Các thành viên phái đoàn Nga đàm phán trực tiếp với phái đoàn Ukraine tại Cung điện Ciragan, Istanbul, ngày 2/6 (Ảnh: AFP)
Đề xuất 12 điểm nhằm giải quyết xung đột
Theo tài liệu mà kênh RT của Nga công bố, phần đầu tiên của bản ghi nhớ nêu rõ 12 điều kiện then chốt để chấm dứt chiến sự:
1. Công nhận các vùng lãnh thổ đã sáp nhập vào Nga, bao gồm bán đảo Crimea (sáp nhập năm 2014), các "nước cộng hòa nhân dân" Donetsk (DPR) và Luhansk (LPR), cũng như các tỉnh Kherson và Zaporizhzhia - nơi đã tổ chức trưng cầu dân ý gia nhập Nga năm 2022. Ukraine phải rút toàn bộ lực lượng khỏi các khu vực này.
2. Cam kết trung lập vĩnh viễn, không gia nhập NATO hoặc bất kỳ liên minh quân sự nào khác, cũng như không cho phép nước ngoài đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ Ukraine.
3. Rút khỏi mọi hiệp ước quốc tế mâu thuẫn với quy chế trung lập, đặc biệt là các thỏa thuận hợp tác quân sự với phương Tây.
4. Cam kết phi hạt nhân, cấm sở hữu, triển khai hoặc vận chuyển vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt khác.
5. Giới hạn quy mô quân đội, cả về nhân lực lẫn trang bị, đồng thời giải thể các nhóm vũ trang mang tư tưởng dân tộc cực đoan trong lực lượng vũ trang và Vệ binh Quốc gia Ukraine.
6. Bảo vệ quyền lợi của cộng đồng người Nga và người nói tiếng Nga tại Ukraine, công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức thứ hai.
7. Chấm dứt tuyên truyền chủ nghĩa phát xít và giải thể các tổ chức cực đoan, bao gồm các đảng phái có tư tưởng dân tộc chủ nghĩa cực đoan.
8. Dỡ bỏ mọi biện pháp trừng phạt và cấm vận đối với Nga, đồng thời cam kết không áp đặt thêm bất kỳ biện pháp tương tự trong tương lai.
9. Tạo điều kiện cho việc đoàn tụ gia đình và hỗ trợ người di tản do xung đột.
10. Từ bỏ yêu cầu bồi thường thiệt hại chiến tranh, cả từ phía Ukraine lẫn Nga.
11. Chấm dứt mọi hình thức hạn chế tôn giáo, đặc biệt liên quan đến Giáo hội Chính thống Ukraine có quan hệ với Tòa Thượng phụ Moscow.
12. Từng bước khôi phục quan hệ song phương, bao gồm ngoại giao, kinh tế, giao thông và cả quá cảnh khí đốt.
Các thành viên phái đoàn Ukraine tại Cung điện Ciragan, Istanbul, ngày 2/6 (Ảnh: AFP)
Hai phương án ngừng bắn: Đơn lẻ và toàn diện
Phần thứ hai của bản ghi nhớ đưa ra hai lựa chọn để đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
Phương án 1: Ukraine bắt đầu rút quân khỏi các vùng lãnh thổ mà Nga tuyên bố đã sáp nhập và rút lực lượng khỏi khu vực biên giới với Nga trong một khoảng cách cụ thể (chưa được công bố). Toàn bộ quá trình này phải hoàn tất trong vòng 30 ngày.
Phương án 2 (được gọi là "gói đề xuất tổng hợp"): Bao gồm ngừng toàn bộ hoạt động quân sự (ngoại trừ việc rút quân), dừng tổng động viên, chấm dứt viện trợ quân sự từ nước ngoài, đặc biệt là từ phương Tây, và chấm dứt sử dụng vệ tinh hay chia sẻ tình báo.
Ngoài ra, Ukraine được yêu cầu:
- Bãi bỏ tình trạng thiết quân luật;
- Cam kết không tiến hành các hoạt động gián điệp, phá hoại nhằm vào Nga;
- Thành lập trung tâm giám sát lệnh ngừng bắn song phương;
- Thực hiện thả tù binh và ân xá cho dân thường bị bắt;
- Công bố ngày tổ chức bầu cử tổng thống và Quốc hội, chậm nhất là 100 ngày sau khi chấm dứt thiết quân luật.
Phần cuối của bản ghi nhớ đề xuất một quy trình ba giai đoạn để hiện thực hóa hòa bình:
- Soạn thảo hiệp ước hòa bình, song song với việc thiết lập lệnh ngừng bắn tạm thời kéo dài 2-3 ngày để thu gom thi thể tại các điểm nóng giao tranh. Nga cam kết bàn giao khoảng 6.000 thi thể binh sĩ Ukraine trong thời gian này.
- Thiết lập lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày, được kích hoạt ngay khi Ukraine bắt đầu rút quân theo đúng lộ trình. Trong giai đoạn này, Ukraine sẽ thực hiện đầy đủ các cam kết trong gói đề xuất tổng hợp.
- Tổ chức bầu cử quốc gia để hình thành bộ máy chính quyền mới tại Ukraine. Sau đó, hai bên sẽ ký hiệp ước hòa bình chính thức. Văn kiện này sẽ được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thông qua dưới dạng một nghị quyết ràng buộc pháp lý, tạo nền tảng cho việc khôi phục quan hệ giữa Nga và Ukraine.
Hiện tại, phía Ukraine chưa đưa ra phản ứng chính thức về bản ghi nhớ hòa bình nói trên.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!