Thái tử Saudi Arabia, Mohammed bin Salman Al Saud (phải) và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc gặp ở Riyadh, ngày 13/5/2025. (Ảnh: THX/TTXVN)
Ở một số khía cạnh, chuyến thăm Vùng Vịnh lần này của Tổng thống Donald Trump được xem như một bản lặp lại của chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ nhất của ông. Tại Saudi Arabia (Ả Rập Xê Út), ông Trump khi đó cũng được đón tiếp bằng nghi lễ xa hoa và hàng loạt thông báo về các khoản đầu tư trị giá hàng tỷ USD.
Trong một bức ảnh chụp ngày 21/5/2017, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sisi, Quốc vương Salman của Saudi Arabia và ông Trump cùng đặt tay lên một quả địa cầu phát sáng trong buổi lễ khai trương Trung tâm Toàn cầu Chống Tư tưởng Cực đoan - một hình ảnh gây chú ý trên toàn thế giới vào thời điểm đó.
Năm 2017, ông Trump tới Trung Đông với mục tiêu củng cố các mối quan hệ sau khi ông ban hành lệnh cấm nhập cảnh với công dân từ một số quốc gia Hồi giáo. Đồng thời, ông cũng tranh thủ thực hiện một số thỏa thuận với các nhà lãnh đạo được cho là "độc đoán" đang tìm kiếm sự công nhận trên trường quốc tế.
Một trong những hình ảnh đáng nhớ là khi ông Trump mặc vest đen, cầm kiếm và tham gia điệu múa kiếm truyền thống trong lễ đón tại Riyadh - một khoảnh khắc biểu trưng cho sự hòa nhập và hợp tác với nước chủ nhà.
"Chuyến đi lần này của Tổng thống nhằm tái khẳng định tầm nhìn về một Trung Đông tự hào, thịnh vượng và thành công, nơi Hoa Kỳ và các quốc gia trong khu vực hợp tác cùng nhau, đánh bại chủ nghĩa cực đoan, thay vào đó thúc đẩy thương mại và giao lưu văn hóa", theo tuyên bố của Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt.
Tuy nhiên, theo chuyên gia kinh tế chính trị Karen Young từ Viện Trung Đông, những biến động hiện nay tại khu vực khiến thông điệp của ông Trump có thể trở nên phức tạp hơn.
Thái tử kiêm Thủ tướng Saudi Arabia Mohammed Bin Salman chào đón Tổng thống Donald Trump theo nghi thức hoàng gia xa hoa. (Ảnh: AP)
Ý đồ của ông Trump có thể nằm ngoài tầm với
Khi mới nhậm chức hồi tháng 1/2025, ông Trump đặt ra nhiều mục tiêu lớn tại Trung Đông: chấm dứt xung đột ở Gaza, ngăn Iran tiến gần tới việc sở hữu vũ khí hạt nhân và thuyết phục Saudi Arabia bình thường hóa quan hệ với Israel bằng cách tham gia vào Hiệp định Abraham.
Tuy nhiên, theo Dennis Ross - cựu cố vấn về Trung Đông dưới thời các Tổng thống Mỹ như: ông George H.W. Bush và Bill Clinton, triển vọng để Riyadh tham gia hiệp định này hiện khá thấp vì cuộc chiến ở Gaza vẫn đang trong thế bế tắc.
Chuyên gia Ross nhận định rằng mọi thảo luận về Hiệp định Abraham, nếu có, sẽ diễn ra sau cánh cửa đóng kín. Và trong bối cảnh này, các thỏa thuận kinh tế, thương mại sẽ trở nên quan trọng hơn đối với ông Trump.
Tổng thống Donald Trump gặp gỡ Thái tử kiêm Thủ tướng Saudi Arabia Mohammed Bin Salman trong chuyến công du 3 nước Trung Đông, ngày 13/5/2025. (Ảnh: Getty Images)
Trong chuyến đi đầu tiên tới thủ đô Riyadh năm 2017, ông Trump từng công bố các hợp đồng vũ khí trị giá gần 110 tỷ USD, và chính quyền Mỹ khi đó tuyên bố tổng số tiền đầu tư có thể lên tới 350 tỷ USD nếu tính cả các cam kết dài hạn.
Tuy nhiên, theo Bộ Ngoại giao Mỹ, từ đó đến nay, chỉ khoảng 30 tỷ USD trong số đó đã được "triển khai" dưới dạng các thương vụ quân sự với Saudi Arabia. Nói cách khác, việc công bố ở Riyadh mới chỉ dừng lại ở lời nói.
"Các hợp đồng vũ khí là một quy trình phức tạp, liên quan đến nhiều vòng đàm phán, các cơ quan liên bang, Quốc hội, nhà sản xuất vũ khí và quốc gia mua hàng", John Parachini - nhà nghiên cứu quốc phòng cấp cao tại RAND Corporation - cho biết.
Chuyến công du lần này, dù mang nhiều điểm giống với năm 2017, nhưng lại đặt ông Trump vào bối cảnh hoàn toàn khác: khu vực đang đầy bất ổn và các mục tiêu lớn đối mặt với nhiều rào cản.
Đặt mục tiêu kinh tế lên hàng đầu?
Theo trang Conversation, chương trình nghị sự của Tổng thống Donald Trump tại thủ đô Riyadh phần lớn là sự tiếp nối các chính sách truyền thống của Washington, đặc biệt trong việc củng cố quan hệ an ninh với các quốc gia quân chủ vùng Vịnh - điều mà Israel từ lâu đã chấp nhận, thậm chí có thể nói là âm thầm ủng hộ. Dù vậy, chuyến thăm này có thể khiến mối quan hệ giữa ông Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu xuất hiện những rạn nứt đáng kể.
Chuyến công du kéo dài bốn ngày tới khu vực vùng Vịnh - cũng là chuyến đi mang dấu ấn chính sách đầu tiên kể từ sau khi ông Trump tái đắc cử - được công bố với mục tiêu chính là thúc đẩy quan hệ kinh tế và hợp tác an ninh giữa Mỹ và các đồng minh lâu năm tại khu vực Trung Đông.
Tỷ phú Elon Musk, trong vai trò cố vấn tối cao của Tổng thống Donald Trump (trái), và CEO Jensen Huang của Nvidia (giữa) đang chuẩn bị vào diện kiến Thái tử Saudi Arabia tại Cung điện Hoàng gia ở thủ đô Riyadh, ngày 13/5/2025. (Ảnh: Getty Images).
Nhiều tỷ phú đứng đầu những tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới như Elon Musk hay CEO OpenAI Sam Altman, CEO Jensen Huang của Nvidia… đã tháp tùng ông Trump tới thủ đô Riyadh để dự một diễn đàn đầu tư quy mô lớn tổ chức tại đây.
Trong khuôn khổ chuyến thăm, ông Trump được cho là sẽ ký hàng loạt thỏa thuận thương mại trị giá hàng chục tỷ USD với các nước vùng Vịnh. Các thỏa thuận này bao gồm những hợp đồng mua bán vũ khí quy mô chưa từng có, các khoản đầu tư lớn từ các quỹ tài chính Vùng Vịnh vào nền kinh tế Mỹ, và thậm chí có khả năng bao gồm một "món quà" đặc biệt từ Qatar - một chiếc chuyên cơ Boeing 747 sang trọng có thể được sử dụng làm máy bay Tổng thống Mỹ Air Force One.
Bên cạnh đó, giới quan sát cũng nhận định khả năng Washington và Riyadh sẽ tiến tới thành lập một liên minh an ninh mới trong khu vực.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!