Bí mật về bộ não thứ hai của con người... ở bụng

Bạn đang đọc những từ này bởi vì bạn có một bộ não trong đầu của bạn. Nhưng bạn có biết bạn cũng có một bộ não ở bụng của bạn không?

"Bộ não thứ hai" này – giống như một ma trận của hàng triệu tế bào thần kinh, bằng cách nào đó, kiểm soát chuyển động cơ ruột mà không cần bất kỳ sự trợ giúp nào từ hệ thần kinh trung ương của bạn. Và những tế bào thần kinh này không thực sự sống trong bụng của bạn, nhưng chúng sống trong ruột già, hoặc hồi tràng - cơ quan giống như ống nối ruột non với trực tràng và những mục tử của thức ăn bạn ăn qua chân cuối cùng của đường tiêu hóa.

Các nhà khoa học gọi mạng lưới dây thần kinh này là hệ thống thần kinh ruột kết thông minh, và bởi vì nó có thể hoạt động mà không cần hướng dẫn từ não hoặc cột sống, một số nhà khoa học muốn gọi nó là "bộ não thứ hai của con người". Làm thế nào bộ não tự trị ruột này có thể nhận biết và điều khiển cơ thể? Các nhà khoa học không biết chắc chắn. Nhưng theo một nghiên cứu mới trên chuột, công bố ngày 29 tháng 5 trên tạp chí JNeurosci, câu trả lời là ruột cũng có những cảm giác chủ động.

"Hệ thống thần kinh ruột (ENS) chứa hàng triệu tế bào thần kinh cần thiết cho việc tổ chức hành vi của ruột" - nhóm nghiên cứu từ Australia đã quan sát cái gọi là não thứ hai trong phòng thí nghiệm bằng cách kết hợp các kỹ thuật chụp ảnh thần kinh có độ chính xác cao.

Khi các nhà nghiên cứu kích thích chuột bị cô lập với những cú sốc điện nhẹ, họ đã thấy "một mô hình mới lạ của việc thần kinh phối hợp nhịp điệu" tương ứng trực tiếp với các chuyển động cơ ở những phần lân cận của ruột già.

Những hoạt động thần kinh nhịp nhàng, đồng bộ này có thể giúp kích thích các phần cụ thể của cơ ruột ở mức tiêu chuẩn, các nhà nghiên cứu cho biết. Điều này đảm bảo co thắt cơ - còn được gọi là "phức hợp di chuyển đại tràng" - giữ cho phân di chuyển theo đúng hướng ra khỏi cơ thể, và với tốc độ ổn định.

"Điều này cho thấy rằng hoạt động trong ENS có thể phối hợp hoạt động cơ theo thời gian dọc theo chiều dài của đại tràng" - nhóm nghiên cứu viết.

Theo các nhà nghiên cứu, các thói quen nơron đồng bộ tương tự cũng phổ biến trong giai đoạn đầu của sự phát triển não bộ. Điều này có nghĩa là mô hình mà chúng xác định trong ruột kết là một "tài sản nguyên thủy" được giữ lại từ giai đoạn đầu của quá trình tiến hóa của hệ thần kinh ruột.

Nhưng một số nhà khoa học đưa ra giả thuyết hệ thần kinh ruột thực sự tiến hóa trước hệ thần kinh trung ương, mô hình thần kinh đại tràng có thể đại diện cho não hoạt động sớm nhất trong cơ thể bạn. Điều đó có nghĩa là bộ não trong bụng của bạn thực sự có thể là "bộ não đầu tiên của con người", không phải là "bộ não thứ hai ". Nếu điều này là đúng, bạn có thể nói rằng bộ não động vật có vú tiến hóa đầu tiên để thực hiện nhiệm vụ đại tiện, và sau đó để thực hiện các cử động phức tạp hơn.

Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên một mô hình thần kinh được phát hiện trong đại tràng, và cho đến nay, nó chỉ được tìm thấy ở chuột. Các nhà nghiên cứu tin tưởng rằng những phát hiện của họ cũng có thể áp dụng cho các động vật có vú khác. Nhưng một sự hiểu biết rõ ràng về sức mạnh của hệ thần kinh ruột ở người sẽ đòi hỏi nghiên cứu sâu hơn.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!