Eo biển Hormuz "nóng rực": Thế giới đứng trước cơn bão dầu mỏ?

Eo biển Hormuz - Quyết định an ninh năng lượng

Thị trường toàn cầu đang ứng phó với "bão kép": Thuế quan của Mỹ và căng thẳng Trung Đông. Eo biển Hormuz vẫn đang là tâm điểm.

Các diễn biến leo thang xung đột trong những ngày qua giữa Israel và Iran, đang một lần nữa khiến mọi người phải quan tâm đến vai trò của khu vực Vùng Vịnh, đặc biệt là eo biển rất hẹp này - eo Hormuz, với chiều rộng chỉ vào khoảng hơn 30km.

Khu vực xung quanh Vịnh Ba Tư chính là nơi tập trung dày đặc các nhà sản xuất năng lượng hàng đầu thế giới như Arab Saudi, Iran, Iraq với dầu mỏ, hay khí tự nhiên hóa lỏng LNG là Qatar và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Phần lớn khối lượng năng lượng từ các quốc gia đó sẽ phải đi qua eo biển Hormuz, biến đây thành cửa ngõ số 1 để đưa năng lượng vùng Vịnh ra thế giới.

Như với mặt hàng dầu mỏ, trung bình 1 ngày có tới khoảng 20 triệu thùng dầu thô và sản phẩm tinh chế đi qua eo biển Hormuz. Còn khí LNG là khoảng 300 triệu m3. Tính tổng cộng, khoảng 20 - 30% thương mại dầu khí toàn cầu phụ thuộc vào eo biển này.

Tầm quan trọng của eo Hormuz còn lớn hơn nữa với khu vực châu Á, bởi khoảng 80% lượng dầu khí đi qua eo biển này có điểm đến là các nền kinh tế trong khu vực như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc,…

Bởi vậy mà kinh tế thế giới luôn đặc biệt nhạy cảm với những biến động xung quanh eo biển Hormuz. Nếu căng thẳng còn tiếp tục leo thang và dẫn tới sự gián đoạn của hoạt động vận tải qua eo biển này, nền kinh tế thế giới có thể sẽ đối mặt với những hệ quả cực kỳ khó lường.

Chuyên giá Fitch's dự báo về thị trường dầu

Theo Tổ chức đánh giá tín dụng Fitch, tác động từ cuộc xung đột ở Trung Đông lên thị trường dầu vẫn được "kiềm chế". Nhưng không thể loại trừ rủi ro leo thang trong những ngày sắp tới.

Ông Paul Gamble - Giám đốc cấp cao khu vực Trung Đông tại Fitch's Ratings cho biết: "Tôi nghĩ điều đầu tiên cần nhấn mạnh là phản ứng của thị trường dầu hiện nay rất kiềm chế. Nếu cách đây vài năm có ai nói rằng sẽ xảy ra xung đột quân sự giữa Iran và Israel mà giá dầu chỉ tăng khoảng 10 USD/thùng thì chắc chắn rất khó tin".

Điều này cho thấy vai trò quan trọng của năng lực dự phòng từ khối OPEC+. Đây là yếu tố đang giúp ổn định thị trường. Tuy nhiên, thách thức thực sự là diễn biến tiếp theo của xung đột. Đặc biệt là khi căng thẳng leo thang, lôi kéo thêm các quốc gia khác, đặc biệt nếu Mỹ can dự sâu hơn và Iran phản ứng bằng cách mở rộng xung đột thì tác động lan tỏa sẽ lớn hơn rất nhiều. Khi đó, giá dầu chắc chắn sẽ bị đẩy lên cao hơn. Nói cách khác, rủi ro vẫn rất cao.

Xung đột Trung Đông không chỉ ảnh hưởng các quốc gia đang giao tranh, mà còn có thể tác động đến châu Á - nơi tiêu thụ phần lớn dầu qua eo Hormuz.

"Điều quan trọng khi nói về Hormuz là hai yếu tố: một là liệu eo biển này có thể bị phong tỏa hay không - điều đó không hề dễ, vì có rất nhiều lực lượng phòng vệ, trong đó có các căn cứ quân sự Mỹ tại khu vực. Thứ hai là nếu bị phong toả, thì trong bao lâu. Nếu chỉ vài ngày, giá dầu sẽ tăng vọt trong ngắn hạn, nhưng có thể được khắc phục nhanh chóng. Dù vậy, mọi rủi ro xoay quanh eo biển Hormuz sẽ làm tăng phí rủi ro giá dầu, bởi đây là tuyến vận chuyển khoảng 20 triệu thùng/ngày, trong đó có 14 triệu thùng dầu và gần 6 triệu thùng sản phẩm lọc dầu.

Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất có hệ thống ống dẫn riêng để đi đường vòng, nhưng công suất còn dư chỉ khoảng 2,5 triệu thùng/ngày. Nếu mất 20 triệu thùng mà chỉ bù lại được 2,5 triệu thùng, thì rõ ràng tác động là rất lớn. Dù vậy, chúng tôi đánh giá rủi ro Hormuz bị phong tỏa dài hạn vẫn là tương đối thấp", ông Paul Gamble - Giám đốc cấp cao khu vực Trung Đông tại Fitch's Ratings nhận định.

Vậy trong kịch bản xấu nhất như mất hoàn toàn nguồn cung dầu mỏ từ Iran hoặc Hormuz bị phong tỏa, điều đó sẽ ảnh hưởng chuỗi cung ứng toàn cầu và giá dầu ra sao? Theo ông Paul Gamble, hiện chưa có mô phỏng đầy đủ kịch bản xấu nhất, nhưng có xây dựng mô hình với giả định giá dầu trung bình ở mức 120 USD/thùng trong một năm, sau đó giảm còn 100 USD.

"Với mô hình này, chúng tôi dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu giảm 0,4%, đặc biệt ảnh hưởng đến các thị trường mới nổi và các nền kinh tế mở, phụ thuộc nhiều vào thương mại. Điều này sẽ khiến xuất khẩu yếu đi, niềm tin tiêu dùng và kinh doanh giảm, lạm phát tăng và lãi suất tăng vì các ngân hàng trung ương phải thắt chặt chính sách. Lãi suất cao sẽ gây áp lực lên chi tiêu hộ gia đình và đầu tư doanh nghiệp. Với chính phủ, lãi suất cao đồng nghĩa với chi phí trả nợ lớn hơn, tăng áp lực lên tăng trưởng. Nói chung, giá dầu cao kéo dài sẽ tạo ra nhiều hệ lụy tiêu cực đối với kinh tế toàn cầu", ông Paul Gamble - Giám đốc cấp cao khu vực Trung Đông tại Fitch's đánh giá.

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây tuyên bố là sẽ có một lộ trình ngừng bắn giữa Israel và Iran. Lộ trình ngừng bắn này theo như ông Trump đăng tải trên mạng xã hội Truth Social thì sẽ giúp chấm dứt cuộc xung đột vũ trang này. Tuy nhiên, cả phía Iran và Israel đều chưa tuyên bố chính thức là có chấp nhận lộ trình ngừng bắn này hay không.