Chính quyền Trump đã yêu cầu Sở Thuế vụ Mỹ xóa bỏ đặc quyền được miễn thuế của Đại học Harvard. (Ảnh minh họa: CNBC)
Lý do mà HHS đưa ra là do Harvard không giải quyết thỏa đáng tình trạng quấy rối bài Do Thái và phân biệt chủng tộc diễn ra trong khuôn viên nhà trường.
Động thái này là một phần trong loạt biện pháp mạnh tay của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhằm siết ngân sách liên bang cho các cơ sở giáo dục đại học, mà theo ông là đang bị ảnh hưởng bởi các tư tưởng "chống Mỹ", "Marxist" và "cánh tả cực đoan".
Chỉ trong vài tuần qua, chính quyền Trump đã đóng băng hoặc cắt bỏ các khoản tài trợ và hợp đồng liên bang trị giá gần 3 tỷ USD dành cho Harvard - ngôi trường danh giá thuộc khối "Ivy League" có trụ sở tại Cambridge, bang Massachusetts.
Trong tuyên bố đăng trên mạng xã hội X ngày 19/5, HHS nêu rõ: "Do Đại học Harvard tiếp tục không có biện pháp giải quyết tình trạng quấy rối bài Do Thái và phân biệt chủng tộc, Bộ sẽ chấm dứt nhiều khoản tài trợ kéo dài nhiều năm của trường, áp dụng với toàn bộ thời gian thực hiện".
Từ khi nhậm chức nhiệm kỳ 2 hồi tháng 1/2025, Tổng thống Trump đã nhiều lần tuyên bố sẽ cải tổ hệ thống giáo dục đại học Hoa Kỳ thông qua việc kiểm soát chặt chẽ nguồn ngân sách tài trợ nghiên cứu. Ông cáo buộc Harvard vẫn tiếp tục xem xét yếu tố sắc tộc trong tuyển sinh và dung túng cho các hành vi phân biệt đối xử với người Do Thái, đặc biệt trong bối cảnh phong trào sinh viên ủng hộ Palestine lan rộng tại các trường đại học Mỹ hồi năm ngoái.
Không chỉ Harvard, Đại học Columbia ở New York cũng đang trở thành mục tiêu điều tra của chính phủ Mỹ, với những cáo buộc tương tự liên quan đến chủ nghĩa bài Do Thái.
Harvard hiện chưa đưa ra phản hồi chính thức trước các yêu cầu bình luận. Tuy nhiên, trước đó, trường này cho biết không thể "tự gánh vác toàn bộ chi phí" từ các khoản tài trợ bị đóng băng và đang nỗ lực hỗ trợ các nhà nghiên cứu tìm kiếm nguồn tài trợ thay thế. Harvard cũng đang khởi kiện chính quyền Tổng thống Trump vì quyết định cắt tài trợ này.
Hồi đầu tháng 5, Harvard đã đạt được thỏa thuận dàn xếp với một sinh viên Do Thái Chính thống giáo trong vụ kiện thu hút nhiều chú ý. Sinh viên này cáo buộc nhà trường làm ngơ trước tình trạng bài Do Thái diễn ra trong khuôn viên trường. Thỏa thuận được ký kết chỉ 4 tháng sau khi Harvard cam kết tăng cường các biện pháp bảo vệ sinh viên Do Thái và giải quyết hai vụ kiện khác liên quan đến cáo buộc trường là "ổ bài Do Thái".
Vụ việc này tiếp tục làm dấy lên tranh cãi gay gắt tại Mỹ về ranh giới giữa quyền tự do học thuật, biểu tình sinh viên và trách nhiệm của các trường đại học trong việc đảm bảo môi trường học tập không kỳ thị, phân biệt.
Ngày 21/4, Đại học Harvard thông báo đã đệ đơn kiện chính quyền của Tổng thống Donald Trump lên Tòa án liên bang tại Massachusetts về lệnh đóng băng hơn 2,2 tỷ USD tài trợ liên bang. (Ảnh: AA)
Harvard phản đối quyết liệt động thái từ chính quyền Trump
Ngày 1/5, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ thu hồi tình trạng miễn thuế của Đại học Harvard, lặp lại cảnh báo mà ông đã đưa ra từ tháng trước. Ngay trong ngày, Harvard lập tức phản ứng, cho rằng đây là một động thái "không có cơ sở pháp lý", phản ánh sự leo thang trong căng thẳng giữa Nhà Trắng và ngôi trường đại học lâu đời nhất nước Mỹ.
Nếu lời đe dọa của ông Trump trở thành hiện thực, nó sẽ gây đảo lộn nghiêm trọng đến tài chính của Harvard. Phát ngôn viên của trường nhấn mạnh: "Không có căn cứ pháp lý nào để thu hồi tình trạng miễn thuế của Harvard". Theo luật liên bang, Tổng thống không được phép ra lệnh cho Sở Thuế vụ (IRS) điều tra một tổ chức cụ thể. Nếu có chỉ thị như vậy, nhân viên IRS có trách nhiệm báo cáo lên cơ quan giám sát nội bộ.
Hiện tại, nhờ có quy chế miễn thuế, Harvard không phải đóng hầu hết các loại thuế liên bang và các khoản đóng góp từ cá nhân hay tổ chức đều được khấu trừ thuế. Nếu bị tước bỏ đặc quyền này, Harvard sẽ phải đóng thuế thu nhập và nguy cơ sụt giảm nghiêm trọng các khoản tài trợ. Được biết, hoạt động từ thiện hiện chiếm khoảng 45% doanh thu thường niên của trường, phần lớn đến từ khoản chi trả của quỹ tài trợ trị giá 53 tỷ USD.
Cuộc đối đầu giữa Harvard và chính quyền Trump ngày càng gay gắt. Nhà Trắng cáo buộc trường "bao che cho chủ nghĩa bài Do Thái và phân biệt đối xử", đồng thời yêu cầu Harvard nộp báo cáo, thay đổi chính sách tuyển sinh và chấp nhận giám sát từ bên ngoài.
Harvard đã nhiều lần bác bỏ các yêu cầu trên và gần đây đã đệ đơn kiện lên tòa án liên bang ở Massachusetts sau khi chính quyền Trump đóng băng hơn 2 tỷ USD tiền tài trợ liên bang dành cho trường.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!