Bệnh béo phì khiến khó cảm nhận vị thức ăn như nào?

Khi chuột trở nên mập mạp do chế độ ăn giàu chất béo, một số “nụ” vị giác của chúng biến mất. Sự biến mất này có thể lí giải tại sao những người béo phì có vẻ có vị giác kém hơn, buộc họ ăn nhiều hơn.

So sánh với những anh chị em ăn đồ ăn chuột thông thường, những con chuột có chế độ ăn giàu chất béo mất khoảng 25% nụ vị giác trong vòng tám tuần. Nụ vị giác biến mất vì các tế bào nụ vị giác trưởng thành chết đi nhanh hơn, và có ít tế bào mới xuất hiện để thế chỗ chúng hơn. Theo báo cáo của các nhà nghiên cứu trên PLOS Biology ngày 20 tháng Ba, chứng sưng mức nhẹ, kinh niên cùng với bệnh béo phì có vẻ là nguyên nhân dẫn tới sự mất mát này.

Nụ vị giác, mỗi nụ chứa từ 50-100 tế bào, cảm nhận được thức ăn ngọt, chua, đắng, mặn hay vị ngọt thịt. Những tế bào này giúp nhận biết thức ăn an toàn và bổ dưỡng, và kích thích hệ thần kinh tưởng thưởng ở não bộ. Lượng nụ vị giác ở lưỡi được làm mới thường xuyên; mỗi nụ duy trì khoảng 10 ngày. Những tế bào đặc biệt được gọi là tế bào tiền thân tạo ra các nụ vị giác mới thay thế chỗ những nụ cũ.

Một vài nghiên cứu chỉ ra rằng vị giác của những người bị béo phì trở nên kém hơn, dù lí do của việc này vẫn chưa được làm rõ. Đồng tác giả nghiên cứu Robin Dando, người nghiên cứu sinh vật học vị giác tại Đại học Cornell cho biết, nhưng nếu vị giác trở nên kém hơn, “vậy bạn có lẽ không hiểu cảm xúc tích cực mà bạn nên hiểu”, điều này có thể dẫn tới nhiều phản ứng thái quá hơn. Gần 40% người Mỹ trưởng thành mắc bệnh béo phì, được xác định bởi chỉ số khối cơ thể, tỉ lệ giữa cân nặng và chiều cao. Bệnh này liên quan tới nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm bệnh tim, bệnh tiểu đường và ung thư.

Những con chuột béo phì do chế độ ăn giàu chất béo (bên phải) mất 25% số nụ vị giác (màu đỏ) và cũng có ít tế bào tiền thân (màu xanh) –tạo các nụ vị giác mới – hơn những con chuột có cân nặng bình thường ăn chế độ ăn bình thường (bên trái) - Ảnh từ A. Kaufman et al/PLOS Biology 2018.

Theo Kathryn Medler, một nhà sinh lý học vị giác tại trường Đại học ở Buffalo, New York, không tham gia nghiên cứu này, phát hiện về chứng sưng do béo phì ảnh hưởng tới sự hiện diện của nụ vị giác của nghiên cứu này “cung cấp một mối liên hệ khả thi giữa chứng béo phì và vị giác”.

Bệnh béo phì gây ra chứng sưng mức nhẹ, liên tục trên cơ thể, có thể làm tổn thương các tế bào. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra các mô vị giác của những con chuột béo phì chứa lượng protein cytokine,protein điều chỉnh chứng sưng, cao hơn những con chuột có trọng lượng bình thường.

Theo các nhà nghiên cứu, protein cytokine này, được gọi là yếu tố hoại tử khối u-α, có vẻ như có hại với các nụ vị giác. Trong một cuộc thử nghiệm với những con chuột không thể tạo ra cytokine, những con chuột béo phì không bị mất nụ giác. Một thử nghiệm khác cho thấy những con chuột được bố trí không tăng quá cân do chế độ giàu chất béo – và do đó không bị chứng sưng liên quan đến béo phì – cũng có lượng nụ vị giác bình thường.

Ngoài việc tìm hiểu thêm về việc nụ vị giác bị tổn hại bởi chứng sưng như thế nào, Dando còn quan tâm tới việc tìm hiểu những phương pháp điều trị mới cho bệnh béo phì, có lẽ bằng cách đảo lại vị giác kém. Ông cho hay: “Những con chuột này đã mất nụ vị giác. Ta có thể đưa chúng trở lại không?”

Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!