Anh - EU tan băng quan hệ, xóa bỏ rào cản và định hình tương lai

Ban Thời sự-Thứ tư, ngày 21/05/2025 09:48 GMT+7

bangdatally.xyz - Liên minh châu Âu (EU) và Anh đã đạt thỏa thuận bước ngoặt, định hình tương lai mối quan hệ hậu Brexit.

Quan hệ Anh - EU tan băng hậu Brexit

Sau quá trình chia tách kéo dài và tốn kém giữa Anh và EU, hai bên đang dần xích lại gần nhau để thúc đẩy hợp tác - đặc biệt là trong an ninh, quốc phòng và thương mại, qua đó giúp phát triển kinh tế và tăng cường an ninh trên lục địa.

Vấn đề quốc phòng, thương mại - vốn là những chủ đề hóc búa trong định hình mối quan hệ Anh - EU hậu Brexit - cuối cùng cũng đã đạt được sự thống nhất. Anh và EU đồng ý về một hiệp ước an ninh - quốc phòng, cho phép Anh tiếp cận quỹ quốc phòng trị giá 141 tỷ USD của EU, đồng thời London có nghĩa vụ đóng góp tài chính tương ứng.

Về thương mại, hai bên cam kết giảm thủ tục hành chính cho các nhà sản xuất thực phẩm và nông nghiệp, giúp thực phẩm rẻ hơn. Trong lĩnh vực thủy sản, Anh và EU đã đồng ý về một khung hợp tác về thỏa thuận đánh bắt cá kéo dài 12 năm. Theo thỏa thuận, tàu cá châu Âu sẽ được phép tiếp tục hoạt động trong vùng biển Anh. Đổi lại, EU sẽ giảm bớt thủ tục hành chính cho nông dân và ngư dân Anh khi xuất khẩu hàng hóa sang thị trường EU.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen phát biểu: "Chúng ta đang sang một trang mới trong mối quan hệ độc đáo của chúng ta. Đây là câu chuyện về những đối tác lịch sử và tự nhiên sát cánh bên nhau trên trường quốc tế, đối mặt với hầu hết những thách thức giống nhau, theo đuổi cùng mục tiêu, cùng chí hướng, chia sẻ cùng những giá trị".

Thỏa thuận giữa Anh và EU cũng bao gồm các kế hoạch cho một chương trình mới cho phép những người trẻ tuổi châu Âu đi du lịch và làm việc tại Anh và ngược lại. Thỏa thuận mở rộng quyền tiếp cận dữ liệu từ Europol, tăng cường hợp tác về thông tin sinh trắc học và phương tiện. Du khách Anh sẽ có thể sử dụng lại cổng eGate tại cửa khẩu EU, giúp rút ngắn thời gian kiểm tra hộ chiếu.

Anh - EU tan băng quan hệ, xóa bỏ rào cản và định hình tương lai - Ảnh 1.

(Ảnh: Bruegel)

Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố: "Đây là hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa Anh và EU. Nó đánh dấu một kỷ nguyên mới trong mối quan hệ của chúng ta và thỏa thuận này là một chiến thắng cho cả hai bên. Nó mang lại cho chúng ta quyền tiếp cận chưa từng có vào thị trường EU, tốt nhất so với bất kỳ quốc gia nào bên ngoài EU hoặc EFTA".

Dù cả hai bên đều dành những ngôn từ tích cực nhất cho thỏa thuận đạt được. Nhưng các thỏa thuận này sẽ không đảo ngược Brexit. Thủ tướng Starmer khẳng định Anh sẽ không quay lại thị trường chung và liên minh hải quan EU, còn EU cũng thận trọng trước việc cấp đặc quyền cho Anh mà không có nghĩa vụ tài chính tương ứng.

Ông David Henig - Trung tâm Kinh tế Chính trị Quốc tế Châu Âu - nói: "Anh vẫn duy trì các ranh giới đỏ của mình, không trở thành thành viên của thị trường chung, không tham gia vào liên minh thuế quan. Không có tự do di chuyển giữa Anh và EU. Nước Anh vẫn có quyền tự do thực chất để thiết lập các quy định riêng của mình trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều mà hai bên đã đồng ý là là thắt chặt quan hệ và xóa bỏ các rào cản trong một số lĩnh vực cụ thể".

Anh và Liên minh châu Âu cho biết hai bên sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh thường niên để tiếp tục tìm kiếm những lĩnh vực hợp tác mới.

Hội nghị thượng đỉnh thường niên đầu tiên giữa EU và Anh hậu Brexit lần này là kết quả của nỗ lực được Thủ tướng Anh Keir Starmer thúc đẩy nhằm khôi phục quan hệ với EU - đối tác thương mại lớn nhất của Anh. Sau 5 năm rạn nứt bởi Brexit, mối quan hệ giữa Anh và Liên minh châu Âu (EU) đang cho thấy những tín hiệu tan băng đầy triển vọng.

Tái khởi động mối quan hệ Anh - EU

Động lực khiến Anh và EU xích lại gần nhau cơ bản được phản ánh qua những thỏa thuận được hai bên thống nhất một cách thiện chí. Từ góc độ Liên minh châu Âu, Chủ tịch Ủy ban châu Âu khẳng định những thách thức an ninh và kinh tế trong thời gian gần đây đã đưa Anh đến gần hơn với châu Âu. Diễn biến liên quan cuộc chiến tại Ukraine cùng việc Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt chính sách thuế đối ứng, thay đổi quan điểm về trợ cấp cho an ninh châu Âu đã khiến Anh và EU sớm thống nhất các thỏa thuận trong lĩnh vực quốc phòng và thương mại.

Anh - EU tan băng quan hệ, xóa bỏ rào cản và định hình tương lai - Ảnh 2.

(Ảnh: European Parliament)

Kể từ thời điểm Anh rời khỏi Liên minh châu Âu, xuất khẩu của nước này giảm 21% và giảm 7% đối với nhập khẩu. Khi thiệt hại kinh tế do Brexit gây ra cho Anh ngày càng tăng, các cuộc thăm dò cử tri tại Anh cho thấy nhiều người Anh từng bỏ phiếu cho Brexit đang hối hận về quyết định của mình. Số cử tri Anh muốn có mối quan hệ chặt chẽ hơn với EU đã tăng gấp đôi.

Tương lai quan hệ Anh - EU

Trong nội bộ nước Anh, quan điểm về tương lai với Liên minh châu Âu vẫn còn nhiều bất đồng. Các đảng đối lập của Anh gọi sự đánh đổi trong các thỏa thuận là "phản bội" Brexit, nhất là khi Thủ tướng Anh gia hạn quyền đánh cá cho các đội tàu EU tại vùng biển của nước này đến năm 2038, nhằm tạo thuận lợi cho các thỏa thuận về thương mại, quốc phòng.

Bất chấp những chỉ trích, nỗ lực thiết lập lại quan hệ với liên minh châu Âu trở thành chủ đề trọng tâm trong chính sách đối ngoại của Anh từ khi đảng Lao Động cầm quyền. Thông điệp đưa ra là Anh sẵn sàng xóa mọi rào cản và xây dựng mối quan hệ mới với EU. Trong khi tăng cường hợp tác với các thể chế thuộc Liên minh châu Âu, Anh tiếp tục củng cố quan hệ với các nước thành viên, nhất là ở khu vực Đông và Bắc Âu.

Giới phân tích Anh nhận định hầu hết người dân tin rằng việc tuân thủ các quy tắc của EU trong một số lĩnh vực sẽ gây tranh cãi với những người Anh muốn xóa bỏ mọi ảnh hưởng từ EU. Tuy nhiên, điều này không thực tế khi 50% giao dịch thương mại của Vương Quốc Anh được thực hiện với thị trường chung châu Âu.

Nếu coi việc Anh rời EU như một cuộc ly hôn, thỏa thuận lần này đặt ra những quy định về quyền lợi, nghĩa vụ để hai bên làm bạn như thế nào thời hậu Brexit. Quá trình EU - Anh nối lại hợp tác vẫn còn nhiều rào cản. Tuy nhiên, việc hai bên duy trì thiện chí đang mở ra nhiều cơ hội mới cho công dân và doanh nghiệp của cả hai bên. Về mặt chiến lược, hội nghị lần này cũng làm rõ một thực tế rằng dù Anh đã rời khỏi EU về mặt thể chế, quốc gia này vẫn là một phần không thể tách rời trong cấu trúc an ninh chung của châu Âu.