Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí PNAS Nexus mới đây cho thấy hàng triệu km sông ngòi trên toàn thế giới, đặc biệt là khu vực Đông Nam Á, đang chứa mức ô nhiễm kháng sinh đủ cao để thúc đẩy tình trạng kháng thuốc và gây hại cho sinh vật thủy sinh. Đây là nghiên cứu đầu tiên ước tính quy mô ô nhiễm sông ngòi toàn cầu chỉ từ việc sử dụng kháng sinh của con người.
Nhóm chuyên gia từ Đại học McGill đã phát triển mô hình toàn cầu được xác thực bằng dữ liệu thực địa từ gần 900 địa điểm sông. Kết quả cho thấy mỗi năm, khoảng 8.500 tấn kháng sinh - tương đương gần 1/3 lượng con người tiêu thụ - đang đổ vào hệ thống sông ngòi trên thế giới, ngay cả sau khi nước thải đã qua xử lý.
Amoxicillin - loại kháng sinh được sử dụng nhiều nhất toàn cầu - được phát hiện hiện diện ở mức rủi ro cao nhất, đặc biệt tại Đông Nam Á. Tại khu vực này, việc sử dụng kháng sinh ngày càng tăng trong khi năng lực xử lý nước thải còn hạn chế, khiến vấn đề trở nên trầm trọng hơn.
Nghiên cứu nhấn mạnh rằng dư lượng từ từng loại kháng sinh riêng lẻ tuy nhỏ và khó phát hiện, nhưng môi trường tiếp xúc mãn tính với những chất này có thể gây rủi ro tiềm tàng cho sức khỏe con người cũng như hệ sinh thái. Giáo sư Bernhard Lehner, đồng tác giả nghiên cứu, khẳng định: "Kháng sinh là thiết yếu cho sức khỏe toàn cầu, nhưng những tác động ngoài ý muốn đến môi trường là vấn đề cần được quản lý chặt chẽ".
Đáng chú ý, nghiên cứu chỉ tập trung vào lượng kháng sinh từ tiêu dùng của con người mà chưa xét đến các nguồn quan trọng khác như vật nuôi hoặc nhà máy dược phẩm. Theo giáo sư Jim Nicell, ô nhiễm từ những nguồn này có thể khiến tình hình nghiêm trọng hơn, và cần có các chương trình giám sát để theo dõi kháng sinh và hóa chất trong hệ thống nước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!