Gốm thời dựng nước khơi dậy niềm tự hào về văn hóa Việt cổ đại

Chõ gốm văn hóa Đông Sơn thuộc bộ sưu tập tư nhân của nhà sưu tập Phạm Gia Chi Bảo. Chiếc chõ được tìm thấy tại xã Đông Tiến, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa, nằm trong lưu vực sông Mã. Đây là chiếc chõ thứ 7 của văn hóa Đông Sơn được phát hiện tại Việt Nam, nhưng là hiện vật nguyên vẹn nhất, lớn nhất với hình dáng cân đối, chắc chắn, hài hòa. Dụng cụ này có hai tầng, dùng để làm chín thức ăn bằng hơi nước. Về mặt mỹ thuật, mặt ngoài của chõ được trang trí bằng văn thừng đập kết hợp với kỹ thuật miết láng, vừa mang yếu tố thẩm mỹ, vừa tăng độ chắc khỏe, chịu lực và giữ nhiệt tốt khi sử dụng.

Chõ gốm văn hóa Đông Sơn được công nhận là Bảo vật Quốc gia (đợt 13) theo Quyết định Số 1712/QĐ/QĐ-TTg, Hà Nội ngày 31/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ. Chõ được làm bằng đất nung, sét mịn pha cát, bã thực vật, sạn nhỏ, pha bột thổ hoàng, xương gốm tương đối cứng, chắc; Xương gốm màu xám đỏ. Áo gốm màu đỏ. Quan sát kỹ áo, xương gốm và chụp Micropicture - vi ảnh cho thấy gốm được nung ở nhiệt độ cao, khoảng 800 - 900°C. Chõ gốm văn hóa Đông Sơn là hiện vật gốc, độc bản, độc đáo có giá trị đặc biệt; là báu vật của người Việt cổ thời các Vua Hùng dựng nước được khảo cổ học phát hiện, nghiên cứu và đánh giá rất cao trong thứ bậc của đồ gốm văn hóa Đông Sơn.

Bảo vật này là điểm nhấn nổi bật, đáng chú ý trong Bảo tàng Gốm thời dựng nước mà nhà sưu tập - diễn viên Chi Bảo đã dày công tìm kiếm và xây dựng với mong muốn trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, khơi dậy niềm tự hào về nền văn hóa cổ đại Việt Nam. 

Chia sẻ về niềm đam mê với gốm cổ, ông Chi Bảo cho biết, gốm rất mộc mạc, đơn sơ nhưng vẻ đẹp ấy lại dễ khiến người ta rung động. Càng tìm hiểu sâu về "kho báu" hàng nghìn năm tuổi của người Việt, ông càng cảm thấy có trách nhiệm gìn giữ và tiếp đó là giới thiệu tới với công chúng trong và ngoài nước qua những cách thức trưng bày được đầu tư công phu, khoa học, học hỏi từ quá trình tham quan, tìm hiểu hàng loạt bảo tàng danh tiếng trên thế giới.

Bảo tàng Gốm thời dựng nước hiện có hơn 400 hiện vật gốm cổ: thuộc các nền văn hóa tiền Đông Sơn như: văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun… ; các văn hóa đồng đại như văn hóa Sa Huỳnh, văn hóa sơ sử lưu vực sông Đồng Nai, cũng như các sưu tập hiện vật thuộc một số thời kỳ độc lập tự chủ trong lịch sử phong kiến Việt Nam.

Đây sẽ nguồn tư liệu phong phú sống động, rất có giá trị phục vụ công tác nghiên cứu lịch sử, khảo cổ, đồng thời giáo dục cộng đồng về giá trị di sản dân tộc. Cách xây dựng bảo tàng tạo sự kết nối cộng đồng, tạo không gian trải nghiệm đa dạng, khơi dậy niềm tự hào văn hóa Việt Nam trong công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Trong thời gian tới, Bảo tàng Gốm Thời dựng nước sẽ tổ chức các chương trình trải nghiệm cho học sinh, sinh viên cùng với đó là hợp tác với các trường đại học, bảo tàng trong và ngoài nước để phát triển tài liệu nghiên cứu.