Gỡ khó cho thị trường trái cây

Chuỗi liên kết gỡ khó cho thị trường trái cây

Cả nước hiện có hơn 1,3 triệu ha cây ăn trái với sản lượng khoảng 15 triệu tấn mỗi năm. Thế nhưng lại có một nghịch lý mỗi khi vào mùa thu hoạch nhiều loại cây ăn trái. "Rớt giá thê thảm", "đầu ra gặp khó", "nhà vườn lo lắng", đây là tình trạng chung của nhiều bà con nông dân trong hai tháng qua.

Ngọt và giòn, nhiều nơi trồng táo nhưng vùng đất đầy nắng của tỉnh Ninh Thuận trước đây, nay là phía Nam tỉnh Khánh Hòa vẫn là nơi cho ra sản phẩm táo ngon có tiếng. Dù vậy, mùa trái cây hiện nay, giá táo vẫn lao dốc. Từ chỗ 15.000 – 20.000 đồng/kg, giờ chỉ còn 5.000 – 6.000 đồng. Cả nông dân lẫn các vựa thu mua không bất ngờ vì hầu như năm nào cũng vậy.

Nhưng điều bất ngờ là ngay tại thời điểm này, vẫn có những trang trại bán ra với giá 35.000 đồng/kg. Giá cao nhưng người tiêu dùng vẫn chọn mua.

Ông Nguyễn Tấn Hoàng - Người tiêu dùng cho biết: "Chất lượng của sản phẩm có được theo tiêu chuẩn của VietGAP hay không, nếu được công nhận thì mình cảm thấy an tâm".

Nhãn hiệu trên từng hộp táo là cách để trang trại chịu trách nhiệm trước thị trường về chất lượng an toàn của sản phẩm.

Ông Nguyễn Văn Mọi là một trong những nông dân đầu tiên ở Nam Trung Bộ áp dụng quy trình canh tác VietGAP cho cây ăn trái từ cách đây gần 20 năm.

Ông Nguyễn Văn Mọi - Trang trại Ba Mọi, tỉnh Khánh Hòa chia sẻ: "Chúng tôi cung cấp cho hệ thống siêu thị ở TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội nên giá rất ổn định. Quan trọng nhất là uy tín về chất lượng".

20 nông hộ trong vùng cùng với ông Mọi, định hình chuỗi liên kết sản xuất với tổng diện tích khoảng 7 ha nho và táo. Mối liên kết giúp ông Mọi có thêm sản phẩm bán ra thị trường. Còn với nông dân, khi thu hoạch thì có nơi tiêu thụ với giá cao. Tất nhiên, để có được điều này, nông dân trong chuỗi liên kết phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình canh tác VietGAP.

Ông Phạm Hải - Xã Ninh Phước, tỉnh Khánh Hòa nêu ý kiến: "Công ty kêu ra ký hợp đồng, trong đó có nhiều điều khoản ràng buộc như thuốc men, canh tác hữu cơ".

Ăn ngay tại vườn trái táo vừa hái, táo an toàn, vẫn bán được với giá cao giữa lúc thị trường trái cây rớt giá. Những nông dân như ông Hải an tâm gắn với vườn táo khi sản xuất theo chuỗi liên kết.

Vấn đề đặt ra ở vùng chuyên canh táo tỉnh Khánh Hòa là làm sao để có thêm chuỗi liên kết mà từng thành viên nông dân phải đặt chất lượng an toàn của trái cây lên hàng đầu. Bởi người tiêu dùng sẵn sàng mua trái cây nếu đó là sản phẩm an toàn thực sự.

Công nghệ giảm áp lực mùa vụ trái cây

Với người tiêu dùng, chất lượng của sản phẩm rất quan trọng. Trái cây an toàn, nhiều người sẵn sàng mua. Tuy nhiên để khơi thông thị trường cho trái cây, ngoài việc khẳng định chất lượng, thì cần phải gỡ nhiều nút thắt khác. Trong đó có việc giảm bớt áp lực mùa vụ. Do đó, tỉnh Khánh Hòa đang áp dụng giải pháp công nghệ để giúp nông dân có thể thu hoạch táo quanh năm, không dồn vào một thời điểm.

Táo được trồng trong nhà kính, cách ly mối nguy sâu hại. Điểm đặc biệt của nhà kính này là có thêm lưới cắt nắng. Lúc trời quá nắng, chỉ cầm bấm nút, cả vườn táo được che chắn bởi tấm lưới cắt nắng, nhiệt độ trong nhà kinh giảm đi rõ rệt.

Hệ thống tưới nước, bón phân cũng tự động. Đỡ tốn công là điều thấy rõ. Nhưng điều mà ông Nhân - chủ vườn táo công nghệ cao, ưng ý hơn cả chính là bây giờ có thể điều chỉnh vụ thu hoạch táo.

Ông Nguyễn Trọng Nhân - Phường Đô Vinh, tỉnh Khánh Hòa cho biết: "Mình cách ly môi trường bên ngoài, hạn chế, khắc phục mưa, sương muối".

Kiểm soát và điều chỉnh được các yếu tố trong môi trường canh tác, đó là lý do những vườn táo công nghệ cao không còn lệ thuộc vào thời tiết để táo ra hoa, kết trái.

Thạc sĩ Nguyễn Văn Chính - Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố nhận định: "Trong điều kiện vườn này, mình có thể tổ chức sản xuất cây táo trong thời điểm trên thị trường táo không trùng với các cây ăn trái khác, lúc đó nâng cao giá bán cho người trồng táo".

Cả tỉnh Khánh Hòa có khoảng 1.300 ha táo, cho sản lượng mỗi năm xấp xỉ 60.000 tấn táo tươi. Như lúc này, vụ thu hoạch táo trùng với mùa trái cây của cả nước, áp lực không tiêu thụ kịp khó tránh khỏi. Bởi vậy, giải pháp công nghệ để vùng chuyên canh táo có thể thu hoạch quanh năm mà vẫn đảm bảo năng suất, chất lượng chính là cách gỡ khó đầu ra cho mặt hàng trái cây này.

Tiến sĩ Phan Công Kiên - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố đưa ra ý kiến: "Để giúp thị trường trái cây tránh bị cạnh tranh trong mùa tập trung, chúng ta có thể rải vụ. Đặc biệt, khi chúng ta áp dụng các quy trình tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ cao có thể ổn định năng suất, nâng cao chất lượng, giảm được sự canh tranh khi các nguồn trái cây của địa bàn khác".

Mức đầu tư nhà kính cho vườn táo lên đến 300 triệu đồng tính trên mỗi sào 1000 m2. Đây là băn khoăn đầu tiên của nông dân, mặc dù ai cũng muốn có được sản phẩm táo an toàn, tránh dồn mùa vụ. Tuy nhiên, theo tính toán của nhiều nông dân, chuyển hướng trồng táo công nghệ cao chỉ cần đầu tư một lần và những năm về sau, có thể lấy sự ổn định năng suất, giá bán để bù lại vốn đầu tư.

Tập trung chất lượng trái cây thay vì sản lượng

Trong 6 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt 3,1 tỷ USD, giảm 7% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngành hàng trái cây Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các mặt hàng trái cây đều có lợi thế tuyệt đối hoặc tương đối, nhưng đang phải đối diện với các thách thức giống nhau. Thay vì chạy đua sản lượng, Việt Nam cần tập trung vào chất lượng, truy xuất nguồn gốc và câu chuyện thương hiệu.

Các trường cần tập trung cải tiến và đa dạng hóa nguồn giống, trong khi doanh nghiệp phải đẩy mạnh đầu tư, chủ động liên kết trong quá trình sản xuất giống. Đồng thời, việc xây dựng mã số vùng trồng và áp dụng công nghệ 4.0 trong quản lý chuỗi cung ứng sẽ giúp các sản phẩm trái cây Việt Nam cạnh tranh hiệu quả hơn với Thái Lan, Philippines và Brazil.