Trung tướng Mohammed Al-Omari phát biểu trước truyền thông: "Người hành hương luôn trong tầm kiểm soát của chúng tôi. Bất kỳ ai vi phạm đều sẽ bị xử lý nghiêm minh".
Lực lượng an ninh Saudi Arabia đứng nghiêm trang dưới chân bức chân dung Thái tử Mohammed bin Salman trong một cuộc diễu binh tại Mecca, ngày 31/5/2025, chào đón dòng người hành hương đổ về dự lễ Hajj thường niên (Ảnh: AFP)
Số lượng người bị trục xuất cho thấy quy mô lớn của các cuộc hành hương không phép, đồng thời phản ánh nhu cầu mạnh mẽ được thực hiện nghĩa vụ Hajj. Hiện tại, có khoảng 1,4 triệu tín đồ Hồi giáo đang có mặt tại thánh địa Mecca. Dự kiến sẽ còn nhiều người tiếp tục đổ về đây trong những ngày tới.
Những năm gần đây, lễ hành hương Hajj đã vướng phải nhiều lo ngại do tình trạng nắng nóng cực đoan khi hàng triệu người hành lễ ngoài trời trong khung giờ nắng gắt nhất trong ngày. Các ca tử vong tại Hajj không phải là hiếm, đặc biệt khi có thời điểm, hơn 2 triệu người cùng đổ về Saudi Arabia để thực hiện cuộc hành hương kéo dài 5 ngày. Các vụ giẫm đạp chết người và tai nạn thương tâm cũng từng xảy ra.
Cơ quan Phòng vệ Dân sự Saudi Arabia cho biết, năm nay lần đầu tiên nước này triển khai máy bay không người lái (drone) trong mùa Hajj. Các thiết bị này sẽ hỗ trợ công tác giám sát, theo dõi an ninh và thậm chí có thể được sử dụng để dập lửa khi cần thiết.
Saudi Arabia - nơi có những thánh địa linh thiêng nhất của đạo Hồi ở Mecca và Medina - thu về hàng tỷ USD mỗi năm từ lễ hành hương Hajj và từ các cuộc hành hương khác như Umrah. Những cuộc hành hương này cũng nâng cao địa vị của Quốc vương Saudi Arabia, được ví như Người bảo vệ hai thánh đường Hồi giáo linh thiêng ở Mecca và Medina.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!