Ngành gỗ tự tin nắm cơ hội sau đàm phán thuế đối ứng

Ngày 2/7, thông tin điện đàm giữa Việt Nam và Mỹ được chia sẻ, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu trong nước bày tỏ phản ứng tích cực, hài lòng trước kết quả. Ông Nguyễn Chánh Phương - Phó chủ tịch Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP Hồ Chí Minh (Hawa), cho biết các doanh nghiệp trong ngành "khá bình tĩnh" vì mức thuế được phía Mỹ chia sẻ nằm trong kịch bản các doanh nghiệp đã chuẩn bị từ trước.

Trước đó, theo nhiều báo cáo, các ngành dệt may-da giày, nông-lâm-thủy sản, nhôm thép, linh kiện điện tử của Việt Nam sẽ chịu tác động mạnh bởi thuế đối ứng của Mỹ. Lý do là những lĩnh vực xuất khẩu này thường sử dụng nguồn lực lớn, nguyên liệu nhập khẩu, tỷ lệ trung chuyển (transshipping) cao hoặc từng chịu thuế chống bán phá giá.

Theo đại diện Hawa, các doanh nghiệp có thể "bình tĩnh" là vì đặc thù của ngành gỗ Việt Nam là chủ yếu sản xuất nội địa, ít phụ thuộc vào khâu trung chuyển. Dù vậy, transshipping vẫn là "ẩn số" khi các đối tác nhập khẩu nước ngoài thường xuyên đặt nghi vấn và tiến hành điều tra. "Nhưng điều này không phải vấn đề lớn vì các doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể chứng minh quy trình, nguồn gốc nguyên liệu," ông Phương nói.

Nhận định việc áp thuế có thể khiến hàng hóa vào thị trường Mỹ tăng giá, các doanh nghiệp ngành gỗ thời gian qua đã chủ động thương lượng với đối tác Mỹ chia sẻ mức thuế theo tỷ lệ 1:3, 1:4 hoặc 1:2 tùy thuộc vào quy trình sản xuất nhằm hạn chế việc đẩy giá bán cuối cùng đến tay người tiêu dùng lên cao.

Điểm sáng lớn nhất trong "cơn bão thuế đối ứng" của ngành gỗ là các nhóm hàng dự án (contract furniture) – như đồ nội thất cho các công trình khách sạn, resort – vẫn được duy trì ổn định và có biên độ mở rộng. Bởi với các gói thầu công trình, đối tác buộc phải mua đúng tiến độ. Trong khi đó, nhóm hàng này thường có margin cao hơn nên doanh nghiệp dễ thương lượng, chia sẻ chi phí thuế. Đây được coi là khoảng trống tích cực để ngành gỗ Việt duy trì đơn hàng.

"Các nhà mua hàng lớn đang đa dạng hóa chuỗi cung ứng, không phụ thuộc vào Trung Quốc" ông Phương lý giải thêm về cơ hội với dòng hàng dự án và cho biết từ đầu năm, số lượng nhà mua hàng mới tìm kiếm nguồn hàng ở Việt Nam gia tăng rõ rệt. Các doanh nghiệp sản xuất tham gia chuỗi cung ứng có điều kiện đàm phán tốt hơn cao hơn.

Bên cạnh cơ hội, ngành gỗ cũng đối diện không ít thách thức. Trước mắt, bài toán khó nhất là tái cấu trúc quản trị để tối ưu chi phí, duy trì sức cạnh tranh.

Dù ngành gỗ Việt Nam chủ yếu sản xuất trong nước, song vẫn có một tỷ lệ nhất định nguyên liệu phụ trợ như vải, da, kim loại… phải nhập khẩu. Sau đàm phán khung, các bên sẽ tiến hành đàm phán chi tiết, theo đại diện Hawa, nếu tỷ lệ các nguyên liệu ngoài gỗ được chấp nhận quanh mức 35% giá trị sản phẩm thì vẫn trong kiểm soát của doanh nghiệp gỗ.

Thách thức lớn khác là nguy cơ bị điều tra về gian lận xuất xứ. Dù không phổ biến, nhưng đây luôn là vấn đề "treo trước mắt", buộc các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình xác minh nguồn gốc.

Ngoài ra, diễn biến của thị trường tiêu dùng Mỹ cũng đặt ra rào cản mới. "Thị trường bất động sản Mỹ có thể chậm lại, nhu cầu chi tiêu nội thất cũng sẽ bị ảnh hưởng", ông Phương nói. Với các dòng hàng bán lẻ trực tiếp, sức mua suy giảm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến doanh số xuất khẩu.

Theo đại diện Hawa, yếu tố quan trọng đạt được trong đàm phán là chính là tính ổn định. Ông đánh giá cao nỗ lực đàm phán nhanh của Chính phủ, giúp cộng đồng doanh nghiệp bớt lo lắng, ổn định kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

"Điểm tốt nhất của kết quả đàm phán không hẳn là con số, mà là tâm lý thị trường đã ổn định lại", ông Phương nói.

Theo số liệu Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 6, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt 8,1 tỷ USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm 2024. Mỹ tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm khoảng 56% tổng kim ngạch và là thị trường khó có thể thay thế trong ngắn hạn.

Để thích ứng với thuế mới, Hawa cho biết sẽ tập trung hỗ trợ doanh nghiệp xác minh nguồn gốc nguyên liệu, đồng thời mở rộng kênh tiếp cận thị trường mới. Trong bối cảnh chính sách thuế cũng tác động trực tiếp lên người tiêu dùng Mỹ, họ đang phải quản trị chi tiêu chặt hơn, các doanh nghiệp cũng phải tính phương án mở rộng kênh bán để duy trì đơn hàng.

Việt Nam hiện nằm trong nhóm 5 quốc gia xuất khẩu đồ gỗ lớn nhất thế giới, chỉ sau Trung Quốc, Ba Lan, Đức và Italy. Với lợi thế về nhân công, tay nghề, năng lực sản xuất quy mô lớn cùng hệ thống logistics ngày càng được cải thiện, ngành gỗ Việt Nam được đánh giá còn nhiều tiềm năng bứt phá.

Các chuyên gia nhận xét thách thức từ chính sách thuế đối ứng chỉ là một phần trong bức tranh cạnh tranh toàn cầu. Bằng năng lực sản xuất chủ động, sự thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp, quyết tâm kiểm soát rủi ro nguồn gốc, ngành gỗ Việt Nam vẫn duy trì được niềm tin chinh phục các thị trường xuất khẩu khó tính.

"Trong ngắn hạn, thị trường Mỹ vẫn là thị trường rất tốt", ông Phương nói.