Những điều ít biết về đường mía

Vậy thực sự đường mía có mang lại lợi ích sức khỏe hay không? Hãy cùng tìm hiểu qua các góc nhìn khoa học.

Đường mía là loại đường được chiết xuất từ cây mía (Saccharum officinarum), một loại cỏ nhiệt đới được trồng phổ biến ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam. Về mặt hóa học, đường mía không khác gì đường chiết xuất từ củ cải đường - cả hai đều chứa sucrose, một loại carbohydrate đơn giản. Vì vậy, xét về cấu trúc phân tử, chúng hoàn toàn giống nhau.

Tuy nhiên, đường mía được ưa chuộng nhờ vào nguồn gốc tự nhiên và hương vị đặc trưng. Nó là nguyên liệu chính để sản xuất đường trắng tinh luyện, đường nâu, mật mía và cả nước mía - thức uống phổ biến ở nhiều nước châu Á.

Dù có nguồn gốc thực vật, đường mía không cung cấp nhiều dưỡng chất. Một thìa cà phê đường mía chưa tinh luyện chứa khoảng:

- 16 calo 

-  4 gram carbohydrate 

-  0 gram chất xơ, protein, chất béo hay cholesterol

Nước mía - một dạng nguyên chất hơn - chứa khoảng 113 calo và 50 gram carbohydrate trong mỗi ly 240 ml. So với đường tinh luyện, nước mía có hàm lượng vi chất dinh dưỡng cao hơn, như sắt, magie, vitamin B1 và riboflavin, tuy nhiên vẫn ở mức rất thấp.

Một số người tin rằng đường mía hoặc các chất tạo ngọt "tự nhiên" như mật ong, đường nâu, mật mía tốt hơn đường trắng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đây là quan niệm sai lầm. Dù chứa lượng khoáng chất nhỏ, tất cả đều là carbohydrate đơn giản, cung cấp năng lượng nhanh chóng nhưng kém bền vững.

Một số lợi ích và tác hại của đường mía:

Cung cấp năng lượng nhanh

Khi tiêu thụ đường mía, cơ thể sẽ chuyển hóa nó thành glucose - nguồn năng lượng chính của các tế bào. Tuy nhiên, do hấp thụ nhanh, năng lượng từ đường mía không kéo dài lâu và dễ gây sụt giảm năng lượng đột ngột sau đó, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, cáu gắt.

Tạo cảm giác hưng phấn tạm thời

Đường có thể kích thích sản sinh serotonin - chất dẫn truyền thần kinh giúp cải thiện tâm trạng. Đây là lý do vì sao nhiều người cảm thấy "tốt hơn" sau khi ăn đồ ngọt. Tuy nhiên, cảm giác này thường ngắn ngủi, và khi lượng đường trong máu giảm xuống, bạn có thể gặp cảm giác uể oải, dễ cáu kỉnh.

Dự trữ năng lượng

Khi lượng glucose vượt quá nhu cầu sử dụng của cơ thể, nó được dự trữ dưới dạng glycogen trong gan và cơ. Tuy nhiên, nếu tiêu thụ quá nhiều, phần dư thừa sẽ chuyển hóa thành mỡ, làm tăng nguy cơ béo phì và các bệnh mạn tính.

Các hướng dẫn dinh dưỡng tại Mỹ khuyến cáo: lượng đường bổ sung không nên vượt quá 10% tổng năng lượng mỗi ngày. Tuy nhiên, thống kê cho thấy người dân tiêu thụ tới 13% - điều này có liên hệ chặt chẽ với tỷ lệ mắc tiểu đường, bệnh tim mạch, gan nhiễm mỡ và béo phì ngày càng gia tăng.

Ngoài ra, đường còn tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển trong khoang miệng, dẫn đến sâu răng và viêm nướu. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ giữa lượng đường tiêu thụ cao với nguy cơ trầm cảm.

Ở các nước Đông Nam Á, đặc biệt là Ấn Độ, nước mía được sử dụng trong y học cổ truyền Ayurveda và Unani để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh như viêm, vàng da, xuất huyết và rối loạn tiết niệu.

Một số nghiên cứu sơ bộ còn chỉ ra rằng nước mía chứa chất chống oxy hóa giúp chống lại các gốc tự do gây tổn thương tế bào. Trong một nghiên cứu nhỏ, người mắc tiểu đường tiêu thụ nước mía có mức độ khoáng chất chromium cao hơn - chất có thể hỗ trợ điều hòa đường huyết. Tuy nhiên, bằng chứng khoa học về lợi ích thực tế vẫn còn hạn chế.

Việc loại bỏ hoàn toàn đường có thể là bất khả thi, nhưng bạn có thể giảm thiểu bằng cách sử dụng trái cây như chuối, táo nghiền, việt quất… để làm ngọt tự nhiên cho các món ăn. Chúng không chỉ thỏa mãn cơn thèm ngọt mà còn cung cấp chất xơ và dưỡng chất.

Ngoài ra, thay vì dựa vào đường để cải thiện tâm trạng, hãy lựa chọn các phương pháp lành mạnh hơn như tập thể dục, thiền hoặc dành thời gian ngoài trời.