Long nhãn giúp dưỡng tâm, an thần

Theo Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng thuốc dân tộc, long nhãn có còn có nhiều tên gọi khác như lệ chi nô, á lệ chi, mạy ngận… là cùi của quả nhãn đã sấy khô. Vào mùa hạ và mùa thu, người dân thường hái quả nhãn đã chín về để làm long nhãn với công thức như sau: quả nhãn chín có cùi dày, ráo nước đem phơi nắng to hoặc sấy nhẹ ở nhiệt độ từ 40 đế 50 độ C. Đến khi lắc quả có tiếng kêu lóc cóc, mang ra bóc vỏ, lấy cùi đã nhăn vàng, rồi sấy ở hiệt độ từ 50 đến 60 độ C đến khi nắm mật không dính tay (độ ẩm dược liệu dưới 18%) thì bỏ ra, tách rời từng cùi một. Chú ý giữ vệ sinh khi bóc cùi và khi sấy, phơi. Chùm quả trước khi phơi hoặc sấy có thể nhúng nước sôi từ 1 đến 2 phút.

Trong y học cổ truyền, long nhãn được ghi có vị ngọt, tính ôn, vào hai kinh tâm và tỳ có tác dụng ích tâm tỳ, bổ khí huyết, an thần trí. Long nhãn là một vị thuốc bổ, chữa các bệnh suy nhược thần kinh, tim đập hồi hộp, kém ngủ, hay quên và đại tiện ra máu. Liều dùng là từ 6 đến 15g một ngày, sắc nước uống hoặc chế thành cao, ngâm rượu, viên hoàn.

Có một số trường hợp được khuyến cáo không nên dùng long nhãn là những người bên ngoài cảm mạo, bên trong uất hoả, đầy bụng.

Quả nhãn tươi (Hình minh họa: exoticfruitbox.com)

Một số bài thuốc có long nhãn trong y học dân gian:

- Chữa tư lự quá nhiều, hồi hộp khó ngủ, hay quên: long nhãn 30g, phục thần 30g, hoàng kỳ 30g, toan táo nhân 3g, nhân sâm 15g, mộc hương 15g, chích cam thảo 8g, đương quy 3g, viễn chí 3g. Tất cả ngâm rượu uống.

- Chữa các triệu chứng kém ăn, mất ngủ, mồ hôi trộm, mệt mỏi: long nhãn 50g, cao ban long 40g. Sắc long nhãn, thái nhỏ cao ban long cho vào nước sắc long nhãn. Đun nóng để hòa tan cao sau đó để nguội, thái thành miếng nhỏ. Uống mỗi lần 10g vào buổi tối trước khi đi ngủ và sáng sớm.

- Bổ huyết, kiện tỳ, dưỡng tâm, an thần: dùng cháo long nhãn cho người huyết hư. Công thức bao gồm long nhãn 16g, đại táo 15g, ngạnh mễ (gạo tẻ) 100g nấu cháo ăn thường xuyên mỗi ngày một thang, ăn liên tục vài ba tuần.

- Tác dụng ích khí huyết, bổ thận âm: dùng long nhãn 16g, hoài sơn 16g, giáp ngư 500g. Giáp ngư mổ bỏ ruột, cắt thành miếng rồi đem hầm với 2 vị thuốc trên, khi chín nhừ nêm gia vị vào, ăn thịt và uống nước.

- Bổ can, thận, ích khí huyết: dùng câu kỷ tử 12g, long nhãn 12g, hoàng tinh 12g, đường kính 50g, trứng chim bồ câu 4 quả. Lấy ba vị thuốc đem rửa sạch, thái nhỏ, bỏ vào nồi thêm 3 bát nước đun sôi, sau 30 phút đập trứng chim câu vào, chia đều uống làm hai ngày, mỗi ngày một lần, trong vài tuần.

- Bổ ích khí huyết, dưỡng tâm an thần: long nhãn tươi 300g, đường kính trắng 500g, hai thứ bỏ vào chưng kỹ, để nguội rồi cho vào lọ kín. Mỗi lần ăn từ 12 đến16g, ngày 2 lần.

- Bổ huyết, điều trị chứng thiếu máu, cơ thể suy nhược, thể trạng mệt mỏi, đoản hơi: long nhãn 16g, đương quy 12g, hoàng kỳ 12g, thục địa 16g. Sắc uống ngày một thang, chia 2 lần, uống ấm.

- Tác dụng an thần, ích trí, trị chứng mất ngủ, trí nhớ suy giảm, hay quên, lo nghĩ quá nhiều dẫn đến tâm hồi hộp, loạn nhịp, hoa mắt, chóng mặt: dùng long nhãn 16g, câu đằng 12g, toan táo nhân 10g, thục địa 16g.

- Trường hợp tỳ hư, ăn uống tiêu hóa kém, không ngon miệng: dùng bạch truật 12g, hoài sơn 12g, long nhãn 12g, ý dĩ nhân 10g, liên nhục 10g, phục thần 12g, cam thảo 8g. Sắc uống, ngày 1 thang.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!